Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 20, 1 February 1890 — Page 3

Page PDF (1.00 MB)

 

relations . Only annexation could make us closer— and that is what the Times wants , but fears just at present to demand!

 

-----------------------

BEARDING THE LION!

------

            An auctioneer of great renown,

                        Who felt his business running down,

            Conceived it would be fine to try on,

                        The acts of “clipping the red lion.”

 

            He let his avocation slide,

                        For legislative fame he sighed,

            He never dreamed he’d get a whipping,

                        He only meditate clipping.

 

            On fifth of February then,

                        He faced the lion in his den,

            He ne’er was seen on earth because,

                        He’d tried to pare the lion’s claws.

 

NA MANAO PEPA.

 

KA AHAILONO A KA LAHUI.

 

HONOLULU, FEBRUARI 1, 1890.

 

            O KE kanaka e koho ana i na balota o na moho o ka aoao Aupuni, he kipi oia i kona aiana a i kona lahui ponoi!

-----------------------------------------------------

 

            E hoohana aku ana ka makou mau moho i na manao a pau o na kumuhana o na Hui Mekanika a me Kalaiaina no ke keakea ana i ke komo ana mai o na limahana o Asia, a o ka poe hoi e hooweliweli nei i ka aina a e hoonele nei i na kanaka a me ke kipaku ana hoi i na makamaka haole .— Kumuhana, Aoao Lahui.

 

            O POEPOE a me Kawainui na mea i hoolimalima ia no ke gula, no ka hana ana i na kalai manao e pepehi ai i ko laua mau hoa kanaka ponoi!

 

            O KELA   a me keia kanaka Hawaii e makemake ana e mau ka noho kuokoa ana o ka aina i haawi ia mai ai hoi e na mana nui o ka honua ia kakou, e haalele loa i ke koho ana i ka balota aoao aupuni, a o ka poe hoi i apono na ka lahui ka hooponopono ana i na hana o ke aupuni, e kiola loa i ka balota o na moho o ka aoao Hoomaemae!

 

            INA oukou e kanaka e noi ia mai e koho i ka balota o Aki, Kane a me Kaaukai, e hoomanao koke iho oukou aole lakou e nana mai ana i ko oukou mau pono, oiai eia aku nei lakou ma kela aoao, a o ka lakou hana wale no o ka hana i na kauoha a ka poe e kokua nui nei e hoopau i ko kakou noho kuokoa ana, nolaila, mai puni oukou o pilikia auanei kakou!

 

            O na olelo a makou i hoike aku ai i kela la aku nei no na hana hupo a hana hoohilahila a ko kakou mau Kuhina, ua hooiaio ia mai no ia e L.A. Kakina, ma kana haiolelo ma ka halawai i malama ia i ka po Poaha nei ma ka halepaikau kahiko, imua o kekahi poe kakaikahi e noho hana nei malalo o ke aupuni a me na hoa o ia auna hookahi. Ua kapa aku makaou ia L.A. Kakina a me kekahi mau hoa iho ona, he lapuwale a he kupono ole loa ke hookele i na hana o ke aupuni. Aka, na ua mau huaolelo la ana, ua loaa hou no he mau mea na makou e nema aku ai iaia, oiai ua lawe mai la oia i ka moolelo o Hawaii, a hoohui mai la ma na mea pili kalai aupuni. He oiaio, ke hapai mai nei oia i keia kumuhana i na la hope a kupilikii hoi o na kalai manao ana no ke kahua mokomoko koho balota me ka manao ana paha ona aole i ike kekahi poe i ka moolelo o Hawaii nei mai kinohi mai, a oia wale no kai ike. Ke hapai hou mai nei no o L.A. Kakina i keia hana ekaeka a ano keonimana ole i kulike no me kona ano lapuwale.

 

            He oiaio, ua hiki ia makou ke hooia aku i ka makou mau mea i olelo ai. Ua olelo ae o L.A. Kakina, e hoike pokole mai no oia i ka moolelo o na mea i hana ia mawaena o hawaii nei a me Farani. Aka, ma kona hoao ana mai e hoike ua kapae ae la oia i kekahi mau mea i hanaia maluna o a Misionari o Amerika, mamuli o ka lakou mau hana i ka makahiki 1839. Mamuli o ia hana ana a keia poe Misionari, ua hana ia iho la kekahi olelo kuahaua ma ka la 10 o maraki, 1851, e Kamehameha i like loa ke ano me ka olelo hooholo i hana ia e hoino ana i ke Aupuni o Farani, i hooholo ia ma ka la 10 o Iune o ia makahiki hookahi no. E hoomanao ia ua hana ia iho la keia mau hana he umikumamalua makahiki mahope iho o keia mau hana he umikumamalua makahiki mahope iho o keia mau hana hoohilahila i hana ia e na paalalo o ka hoomana Kalavina e ku nei iwaena o kakou!

 

            Eia na kumu oiaio pokole i hana ia. Ua hana ia kekahi kuikahi no ka maluhia a me ka noho aloha an amawena o Farani a me Hawaii ma ka la 24 o Iulai 1837, i kakau inoa ia e Kamehameha III a me A. Du Petit Thouars. A penei na olelo: e malama ia ka maluhia o na kanaka Farani e like me kekahi poe e aku o kekahi mau aupuni e, a o na kanaka hawaii hoi oiai ma Farani, e malama ia no elike me ko kekahi mau Lahui kanaka e aku. Aka nae, ua hehi ia iho la keia aelike e na poe mikanele o Amerika e noho mana ana ma ka hookele ana i na hana o ke aupuni ia manawa. Ua hana ia keia hana i kumu e kue loa aku ai i ka hookahua ana i ka Hoomana Katolika i hoala ia ae i na poe kamaaina Farani e noho ana ma ka aina nei ia manawa. Aole no makou e pane ia mai ana no keia kumu oiai ua ike ia no ko makou manao ma na ninau pili hoomana. O ko makou makemake nui, e hoike aku i ka moolelo oiaio o na mea i hana ia, oiai he moolelo keia e hiki ole ae ai i na wahi kuhikuhi puuone mikanele olalau ke alo ae, aka, ke ike ia aku nei ke wikiwiki nui mai nei e hoouhiuhi mai i ka moolelo eleele a na kupuna o lakou i hana ai iloko o ke au i hala.

 

            Aole loa makou i hoapono iki i keia mau hana a keia poai, a o ke ku ana mai nei a L.A. kakina a hoouhiuhi mai i na mea a na kupuna ona i hana ai mahope koke iho o ke ku ana mai o ka mokukaua Farani i ka makahiki 1839. Ke minamina nui nei makou i ka hoike ole ana ae o L.A. Kakina i keia kumu ano nui loa, oia keia: O kela a me keia kanaka Amerka oiaio a me kekahi poe e ae e noho ana maloko nei o ka aina ia au, ua hoapono aku la lakou i na hana i hana ia e ka moku kaua Farani, oiai ua kue loa ia lakou i na hooponopono aupuni ana a na haole misionari Amerika ia manawa! O na hana i hana ia e lakou oia no ko lakou hana ana i na hana kue i ka aelike i hana ia mawaena o Hawaii a me Farani i ka makahiki 1837, a mamuli oia hana i hana ia e ka moku kaua Farani, ua hana ia iho la kekahi palapala mahalo a hoomaikai i kakau inoa ia e Hon J.C. Jones, ke kanikela Amerika, Mr. C. Brewer a me kekahi poe kaulana e iho oia mau la. E hoike ana no ua palapala la nona iho. O ka L.A. Kakina mau olelo ma kana haiolelo ua hoike ae oia i kona lapuwale a naaupo haalele loa, a o ka manao ana e hoolaha ia kana haiolelo hupo ma ka nupepa he kumu ia e ohohia ia aku ai, aole loa! Eia iho ke kope o kela palapala i olelo ia ae nei maluna:

---------------

 

 

Ia Kapena C. Laplace, Ke Alii Koa Kiekie a o ka Moi hoi
o ka Moku Kaua Farani ‘Artemise,
e ku nei ma ke Awa o Honolulu, Oahu.

 

            ALOHA OE :- -O makou o na mea nona na inoa malalo iho ma ka aoao o na makaainana a me makou iho, ke lawe nei makou i keia manawa no ka hai ana aku ia oe i na mea kuee i hanaia mawaena o ke aupuni o Farani a me keia aina, a ke pahola aku nei makou i ko makou hoomaikai palena ole no kau mau hana lokomaikai no ka hoopakele ana ae i ko makou mau kino a me ka waiwai, oia i ka manawa a makou i ike ai he noho’na kupilikii a aloha ole hoi kai hana ia maluna o ka aina; aka, mamuli no o ka makou hooikaika ana, ua hoopau ia ka pilikia me ke kii ole ana aku i na mea kaua, a ke hoomaikai aku nei makou ia oe no kau mau hana aloha i haawi mai nei ia makou. Ke hoike hou aku nei makou ia oe, oiai, mamuli o kou noonoo maikai a naauao, ua hooholo iho makou iwaena o makou e hookau aku i ka hanohano kiekie maluna ou, mamuli o kou makaala ana i ko makou mau pono, a me ka hoopakele ana ae hoi i ko makou mau ola a me ke ola o ko makou mau ohana i ka manawa o ka popilikia, oia hoi kou wehe hamama ana mai i kou moku kaua i wahi no makou e holo aku ai a palekana, no na hanaino a na enemi o Farani. Ke hauoli nui loa nei makou i ka lohe ana ua pau ae la ka na manao uluku i ka hooponopono ia mawaena o ke Aupuni o Farani a me keia Aina, a ma ko makou ano he mau hoa’loha onipaa no ke kuokoa a me ka noho maluhia ana o na mea a pau a makemake ole hoi i na hana hoopilikia wale, ke haawi aku nei makou i na mahalo kiekie ana nou. Ke hooho like ae nei makou a pau me ka hauoli nui no kou hiki ana mai nei ma keia mau pae aina; o kekahi mea oi loa aku ia o ka nani ma ko lakou moolelo mai ka manawa o ko lakou ike ia ana ae nei e ka lehulehu. A ke manaolana nei makou aole loa e hoea hou ae ana kekahi o keia mau hana hoopilikia ma keia hope aku mamuli o kau mau hooponopono pookela ana iho nei, a e ike nui ho no auanei na poe nana keia mau hana hoopilikia i ka hewa o ka lakou mau hana i hana iho nei, a hahai aku ma ke ala maikai au i hoike mai nei oia ke ala o ka noho’na maluhia a me ka holomua a e hooi ia aku ai hoi na pono a me na pomaikai o ka lahui i alakai hewa ia. Ua hooi ia ae no hoi ko makou hauoli, ma ko makou lawe ana mai a hoopaa iho i na hana maikai a kou mau alii koa a me na koa hoi ma ka hoopauana ae i na hana lokoino i hana ia e na enemi Ke minamina nui nei makou i kou haalele koke iho ia makou, a no ia kumu ko makou hana e ana iho i keia manao aloha hope e pahola aku nei ia oe, a ke manaolana nei makou e pae ola aku ana oe i kou aina hanau, mahope iho o kou kaawale ana no ka manawa loihi, me ke ola maikai, a ke hooia hou aku nei no hoi makou ia oe, aole loa e hoopoina iki ia ka moku kaua ‘Artemise, kona kapena waipahe, na alii moku a ma na koa.

            Me keia mau olelo ke nonoi nei, makou i kou oluolu e hoopaa loa iho ma kou puuwai i na olelo a makou i olelo ae nei, a makou hoi kau mau kauwa i hoohauoli ia e kakau nei i ko makou mau inoa.

                                                                                    J.C. JONES,
                                                                                    WM. FRENCH,
                                                                                    J. MEEK,
                                                                                    GEO.
PELLY,
                                                                                    S REYNOLDS,
                                                                                    C. BREWER.

Honolulu, Oahu, Iulai 17, 1839.

 

            E hoomanaoia, ua haawi ai ke Kapena o ka Mokukaua Farani oia o Mr. La Place, no ka hoomalu me ka malama ana i ke ola o na mea a pau i kela manawa, me ka nana ole aku i na mikanele o Amerika a me ke aupuni hawaii hoi malalo o ko lakou hookele ana! E hoomaopopo iho kakou o na hookele ana a na kupuna o L.A. Kakina i kela au kahiko he ino haalele loa a ke ano like mai nei no hoi ka lakou nei mau hana i keia mau la me ko ia au. Aka, e like no me ko Kakina ano mau he olalau, ua lele kamoko mai nei oia maluna o na moho o ka aoao Lahui me ka olelo ana ke holo nei keia mau moho maluna o na kahua hookuee. No ka hooiaio ana i kau mau moho maluna o na kahua hookuee. No ka hooiaio ana i kau mau hana lapuwale e L.A. Kakina, ua olelo ae oia i kekahi mea e pili ana i kekahi olelo kukala i hana ia he umikumamalua makahiki mahope iho o nahana ino a na mikanele no ke kokua ana mai o kekahi aupuni, ina he mea hiki, mamuli no hoi ia o na hana hoohilahila a lapuwale loa hoi a na kupuna lima nui ou e Kakina!

 

--------------------------

 

KA MOOLELO O

Marina.

 

            Pane mai la ke aliiwahine, ua hoouna mai no anei oe i ka lawehala?

            Ae, ua hoouna mai no au i ka lawehala, oia hoi o Makelanita.

            He oiaio anei kena? wahi a Marina.

            Ae, wahi a ka luna paahao.

            Me wai oe i hoouna mai ai?

            Me ke koa i hiki ae nei me kau palapala, wahi a ka luna paahao.

            Nawai keia leta i kakau a hoouna mai inua o’u? wahi a Marina.

            Lalau aku la ka luna paahao a nana iho la, a pane aku la, aole au i ike i ka mea nana keia leta, aole au i kakau i keia leta.

            I keia wa ua ano pii koke ae la ka ukiuki o ke aliiwahine, a hoomaka ae la oia e kauoha i kekahi koa e kii ia kahi koa kolohe.

            I ka hiki ana aku nae o ke koa i kahi o na koa, aohe ua wahi koa la, noke ia iho la na wahi a pau i ka huli aohe loaa, a no ka loaa ole ua hoi nele aku ua koa la.

            Iaia i hiki aku ai imua o ke aliiwahine, ua hoike aku la oia oale i loaa iaia   kela koa, ua mahuka paha oia.

            No ia nele, ua maopopo iho la i ua Marina la ua mahuka io o Makelanita.

            Huli hele ae la na mea a pau i ua koa la, a i ka hope loa o ka lakou imi ana aole i loaa iki ua Makelanita la.

            I kela wa ua holo ae la ka lohe a puni ka aina a pau no ka nalowale ana o Makelanita, a ua hoouna loa ia aku la kekahi mau koa no ke aupuni o Sepania.

            Maanei hoi e waiho kaua i ke kamailio ana no ka Moiwahine marina me kona mau manao pihoihoi a pau a e huli ae hoi kaua no Makelanita a me kahi koa.

            Oiai laua e moe ana i kela no mua a i ke ao ana ae o kekahi la, hoomaka aku la kahi koa e hele imi hoi ka ululaau a po ia la, loaa aku la iaia ke kahi lio ano laka ua kau mua ia e ke kahi poe.

                                                            Aole i pau.