Hawaii Holomua, Volume III, Number 172, 4 March 1893 Edition 02 — Nohou Ano NUi! [ARTICLE]

Nohou Ano NUi!

! — Kapakahi io no Hanuia. — i HE KOIKAHI HOl) NO HAWAII. Hahae ka Noonoo o na Loea o . Amenka. | HE Ul HE NINAU NA KA LIONA. Nele la e Nele —Nele Ua Anna Nei aia i Hamohamo. Holapu ke Ahi Koe iho ka Lehu. —Mua Mokaki Iho la ka Lau Laau he Makani Ka [Hoomauia mai La Poaha 7na/J 1

Kanaenae imua o Hawaii. Mamua ae o ko makou kamailio ana no na nuhou ona aina e. he mea pono e hoike mua aku makou i ka loloa ana o na lehelehe o mea raa, pepelu ae la na ihu malalo o na uha hope, a kakahe na liaae i kau a mea oka luuluu ame ke kaumaha, a hoomanao ae la makou i kela mau wahi lalani meie eolelo ana penei:

“Luuluu la—e. luuluu, Luuluu Hanalei i ka ua nui.” No ka mea, ua hoohoka ia ka lakou rnau kuko a me na mauaolana. Ua lawe ia mai la e ka manu Nunu a ka Hawaii Holomua ka Lau 01iva kamahao oka manaolena no ka makee Aliiaimoku ame ke aloha aina, a hohola ae la ka la i kona nani ma o a maanei oka aina, a ike ia aku la na helehelena oka poe i hooho ae ai me ka leo nui ana i ka po oka la 30 o lulai, 1889. e li iao R. W. Wilikoki a me kona mau ukali he haneri a oi, me ke kauoha leo nui mai, aole e hookolokolo ia lakou imua o na Aha o ke Kaulike, no ka mea, he mea kipi i ke Aupuui Kumukanawai o ke Aliiaimoku a me Kona mau makaainaua; a ike pu ia aku la ua poe nei e apono mai ana i ka lakou mau hana kipi a me Kona lahuikanaka.

Kue ke Kanikela Hawaii ma Kapalakiko. Mawaena ona lono ano nui i loaa mai ma ka moiuahi Belegic i ka Poaha i hala, u& hoea mai la kekahi lono e hoike ana ua hoouna aku la ke Kanikela Kenerala Hawaii ma Kapalakiko i kana palakue i ke Aupuni o Amen'ka no na mea e pih ana i na Aina Lei | Aiii o Hawaii nei. Aia maloko o ke Kuikahi i oleloia ua waiho ia aku eka Peresidena imua o ka Ahaolelo Senate, be mahele kekahi e haawi a hoolilo ana i na Aina Lei Alii a pau no Amerika O Keia 'kahi a ke Kanikela Pratl e kue nei, no ka mea, wahi ana. no ke Aliiaimoku i make. Kauikeaouli Kamehameha 111. kela mau aina, a na ua Luaui Makua la o na alii i kauoha e malama pilipaa mau ia ua mau aina la no ka Nohoolii. a ona

Ipomaikai a pau e loaa ana mai ua mau aina la. e laahia no ke Aliiaimoku e noho ana maluna o ka Nohoalii ana i hooiiiua iho ai. oia hoi na aliipapa oKa aina. A ina e hoopau ia ana ke kulana mana o sa Nohoalii Aimoku ona mamo mai ka po mai a Kauikeaouli Kamehameha III. ka puuwai lokomaiKai, mamuli o ka limaikaika a me ka pakaha, alaila, wahi a Kanikela Kenerala Pratt, e hoi aku no kela mau Aina Lei Alii a pau i na mamo a me na ewe o ua makua j nei ona alii. A oiai, wahi ako ke Aliiaimoku Kanikela Kenerala, he mamo a he ewe ke Aiii Kekaaniau na na Kamehameha, e noho ana i malalo oke Aliiaimoku, nolaila, | ima ka inoa o ke Alii Kekaaniau. ! ke kue nei oia i kela mau hana i makemakna e ho<ako aku malalo o na olelo a ua Kuikaha pakaha nei. O kekahi o na kumu kue ano nui a ! ke Kanikela Kenerala o ke Aliiai- ; moku i waiho aku ai. oia keia: \ Mai ka mauawa mai a Kauikeaouli Kamehameha III. i kau ai i kana kauoha laahia e lilo kona mau 1 Aina Lei Alii no ka Nohoalii o kana mau mamo Aliiaimoku, aole loa i hoololi ia ka mea a ua Moi kaulana nei i kauoha ai a hiki mai i ka la o ka hookahuli aupuni, aka, ua hooko ia ma ke ano he kauoha paa a he mea laahia a he kapu hoi. Ke ike ae nei kakou ena mamo a ; na ili i eha ai ika maka u ka ihe —eia kakou la e apuapu ia mai nei. aka. naai no ke aloha o ke Akua ia kakou.

Ke Ahikaolele Kue Hoohui a ka .Nupepa Bee, (Melikiko Walania) o Sakarameto. He manaopepa kekahi o ka nu- | pepa Melikiko o ke kulanakauhale ! o Sakarauieto, Amerika Huipuia, e olelo ana penei: “He haua hewa hou no. “Ua loaa mai i ka nupepa Nalomeli nei he nuhou e hoike ana ua kaili maoli ia ae la sa Paemoku Hawaii no ka pono a me napomai- j kai o Amerika Huipuia. Malia paha o na hana i lawelaweia e Kapeua Wiltse o ka mokukaua Bosetona ua hala ka manawa no ka hookuemi hope hou mai i keia manawa a mihi iho kakou, a malia : paha e kauoha ia mai ana ke Aupuni o Amerika e kalahea aku imua o kona mau pualikaua e hoo- j makaukau i na mea kaua i kumu e hooko ia ai keia mau ano hana pa- { kaha. “Aka nae.ke kanalua oleJnei ka nunepa Nalomeh (Bee) i ka hoike hou ana aku i kona manao, aole ioa i noi ia mai e ka lahuikanaka Hawaii ka hoohuiia o ko lakou mau Paemoku. a aole no hoi i makemakeia e lakou. He hana keia i hoomakaukau ia e kekahi poe aeahaukae Amerika. no ka pono a me ka pomaikai o kekahi jnie kanaka i Amerika waiwai, a aoleo lakou

makemake e noho hoomalu maluna o Hawaii, mamua ae o ka mea i j manaoia e noho mana o Amerika * malnna o Kolumehia Beritania. O ke ano nui o keia mau hana mai ka mua a hiki i ka hope, oia no ka hoomalimali aua mai i ka mana o keia Aupuni Amerika Huipuia, e hooko aku i ka mana a me ka ikaika o keia aupuni e hoonele i ka lahui Hawaii. a e kokua ia lakou iho (oia hoi ka p'">e hoohui aina) i ko lakou mau pono a e hookoia ka iakou mau hana. “Aole loa e hiKi i ka lahuikanaAmeriia Huipuia e hana i kekahi hana hewa i kekahi- lahui okoa. a o keia aihue limaikaika maluna o kekahi aununi i ukaliia mai e ka hoopau ia o ka mana koho o kela a mc keia hanau o ka aina—he hewa ia e hiki oie ai i kekahi kanaka aloha aina ke apooo aku.

Bihopa ua Kaupaona ia. M. Hawaii nei iua makahiki i hala &e nei. ua lilo o Eihopa i Kahunapule a i haioleio no na kahua oke Aīua. aua hi'inai kakou ma ke ano he Hawaii Ponoi oia. Aka, hoea mai la kekahi o na nupepa o ka aina i hanauia ai o kona makuakane a me kona makuahine (e aloha mai ke Akua a e kala aku ia laua uo na hana hewa aka laua keiki) e olelo mai ana oia kekahi o na keiki lapuwale a hoolohe o.e i na a'o ana aka makua. Ke ike ae !a kasou ena makamaka. aole na kakou keia mau hoiuo. aka, nana iho no. hookahi o kakou hewa o ke kii aku e kokua. I Ka Palapala Apokaka. L’a kakau aku nei ke Komieina o Atnerika Huipuia, i ke Kuhiaa Kaua o kona aupuni, a penei ke kahi ano nui o ua oleio nei: j t “0 Jno. W. Kalua. oJ. Kauha- ; ne a me J. Kauni, he poe hanohano wale no lakou, he poe : hiiinai ia eka Lahui Hawaii. 0 Jno. \V. Kalua, oia ke kanaka i make ai a oh hou mai mamuli o ka mile ana ana makaainana o ke Aliiaimoku." He oiaio no paha ua pule na haole no Jno. W. Kalua, aka, ua puie lakou e make oia.

Kauhane o ka Ua Haao. He oiaio, he kanaka Hawaii keia; ke nana aku kakou i kona he- | lehelena, he ili Hawaii no, a ke | nane mai ka huaolelo o konawaha. I he mau olelo Hawaii no ma kekahi ano, aka, e ulu mai ana ka ninau —he kauaka Hawaii io auei hoi ia? ‘ O keia anei ke kanaka au e Hawaii e hilinai ai? Aole anei no kana | ae ana e liio i Hope Peresideua no i ke au aupuni Hepuhalika hou, oiai ka Moi Kalakaua a lakou i kumakaia ai e uoonoo ana pehea la e loaa ai ia lakou ka j>oraaikai. A o keia kanaka iho ia ka i makemake ai e hoolilo i ka ea o ka aina ia hai, oia iho la ka keia kanaka e kokna ai, ka luna oke aupuni i i oleloia—no ka pono, ka ianakila a me ke kaulike.

Kauhi o ka la Hamauleo. He nui na kanaka o ka I‘a Hamauleo. O kekahi heluna o lakou aole i like me ko Kauhi ano. He mau haneri no o na makaainaua o ke Ahiaimoku i like ole ko lakou ano me ko Kauhi. a no ia kumu. 1 j ua aneane o Kauhi e ku mehameha, koe waie no paha na anae a laua o Balaunu. Aka, e hoomanao nae kakou ia Kauhi, i ka manawa a Kakina ma a me kahi poe e ae i olelo ai. he auna manu lawe kipe? Ao ka kakou ena makaainana o ke Aliiaimoku e ninau ae ai—nawai la hoi ke kulina? Ua ku mai i keia kakahiaka ka mokuahi Kinau.