Hawaii Holomua, Number 131, 3 January 1893 — KU AKU LA I KA PUA A PIKOIAKAALALA. [ARTICLE]

KU AKU LA I KA PUA A PIKOIAKAALALA.

E hoomanao iho ana na makattaka, ua hoopuka aku makou maloko o ka kakou pepa i kekahi la o ka pule i hala iho la, he kukulu manao malalo o ke poo—“Ko makou manao aKea.” Mamuli o keia manao o makou, ua ku aku la kekahi poe i ka pua hala ole o ke pana kaulana a Pikoiakaalala. a ua kunahihi, a o ka lakou hana mua loa. oia no ka hele ana mai a hookui mai la. rae ka hoike mai o na helehelena i ka nonohua, a o na huaolelo hoi i ka inaina, me ka hiolani paha o ka manao iloko, e wiwo a e hopepe iho ana makou, a e ae aku i ka iakou mau hoouuinui [okalakala e lanakila maluna o ka makou makakila. Aka, ua hoomaoj>opo lakou iloko o ka manawa pokole loa, aole e hiki ia lakou ke hou i ko makou ihu (bulldoz), a ua hoopau ia ko lakou kuhihewa me ka hoka, i awih ia e ka maihehe o ka hilahila nui. Ua keeo ia ka makou mau olelo (1) uo ka makuu olelo ana, ua ulu ae na hana onou Kumukanawai elau pu mamuli o ka enemi pilimno o na mieionan ia Kipikona; (2) no ko makou olelo ua*hoohana ia na makaainana i mau kauwa kuapaa e ua poe nei no ko lakou mau pomaikai pilikino; (3) no ko makou olelo i ke akenui anao kekahi poe o lakou e inu i ke koko o ka Moi Kalakaoa, a he mau kumu lehulehu e ae no kekahi, aka. o keia na kumn nui. No ke kumu ekahi o ko lakou h«.K)beekee, ke pane nei makou; aole loa makou e hoihoi hou a kuemi hope mai i ka nakou mea i hoopuka aka. e mau aku kona ku ana imua o ke akea, no ka mea. he otaio/ £ hoole mai ana auei lakou aole kekahi mea o ko lakou poai i hele aku a hui pu a kuka pu me kekahi poe haole, me ke kono aku e komo pu mai iloko o kela hui (league) no ka hopu ana ia Kipikona, a ina aole hiki, alaila, e ki i ka pu? Aole anei ma na home o kekahi poe o lakou i malama la ai kekahi mau halawai a ua poe uei e pili ana no ka hopu a li ia Kipikoua ina e kue ia ka lakou mau haua? Aole anei mailoko mai o na halekuai o lakou i hoolawa ia ai ko lakou poe paalalo me na pu a me na lako kaua? Aola anei o ka hoomaka ana ia o na hana kipi i ke Aupuni o ka Moi Kalakaua a hooko ia ai ka onou ana aku i ke Kumukanawa! eleu pu me ka waiho mua ole ia aku imua o ka Moi a me kuna mau makaainana? E

hiki anei ia lakou ke hoi»le ka oiaio o keia? No ke kumu eiua a lakou e nuha niai nei. me he la he mea makehewa wale iho no paha ia pane aoa aku; no ka mea, ua lawa na hooiaio mai kahiko mai, a ke ku nei na kia hoomanao ma na wahi atyau o ka aina. Aoka oi loa aku, oia no ko lakou hoohana an» i na kanaka e hooko i ko lakou makemake, a ua hooko ia me ke kaniuhu ole ia aku, aka, huli mai la no nae a nahu ina kanaka a lakou i hookauwa kuapaa ai. Nawai ia lakou i ho*!waiwai mai ko iakou noho ilihune ana mai? He hou wale mai nei no ka Pake. ke Kepani me ke Pukiai. 0 ke kanaka Hawaii kai kinohi, a na lakou i hana a ku ae ua poe haakei nei ika moku. Aole anei keia he oiaio? Oke kumu ekolu aua poe nei i nuku mai ai, aole ia na makou, aka, na lakou ponoi no. a o ia ka makou e pane nei. Aole anei ina manawa a ua poe nei i malama ai i ka lakou mau halawai ohumu malu. ua noonoo pu ia na mea e pili aqa i ka makeo ka Moi Kalakaua? Aole anei oka lawe i kona ola kekahi o na kumuhana nui i noonoo a i kukakuka ia? E hoike aku makou i kekahi wahi moolelo. Aia ma ua la nei i hoala a pukaamaka ae ai ke kipi, ua ike ia aku kekahi o na alakai o ua poai la, kekahi hoi o na Komite he 13. e holoholo ana imua o ke akea, a e paa ana ma kona puhaka he mau pu panapana. Ua hele ia aku oia e ninau, a penei na kukai olelo mawaena oua lala nei o ke Komite kipi he 13, a me ka hoaloha kiu o ka Moi: Ninau. “E Kap«na —, pehea la kou manao no ke kulana?” Pane —“Aohe mea e ae e lawa ai ko makou makemake, o ke poo wale no o Kalakaua.” N.—“He oiaio anei?” P.—“E like me ka malamalamao ka la i keia la, pela ka oiaio.” N.—"Ua mahuahua loanooukou, pela ko’u lohe.” P. —“I keia la, he tausani aoi ua hui pu a ua lokahi pu, o na haole kalepa koikoi, na miaionan, na luna aupuui, ua mekanika a me ka poe e ae.” N. —“A ua ae a hoopaa oukou e hana i keia mea e pili aua i ka Moi?” P.—“Aohe hopena e ae, ke hooko ole ia ko makou niakemake i keia la no.” O keia iho la na hooia, ua hae ia ke koko lauhia o ka Moi i make, a he uui aku 110, aka. ua lawa keia no neia manawa. A e ninau hou makou —e aa mai ana anei ua poe la e makakeieawe mai a hoole iho 1ka oiaio o keia? E olelo mai ana anei lakou o ka mea i ikemaka ia a i lohe maopopo ia aole ia he mau mea oiaio? Nani ke kamahao ona olelo aka Buke Heuiolele e i ana—“o ka niea i hana ia ma kahi malu e hoike ia no ma kahi akea,'' a kamahao hoi na hopunaolelo oiaio a kela Moi kaulana o Enelani i puana ae ai—“e hoi uo ke ino i ka mea mauaoino.” N«> ka mea, eia no me makou ka moolelo o neia ano hana, a e puapu&i mau aku ana ia imua o ke akea .ue he waimapuna la e pipii mau ana maiioko ae o ka makou ipu mika.