Hawaii Holomua, Volume II, Number 5, 30 January 1892 — (Unuhiia noloko mai o ka P.C. Advertiser, Ian. 28.) KA PANE A MR. KAKINA I KA MR. AKEPOKA OLELO ANA UA LAWE OIA I KA UKU KIPE OIAI OIA E NOHO KUHINA ANA. [ARTICLE]

(Unuhiia noloko mai o ka P.C. Advertiser, Ian. 28.) KA PANE A MR. KAKINA I KA MR. AKEPOKA OLELO ANA UA LAWE OIA I KA UKU KIPE OIAI OIA E NOHO KUHINA ANA.

— Ta olelo ae o Mr. Akepoka ua kipe mai o Mr. B. F. Dilinahaina, oiai au e noho Kuhina Kalaiaina ann. ma o kona haawi ana mai ia’u i i elima mahele kuleana o loko o ka j Hui Alahao me Aina o Oahu, a i uku panni no ia mau mahele kuleana ua haawi aku au i ka Hui Alahao i “akani hapalua o ke awa o | Honolulu.” Ua olelo ae o Mr. Akepoka ma ka papahele u kela Kau Ahaolelo i aku nei, ua hoike hoopunipnni maoli aku uia no ka mea e pili ana i ! ke kuikahi imua o ke Komite makaainana i kohoia ai e ka halawai i makaainana ma ka hale Keaka , Pake. 0 ke kanaka e wahahee ana no hookahi manawa e hana hou ana j no ola ia mea. ke ike ia he mea ia noua e pono ai ma ia wa. He mea maoi»opo. ua mauao iho • . la o Mr. Akepoka o la wa kupono | keia e ioaa ai ona lako hou o na mea wahahee, a no ia mea ua hana iho la ia i ka wahahee i hoike ia i ae la maluua ma ke ano he mea hoikeike no i* mea. Ma ka wa mua i puai mai ai keia mau 0M0 aela.ua manao au e kalele Iho no ualnna o ko’u inoa maikal a me ko Mr. Akepoka kulana, a 1» pane lawa no keia ae la. a hiki i ka wa e loaa ai ia'u ke manawa pono no ka hoiliili ana I aaau hoike piha maiioko mai o na mo- j olelo amena kukai palapala ana o j ke Keena Kalaiaiua, e pOI ana i na hana i lawekweia aawaena o ke i Alahao a me ke Aupuui «ai au e i noho Kuhina Kalaiaina ana. aka, o j lilo auanei ua pooo o kekahi poe e ! j ae i mea e hoopilikia ia ai mamuli j o ka hookaulna ia ana o ka hoolaha . ia ana ako o kekahi olelo hoole . kue nokeia man olelo (a C. W. Akepoka) ke hoake aka ne» au ma , keia, o na man oielola (a C. W. Akepoka) aeheuiaww i Ke kuke aku mi ao* me ka lawe

; haawina aina. apomaikaieaepaha. koe wile no malaio o ka mana <> ke kanawai e hooponopono ana i ka haawi ana i na pono alanui a me , na wahi e hooki'o ai ke kaa-ahi, malona o na aina Aupuui. 2. Mawaho ae o kahi eka hoo- ; kahi me ka hakina o ka eka e piii la me ka uwapo o Haaliliamano. aohe aina i haawi ia aku i ke Alahao ma ka aoao o ke alanui e holo la i ka halepa&hao o Kawa mai ke alanui Moi aka, ma ka huli e pili ana i ke awa o Honolulu nei, a o keia wahi apana aina nona ka eka hook&hi a oi iki i oleloia ae la, ua haawi ia aku ia i ka Hui. ua hoihoi hou ia mai ia i ke Aupuni mahope mai, a ua lilo aku hoi ua apana la i ka Hui ma ke kuai kueiala mai ke Aupuni aku. 3. 0 na aiua a pau e waiho ana ma ka hema a ms ka hikina o ka halepaahao o Kawa, e noho ona ia nei e ke Alahao, a oia hoi kahi i Hoolulu Nui o k; Alahao, ua knai a ia wahi e ka hui mai na poe mai no lakou ia wahi, u oia hoi ke Aupuni, a oia kela wahi eka hookahi i oleloia ae nei; ka lua, ka Waiwai o Pauahi. a o ke kolu. ka Waiwai o Youmane» O na aina i loaa i ka hui mai kela mau Waiwai ae la aia ia ma ke aio ponoi o ke awa;okahi apana i loaa mai ke Aupuni aku, aole ia ma ke alo. 4. Ua haawi ke Kanawai Alahao i ka mana haawi i na kahua | maluna o na ama Aupuni ma ke ano alodio i ke Alahao, a pela pu hoi me na aina no kahi mau hana i e ae. Malalo o keia mahele u ke ■ Kanawai i nonoi mai ai o Mr. Dilinahama ia’u ma ka aoao o ka hui, : ma ku’u ano he Kuhina Kalaiaina, I i ai»ana aina e komo mai ana iloko nei o he awa, i wahi e kapili ia ai he uwupo. Ua hoole aku au i ka haawi ana ia mea ana i noi mai ai, me ka hai pu ana aku iaia ua ma- ' nao au he mea pono i ke Aupuni ke paa i ka nohona ona ar.a maluua o kela a me keia kapuai o ke alo o ke awa. Alaila, nouoi mai la ia e loaa ka ae i* ana aku e eli he wahi olowi uona ke akea o ke 60 kapuai mnwaena o ka aina o kn hui a me ke kai hohonu, a o kahohunu o keia wahi he 3 a 6 kapuai. ! Ua h<x)le aku no au i keia, no ka • mea, he mea ia e lilo ai ka noho maua maluna o ke alo o ke awa i ! ka hui alahao. Olelo mai oia, he kuleana kona ma ke kanawai ehooko aku ai ia mau manao elua. Ua pane aku au, e hoohana aku ana au i ka mana piha o ke Aupuni a lawe aku ia mea imua o na Aha Hookolokolo a pau no ke akeakea ana aku ! i ka hookoia ana o ia hana. Eia nae, ua hai aku au iaia. e haawi : aku au iaia he ae ana no ke kukulu ana i uwapo, no ka hoohana koke ana aku, a e iawelawe hoi oia i kela wahi ololi o ke 60 kapuai me ka uku ole, maluna nae o ka aelike ana penei. ua hiki i ke Aupuni ke lawe hou mai i wahi i kela a me keia wa mahope iho o na la he 90 i ; haawi ia aku ai ka lohe. me ka uku 1 ana i ka lilo o ka uwapo a ine ka | hoopihapiha ana, ina he lilo kekaiii- Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau mahina lehulehu, ua hoolalaia kekahi aelike maluna o ke kumuhaua i hoikeia ae la a waihoia aku la imua o Mr. Akepoka, ma koua ano Loio Kuhina, no kona ! mau manao hooponopono. Ma | keia wa nae. oia no kona wa e huhu ana i&’u a me na hoa e ae o ka Aha Kuhina. O keia wale iho la no ka hana i lawelawe iu mawaena o Mr. Dilinahama, a o ka Hui Kaaahi paha a me a’« e pili ana i ke kahua uwapo, a i ole ia i kekahi aina paha e pili ana i ke awa. 5. Mawaho ae o ko’u hoole ana e ae aku au i ka Mr. Dilinahama 1 noi e pil: ana i ke alo o ke awa, ua hoole *>u aku no au I ka haawi ana aku iaia t ka apana aina mauka iho o ka ioko i a mauka Iho o ka h&iepaahao o Kawa, ana i noi ma ai i kahua hoolnlu no ke kaa ahi, a oi aku mamoa o ka haiepaahao maoli o ua wahi la. Ua kamaiKo mau ae o Mr. D0inahama i kah! wa, aole he loaa iki i ka Hui Alahao he kokua ana mai ke Aupuni mai e Kke me kaua i manao ai. a i loaa ai hoi kona kuleana ma ke kaI 6. 0 kela a me keia haaa ma1 waeoa o'a, ma ke auo he Knhina 1 Kalaiaiua, a mo ka Hui Alahao, mamua u ka hoohoio loa ana, ua waihoia aku no imua o ka Ahi Kuhina holookoa a apoooiae la kou; a o kela a me keia haawi aru i aina a i peeoaae k« | komo pu ana o kela waU ika ai kauwapo.ua kakau inoa la ao i ka Aha Kuhina holookoa, o Mr i Akepoka pu no Keaan*. , 7 Oia iholake eoiuk «U

, maoli o na haua i olekna he “kuai i ana i ka hapalua holeokoa o ke i awa.” i Xo ka mea hoi e pili ana I ke , kipe. «aa ka’n e hoīke aku: 0 ka la i lawelaweia ai ke kahoa . I uwapo (i oleloia ae la) ma ka la 15 j ia o Maraki, 1890. Haalele aku au , I i ka olhana lune 14, 1890. Ma ke | I o ka la Kaiinmaka. , , 1890, oa oi aku mamoa o eiwa ma-1 ; hina mahope iho o ka wa i oleloia I ae la, a ua oi aku hoi mamoa o ! eono nahin» mmi ko’u wa i haalele aku ai i ka oihana. loaa mai ia’o he palapala mai ia Mr. Pilinahama mai, maloko o laila he eiima ma hele o ka Hoi Aiahao a Aina o ! Oahu, me ke noi mai ia’u e lawe au ia mau kuleana ma ke ano he mai kana Kamimaka. Mai ka manawa a Mr. DilinabaI ma i Ikm komo mua mai ai I kana I hoolala hana i ka 1885, mamua aku o ko’n komo aua iloko o ka Aha Kuhina ma ka makahiki 1887, j a mahope uo hoi o ko’u haalele ana ■ akn iloko o lune, 1890. a hoea mai i keia wa. ua kokna au ia Mr. Dilinah&ma ma ka oleloao kanawai. j i lehulehu loa ua man&o kauawai i | kakauia, ka houlunlu ana i na papa i helu, ma ka hoolaha kalepa ana i I na bona alahao. ma ke kokua ana i | ke kakau aoa i na palapala hoaka- j | ka a ma na ano e ae no hoi he le- . ! hulehu. ma na hana a’u i kaki ole ai i ukn, a no ia mau mea a pau j { aole no au i noi aku i wahi uko a | I loaa mai paha he wahi uku. Ua ; i hauoli uo au no ka lawelawe ana i , keia hanu, uo ka mea ua m&nao au | o na hana i lawelaweia ai e ia he mau j i mea ia e pomaikai ai kalehulehua me ka aina holookoa, ua makaokau mau au e hana e like me ka hiki; ia’u ke hana e haawi aku i na ko-1 kua ana e holomua ai ia mau hana, i ma kahi e hiki ana ke hanaia me ke kue ole ia ana o na pono o ka leholehu. Malalo o keia mau mea i hoakaka ia ae la, aole au i ike i ka hewa ma ko’u ae aua e lawe mai i na inahele kuleaua alahao, e like me' ka’u i haua ai. LoKKLN A. THIiR8TON.