Hawaii Holomua, Volume II, Number 14, 2 April 1892 — KE AUPUNI MOIO HAWAII. [ARTICLE]

KE AUPUNI MOIO HAWAII.

Kiikaaia e ka Levi-i-Levi ole ia uu ka - Xupef»a Hawaii Holomua, K nana kakou no im i*ej>eiaohao he ;;mi o keia Maua h«x;ueu Auj>uni iloko nei «j ka aina. Ma ka u noii ana, ua j>ili keia mau pej*aiaohao he uini i ke knlana Aupuni e lia ia nei e keia Maua Aupuni a'u i lu ike ae nei. ka moa nona na |>oo ehiku a ine na leialii ehiku. a o ua kulana Aupuni la, oia no o REPU8ALIKA, ia hoi o RESPUBLIUA ma kekahi o na olelo make o Euroj*a. E helu kakou i na huaj*alapaia iloko o Hepueai.ika. «.* ! loa;> uua m kakou he 10 mau hua j palapaia, e helu no hoi kakou nialoko o Respcblica e Io;ui ana no he 10 mau hua j»alapala, a o keia mau hua |>alaual:rhe 10 iloko o ka hnaolelo Repubaliku, nm ka poana Hawaii, a ma ka huaolelo Re«nuhliea hoi nm kekahi o na olelo make o Euroj>a, oia na kiwi a mau j>epeiaohao he umi e hoailona ana i Keia kulana Aupuui a ka mana Aupuni nona na j>oo he ehiku a me na 'eialii ehiku a'u i hoike ao nei. Nolaila, i ka hoohui aua i keiamau mahele a j>au, e loaa auanei keia mau kulana hoonohonoho j>enei: I)eragona—Mana Aupuni. Hooluu L’laula—He lima ikaika. Na Lelalii 7—LIBERTY. 1 “ Poo 7—LIBERAL. (RESPUB.LICA '■ Pepeiaohao 10 • —a i ole—/repubalika Ma na jx*pe : aohao he umi o ke deragona wanana i hoikeia aole au i ike i kekalii mea hou ae, aka, o na kiwi wale no. a nolaila ua manao au. o ke kulana Aupuni hou e upu ia nei ma kahi « ke Aupuni Moi o I Hawaii he Aupuni Hepuhalika Ku- , okoa ia. E like me ka lilo ana o k«' kiwi i mea ikaika no ka holoholoua nm kona wa e oo ai, pela auanei e lilo ai o Repubalika i mea ! ikaika ma kona wa e oo ponoai iloko o ka aiua. O Liberal ke jx>o. o Li!>erty, kona lei nani, a o Kepubalika ke kahua. Aka, ke ku mai nei kekahi kahoaka hou iiima o'u no bc auo <» keia inau j>ej)eiaohao he umi. ua j«ili uo lakou ia ‘ Ho««un Aina." oia hoi «> Annexatiox. . E lielu i na hua palapala o loko o keia iuau huaoieio, e loaa ana no he 10 mau hua j«alapala iloko o , kela a me keia huaolel». He 10 | ma Hooaei Aina a he 10 ma An- • nexatiou. Noiaila, i ka pili lua J ana u na jtej«eiaoliao he 10 o ka ho- j lohoiona deragona ia Repcb.ai.ika I a nie Hoom i Ai.na. rne ke paewa : ole, ua liiki ke' oleloia, ua like ke- ! kahi welau me kekahi welau, a hookahi u<« nae hopeua i luunao ia. oia hoi he Mana Aupuni hou, e hoailona ia aua paha me Hepuhaiiku a i ole o Hoohui Aina hoi. Aka. aole nae e hiki e Hoohui Aina ke hana ia. aia a lanakila mua o Repubalika maluna o Auj>uni M<«i. A eia j hou. ina e RopubaIika ana ka aina, ua loaa uo ho kulaua Aupuui kao- i koa noua iho, a mai ia kulaiui .Vu- i puni aku e hiki ai ke hookoia ka ■ Hoouei Aina me ka maaiahi loa. j Ina e ka lioohui aiua i upuia a i ' nmkeinakeia ai uie ke Auj*uni o i Amerika Huij*uii«, alaiia, aole ia he hana e hiki ai ke hookena, oiaie nmu ana ke kulaua Aupuni Moi o | Hawaii, a ua olelo mua ae uei hoi , au. “ Aole hiki i ke Aupuni M<*i ke ku um kahi i ku ai ke Aupuni Re- . jml>alika. a pela hoi ke Auj>uni Repuhalika uiu kahi i ku ai ke Aupuui Moi." No ia mea auanei aole i hiki ke huohui i ke Aupuui J/omikūi uu* ke Aupuni Kepuhaliko, a liio laua i hookahi. Nolaila. i mea , e hiki ai ke hoohui i ke Aupuni j j Alii me ke Aununi Repubalika he ! mea jxjiio ke hooj>au ia ke kuio Au- ' puHi Alii o ke Aupuni Moi. a hoo- , iilo iaia iho i Aupuni Repubalika Kuokoa. a i ole i Repubalika ma ka h«x)hui aina ana jm aa. Ke ike uei.kakou e na hoahauau, i ka pili like ana o na welau elua a'u i hoaI kaka ae la. no keia mau kulaua j*epeiaohao elua a’ai i hoike ae la. uia | Iwi o liepuhnUko ame Hoohui Aina. Ak:< e olelo ia mai paha auanei, aole ka.Mana Llberala e kokua ana • i i ka Hoohui Aina, nolaiia. ua ka- I i lahu keia hoopili aua a’u i ke kumu !

: jxxx>IeIo ? Pela no aole hiki ka Hoohoi Aina ke hanaia i keia wa. ke ole e hcx>lanakilaia ke Aupuni Moi e kekahi kulana Aupuni. aole ia he Anpuni jk>o kalaunu, nolaila. * . o ka hana mua auanei a ka mana Liberala e hana ai, oia ka hoao ana e hoonioni i ke Aupuni Moi. mai ka nanali liilii ana a hiki i ka haule ana. mamuli o na b«x*maikeike ana imua o ka iahui i kela a me keia manawa i ka maikai ole 0 ke kulan& Aupuni Moi. oiai o ka Moi a me Ka poe i punahele i ka Moi o lakou kai pomaikai i ua kulana Aupuni la. a koe ka poe i lilo ole i punahej le na ka Mana o ke Aupuni e noho j ana ia wa. Ke hai aku nei au me ka oiaio a me ke kanalua ole, “Aole j*au keia hanauna i ki hala ae, a ' hookoia na mea a pau." Ke kakooia nei au e keia manao alakai hana , a ka Aoao Lil>erala i hoikeia ma ko lakon ' Kahua o na Kumuhana Ka’aiaina." e olelo ana penei: 1. Ua manao niakou he mea pono e hookahe.a ia na aupuni a j«au nialuna o na kumu o ka noho Lanakila, Kaulike a me ka Lokahi; ! ua manau niakou ua hanau ia na kanaka a pau he kuoko:’. a he like imua o ke kanawai, a ua hoohua ia mai me nu kuleana paa. e ola. e uoho keukea ole ia, e j>aa i waiwai no lakou. u e imi i ka oluolu a i ka hoomalu-kino ia mai na hana a ku 1 lima ikaika, hoohaiki mana. a ka |K»no waiwai kiuo ole. a rae ka paio kaukaj«akahi ana. Ua manao makou ua kukulu ia na aupuui kuj*ono inauiuli wale no o ka ae ana o ka Lehulehu, a ua hiki no ia lakou i ke hoopau i ua ano o ke Aupuni e ku aua, a e kukuiu hou aku i ua ano aupuni i oi loa aku ka j)omai- j kai me ko kaalike; a oiai ke K«mukanawai o ka Paeaina Hawaii o keia manawa. aole loa i apono ia aku e ka Lehulehu, aka, i kukulu ia mamuli o ka hooweliweli a me na hana apuka ana a kekahi poe no ka jx»no o kekahi poe okoa, a nolaila, ua kokua makou i ka hoo- | holo hou ana i kekahi Kumukanawai hou i oi aku ka maikai, a e 1 loaa oiaio ai he Aupuni no ka Lahulehu, ma o ka Lehulehu, a no ka , Lehulehu. Mamuli o keia kumuhana a'u i j hoike aku la imu.i o oukou, e na • hoahanau, i laweia mai noloko mai i o ke “ Kahua o na Kumuhana Kalaiaina” a ka aoao Liberala, i raa- j kia paa ai au i ko'u manaoio no i keia mea a’u e hoike aku nei. Ke , uinau nei au. healia la ke ano o j kela mau olel > i hoikeia uialoko o i ke kumuhana a'u i hoike aku la imua o oukou. e i ana - *‘Ua manao makou ua kukulu ia na Aupuni kupono mainuli wale no o ka ae ana o ku lehulehu, « va hiki no ia lakou kr hoopau i na ano o ke Aupuni e ku ana. a e kukulu hou aku i na ano aupuni I oi loa aku ka pomaikai me ke leaulike . r ' Aoleanei he mau olelo keia i kij«apa ia, no , ka h«x>komo aua uuii i ka noonoo ; iloko o kakou. e na hoahanau, ma ka hooniaoj>oiJ<j ana iho, iua o ke ; Aupuni Moi o Hawaiieknnei, anle i ia he Aupuni e loaa ai ka “j>omai- , kai a ine ke kaulike" i ka khui, a i i k:i ;>oe paha <> keia inana Aupuni j hou e oui nei, alaila. “e hiki ana : no ia lakou ke hooj«au i na ano o 1 ke Aupuni e kn aua (oia hoi keaao I Aupuui Alii. e liko me ke Aupuni o Hawaii e ku nei i keia wa). E i noouoo nui oukou e na hoahauau no keia niea, a jx>la auanei oukou e hiki ai ke lioomaojx>jx» iho, aole j ka’u he olelo oioheo wale a pua kau- . noa wale j«aiia. Ano, e nana kakou i ka niuau j Iioj)e loa i pili i keia kumuhana kamahao a kakou o kamaiiio nei, a ’ 0 ua ninau la uia keia: “Heaha ua la lie hookahi tausani elua haj neri we kanaono i hanai ia ai ka wahine iloko o ka waunahele ?” O ke ano o keia mau la he 1200, . he manawa wanana kona ano. Aia maloko o keia mau ia, ua uianao . , kekahi poe he mau la maoli no : keia, e Uke me ka la o 24 hora. O keia ka manao o ka hapa nui o na j loea wehewehe Baibala maloko o ka Ekalesia Kaloiika Roma. Ua mauao hoi kekahi jx>e ha mau ma- | I kahiki keia mau la. oia hoi o: i ”1260 la" i hoikeia ae la. he 126C> j makahiki ia. O ka manao hoakaka keia o na rerosetane (Hoole- « jx>j)e) kaulana he nui. Ua oleio lakou. ua pili keia mau ia wauana he 1260. oia hoi na makahiki 1260, ' 1 ka loihi o ka noho mana ana o ke j Aupuni Pope a hoea mai kona au- ! hulihia aua. O ka ka j>oe Kato lika Roma hoi. u 1260 ia, he mau j la maoli uo ia. a aolaila iloko o i& i mau la 1260 ua like ia me 3 a me 4 makahiki, oia hoi, o ka makahiki ! hookahi ua like aku ia 360 la. a no J ia mea e loaa auauei keia kulana hoonohonoho: Hookahi makahiki»ob0 la. Hookahi makahiki—360 la. Hookahi makabiki==36L> la. Hapalua makabiki=—180 la. _ - Huina a pau—1260 la o aa olelo wanana. Ma ko’o manao o ka helu a na poe Kalolika Roma uo keia mau la wan&na, oia ka’a helu e lawe mai . ai a hoopili ae i ka kakou kumuhana e kamailio nei. Ke manao i nei au ina mal&lo o ke alakai akaj hele aua i ka lahoikanaka ma ka ! hoom&iamalama ana ia lakon i ka

! maikai o ke kulana Aapom Repul>altka maioua o ke kaiana Aoponi Mei. alaila. e aneaue ana n<> e ii!o okoa he ekoia a oi makahiki e haia ana ma ka hoonaauao aaa :a lakou a liio ko iakou naau i ke omo ia e ka hauoli o ua pomaikai o ia mea be Aupunī Kepuhalika. aka. ina ma ke keehina pupoahuiu ka hana ia ana. alaila. “oa kokoke loa ia ma ka ipuka. a««ue hemea ia oke Kulana "Hoohui Aina’" ke koliuliu aku ana a hoea i ka hapa waena o , ka makahiki 1S95. a ma ia n e hooko ia ai. Nolaila. e na hoahanauuloha. ua , ike kakou i ka'u mau hoakaka uo ; keia m&u pauku o ka mokuna 12 o Hoikeana. e hoomaka ana mai ka pauku 1 a ka 6. Ua hoike aku au ia oukou i ke ■ auo o ka wahine kamahao—ke ano 1 hoi o ka Aahu la—kona lei-aiii (Kalaunu) —na hoku he 12—ka mahina malalo o kona wawae—;■ I oia mau men a pan ua hoao au e | iike me ka haiki koliuiiu o kahi uiuiki malamulama iloko o'u, ehoo , piii ia lakou ike Aupuni Alii o Hawaii, ke Aupuni a kakou e uoho nei i keia wa. e nana aku uei he maka no a he maka. he hualoha hoi me ka he Alii a he i i>oe makaainaua. Ua hoike aku ; nei au i na ano a pau i pili.i ke de- j ■ ragona ulaula, pela hoi me ua la , wanana 1260, e hoomaka ana koua ! helu ia ana inai kala 1 aku o lanuari o keia makahiki a hoea i ka hapa waena a i ole maniua iki iho ! paha a o ia makahiki holookoa | Aka, ua hai ae nei nae au imua o kakou, ina no e haua ia me ; ka awiwi keia hana, alaila. ua ko- ! , koke mai no ia, aia ma ko kakou ipuka. Malia paha, e kapaia mai ana au ua hehena a ua pupuie. alaila. e hoomanao pela no lakou i j hoohenehene a i pahenehene aku ai ia Noa, oini oia i ao mai ni i na hoomalu a me na hoomaioka i kona i mau la e kapili ana j ka halelaua. i E na hoahanau, e uana aku i na | ouli o ka lewa, i naKa-ku%) ka aina a me na ouli hoehaa e ae e hokuku iho la imua o ke alo, a o hoomao- i popo ke ko nei ke au o ka manawa Ino ka hooko ia ana. E hoomauao '■ i na papa-konaue kalaioleio e hoala j i ia mai nei i kei;\ mau la, a e ahu- i wale auanei na mea a pau me ka uaio ole. A ke pule nei nae au i ke Akua i I e hoopakele ia Hawaii aloha. E hoomaikai ia mai oukou a pau e ke j : Akua, ma ka inoa o kana keiki liii wahiwa. Amene.