The Liberal, Volume I, Number 55, 25 March 1893 — MOOLELO I HOOPOKOLEIA O NA POE KAULANA O NA AU A PAU. [ARTICLE]

MOOLELO I HOOPOKOLEIA O NA POE KAULANA O NA AU A PAU.

i MAHELE XXVIII. | Cn-t"f<'ro Coloml>o, ka hoo- \ | kele innku kaulana iiana 1 j hoohui hou mai he'maupuni ole 110 ka Hoikehonua, i ua oia ma Gen<j>a i ka j 144® A oia 110 hoi ke kanaka | l kai# v iia loa o kona au. . ! līe keiki oia iia kekahi kaj nakil hana pulu v a ua hoo-1 j naauaoia oia ma ke Kulanui o I ka lke o ia au ma Pavia, kahi j j]hoi ona i holpmua loa ai ma jna ike Aohokju me ka Hoikeihonua. a i kbna wa opiopio ! loa no, ua oia ma ka holomoku ma ke iKaiwaenahonua iio, kekahi mau wa lehulehu, 1 ka 1470, ma Lisabōnn oia j kahi i nolio ai, a znalaila oia j i mare ai "5 ke kaikamahine a ; Pa)estrello. he Italia|a he pi.ea j ji kanlana ma ka holomoku o 1 ua aumoku o Portu,gallo. Ma : i keia mare ana, \ia hou.j ; mai iaia na v palapala holo- | moku kaulana mai kona i makuahonowai mai. , 1 keia wa no hoi ke kahua o na wahi imi aina hon ma ka moana a me na hana akeakamai ma.ka holomoku a me ka hoikehonua. Maanei no hoi oia kalii i hana palapalaahm ai no ke aupuui i ola no konalohana. IlailaKio hoi i komo ni ka noonoo iloko i ona no ka aina ma ke komohana aku o Europa. īloko o na makahiki loihi $na i hooikaika ai iloko o n^.: manao hookulia he ]ehu!efiū j iloko o na makahiki lehnlehu.' ' ua puka ae ka oiaio elikej : nie kana i manao ai. 'He mea: ! oiaio, aole o na kapākai hikiua 1 ' o Asia elike me kana i manao: I ai, aka. he aina puni ole hou, i , uoonoo mua ole ia kai lōaa iaia. : Mauiua nae o ko l'olomho nee ana no ka huakai imi i aina kaulana. ua holoholo moku mua iho la oia no na ] mokupuni o Azores me Oanaa me'na aekai o Uuinea, a oia no hcji na palena wahō loa 0 kahi i ikeia e Euvopa i kela wa. Aia wale no i ka 1488 i loua ai he wa kupono ia l-olomho e wailio oku i kana papaliana imi ain'a i ka Moi loane 11. o Portugallo. I ka ike ana o ke alii t kei.i, waiho aku la oia 1 kahi Ahahui o na kanaka kona aupuni e noonoo ai, aka, ua lokahi like lakou ma ke kue aiia. Aka, ua hoouna malu iho.la ka moi i kekahiaumoku e huli i keia aina, aka, ua h«»lo aku la a kahi' i maka'u ai. huli huu i Ēope a hai aku la i ka moi, aohe aina; aka. uo ka noonoo heliena ssale ihv> uo iu meu lie aina. No ko Ooloeuho UoowuhaWaha i nu hana iapuwale a keia al'u: haulele Iho la oia ia Liaal/ona i ka 14S1, a lawe pu aku la i kaua keiki makuahine ole Diego. Ua keia aakai. ua hala loa aku oui Geuoa, kona aina imnau t a maluilu. oia i hoakaka uī i ua papjihatia imi aiua ma ke aku t aka» ua lawe ae la pa akeakamai me ka hooh«?neheiy) uui ia iauei, a kupu iiuu !a he mau manao kein m> kahi |hm> iolo pupuks a ii» hoi' i ke aupuui v ua ku|Kiia uini no r he pupule. | I Aka. uu nui ua ho»jiioka, j uoie nae i emi iho ku { «wmai.'iana i o, uiai, | p'A paa kona maiuio, ua li«y-» u>nf*Hd v iiii U\:ū uaiui e

"kukulu aku ke keo o Karis?to ma na aekui r> ka aina boa; iiolaila. aa kan>oe loa aku la oia nn Sepania. 1 kekahi la, oiai oia nia>valio pono o ka hālepule ltatollka o L& Rabida ma Ankalu*ia, Sepania, he la jwniuaiu keia oona. a ua i>ololi loa kaoa wahi keiki. ua nonoi aku la oia i wahi papaa bareua me ona wai no kana keiki. 0 keia ka la nana i lawe niai ka laki e lo«a ai iaia ke alahele no ka aina huna o ke komo-. hapa/ « £vo ka mea halawai ak|j la f>ur me ke kahuna nui Jii&n Pērez <.le Marchena f a )a laua, a ua komo ka in&kemake nui i ke kāhuna 110 ka hiehie a o ka manao o keia kauaka kupanaha; uolaila, ua hooikaika nui keiia kahuna e hookoia ka makemake ,0 kona hoa'loha iniua o ka pioi me ka m<>iwahine. f Āka, aole no i ko koke koha makemake a hala wale makahiki mahope mai-—iloko 02a manawā aole 110 oia i uoho wale. aka, na hele oia e kik&e i na ipuka o ua halealii o Europa. ua loaa iho la iaia he ekolu mau wahi moku liilii. hookahi oia i hiki ke hookauia he kanaka. a holo aku Ia no keia huakai hihiu iwaena 0 ka moana i ike mua ole ia e kahi uhane jkanaka. 0 ka maklana t wale 310 a ka moi o Sepania iaia. oia kona hookohuia i Adimaralaj kiekie, i Kiaaina nui inaluna 0 na aina apau e loaa ana iaia. me ka akahi hapaumi o na loaa e lflo iaia. Ma Augate o r 1492, haalele iho la o Colombo ia Salte§ e kokoke ana i Palos. Ma ka mokupuni Canari hooponopouo hou a hoolako i na hemaliema 110 hookahi aku ia i ke kai ahiu ma jka h. o bepatemiiba. I keia wa ])oomaka mai la. na luina ,maka\\ a keakea i ka holo, ana aka, ua ,naua wal% aku 110 u Colombo a kuu pau aku la i ka holo o na moku na ke komohana, a oiai, aohe i maopo]>o i na luina ke panana ia wa, a ke mamio nei lakou ke holo,nei 110 Europa. . Ma Okatoba 12, ua uku is|. kona hoomanawanui e ka hua mua loa ma ka ike ana hfi aiua. oia kahi o na niokupmn Bahama. Maanei oia i kukul« 1 iho ai i ke Kea o Kansto» a i kapa iho la i ka mokupuni 0 Saua Sah ador. Mahope ilio o ka ioaa aua kekahi mau mokupuni 0 Ihii Komohana. oia hoi 0 ■Haiti 111 e San I,)omingo. a 9 keia mokupuni liope loa u| kapaia o Hispaniola. a ua kukuln iho la oia he panalaau, hwli hm aku la notSepania me ke jfula a me kekahi poe kini. a i ka mnlama 0 MamH 15, 1493. hoea aku !a oia |jfi Sei»awia. iwaena o na leo hen » mahali) nui #? ua ameka'moL . i^|gp 1 $epatemaha inai oia mak. hiki no holo hon aku. mai Ca<liz aku ma kaua kai eluu w 17 moku 1. W) kanaka. Ma keja ua loaa iaia 11 a. Carib)>iH\ Jamaica k a pelaaLiaka, <■ na pekapeka iak mai ka poe WaLa huhn ua hoLhou oia i ka'i^ Mah«'i»»' u ka pau kana hnopou^n,.:!., iroi no na haku opa iXT ua holo l.oa nm kann liuakai ekolu. wa liolo aku la oia. uo aku. a loaa aku la ka. puni *.♦ 7riuulad, u me ka pU " ka muiiwa: OriuuC^ t a.lE' aku hi l uka o g uekai w ikuia, hope iho u keia, ua uin iii» ua p

a 1 kona hoea ana: MĒaakuee ku noho ana 0 ka Jg|3jjsaau ana i l:CK>kumu ai. jjjpeia wa iu» hoi, ua lioo'jSfeiprha hr»u ki na pei*'iao c«j :IRpoi mP na olpla haku a ka 1 \Ē®h a hookohuia mui \u i " ma k"iia wahi 1 13p|t!na a ua hol" nui: !a ' ' jM>pn iho la ia Colo:nb" ] |brtßa aku,b i n !..» 1 m i pa«i i 'ka hao. 4*o keia inai; liana ii.'"' a na liemi ka niPn nai-a i hoala i ta manao hae 0 r.:t S».»pania, a |goltlolu w »le 110 ?r.a ka lu»»jtiiu ana oka moi Fer<linauih» la me ka hoomalielie ma ka' hoole maoli ana ?.» jtSfmoi aohe nana i kauohā e lAaiā pela. Aka ; ona noi a Cdlombo no ka welie ana ae i lap hookaumaha a me na hana hoehaeha i hanaia inai maluna ona e na punahele a ka i»oi, a ua lilo no i mea ole. [tfa like 'uo keia me na'mea a imkou i ike iho nei i ke Alii me na punahele ma Hawaii nei.} Aka. 0 ka ikaika o kona mamo 110 na haua a ka enemi, aole ia lie mea e emi a opa pn b la hoi e na hana kaulike, Aka, ua'aa'a uln iloko 0 elemakule lae po. I Mei 9. 1502, me eha moku ame 150 kanaka a holo hou akn la e iini i ka>puka e hoolui ai i na' moana elua, ka, Atelanika 111 e ka Pakipika, ®bi, ua manao wale 110 oia. aia mawaena o Honduras me Paiia. . . Aka T .o Va mau* ©kona mau luina. ua haalele |&ia i kaua impahana mua a |ele aku la no ka imi gula; a laahope iho o.na popiiikia he a ua. uuku hoi na pomaii loaa mai. a hoi hou aku la oia a hoea hou i Sepania i 1504. Ua make o i keia wa; a o ka moi, [fedinando oia mau kona ano : E&koino. ' I Nolaiia, oka hookek' awaaa ■|:aulaiia loa a ke ao nei i ike 4i, ua hookuu ia e make iloko <0 ka ilihune ma Valladolid, %ei 20, 1500. Aka, i ka ike ana 0 ka moi Ferdinaudo ua make, a i mea e maikai ai oia i ka lahui, ua hoohanohano aku Ia oia i ka hoolewa ana a ine ke kukulu pu ana i Kiahoomauao nani iona. ......... ] . 4 . . ... j , 0 ke kiiKi o t Colombo mej kana keiki ua lioilioi ia i San \ Domingo i ka 1536. a i ka 1796 ua hoihoi loa ia i ka halepule b Havana, a aia malaila kahi i "waiho ai a hiki i keia la. Aole i pau.