Hawaii Holomua, Volume III, Number 11, 11 March 1893 — Nuhou Ano Nui! [ARTICLE]

Nuhou Ano Nui!

Kapakahi io no lainii HE KUHAHl HOD RO HAWAl liMe ki Koonoo o u Lm o Aaoiki HE Ul HE NINAU NA KA UONA. Helii Me—lek Biiia H (kj IHlMklM Hoiapi ke Ui Km iki h ■»• lekaki Ihe i« ii U* Uu U lakui Ka \Hoomauia.\ Kanaenae imua o Hawaii. Mamua ae o ko makou kamailio ana no na nuhou o na aina e, he mea pono e hoike moa aku makou i ka loioa ana o na lehelehe u mea ma, pepelu ae la na ihu malalo o na uha hope, a kakahe na haae i kan a mea o ka louluu a me ke kaumaha, a hoomanao ae 1» makon i kela man wahi lalani mele eolelo ana penei: “Loulun la—e, luulou, Lnnlun Hanalei i ka ua nui.” No ka mea, ua hoohoka ia ka lakou mau kuko a me na manaolana. Ua lawe ia mai la e ka maon Nunn a ka Hawaii Holomua ka Lau 01iva kamahao o ka inanaolma no ka makee Aliiaimoku a me ke aloha aina. a hohola ae la ka la i kona nani ma o a maanei o ka aina, a ike ia aku la na helehelena o ka poe i hooho ae ai me ka leo nni ana i ka po o ka la 30 o lulai, 1889, e li ia o R. W. Wilikoki a me kona man ukali he haneri a oi, me ke kauoha leo nni mai, aole e hookolokolo ia lakou imua o na Aha o ke Kanlike. no ka mea, he mea kipi i ke Anpuni Kumokanawai o - ke Aliiaimoku a me Kona mau makaainana; a ike pu ia aku la ua poe nei e apono mai ana i ka lakou mao hana kipi a me Kona lahuikanaka. Koe ke Kanikela Hawaii ma Kapalakiko. Mawaena o na lono ano nui i loaa mal ma ka mokuahi Belegic i ka Poaha i hala, oa hoea mai la kekahi lono e hoike ana na hoouna aku la ke Kanikela Kenerala Hawaii ma Kapalakiko i kana palapala kue i ke Aopnni o Amenka no na mea e pih ana ima Aina Lei AUi o Hawaii nei. Aia maloko o ke Kmkahi i oleloia ua waiho ia aku e ka Pereaidena imua o ka Ahaolelo Senate, he mahele kekahi e haawi a hoolilo ana I na Aina Lei Aln a pao no Amenka O keia kahl a ke Kanikela PnU • kue nei, no ka mea, wahi ana, no ke Aliiaimoko i make, Kaoikeaooli Kamehameha IIL kela man aina, a na na Luaoi Makaa la o na alii i kauoha • malam» pilipaa man ia oa mau aina la no ka Nohoalii, a o na pomaikai a pau e loaa ana mai ca mao tioa la, • laahla no k« Aiiiaimoku o noho ana malana o ka Nohoalii ana i hooilina iho ai. oia hoi na aliipapa o ka aina. A Ina e hoopan la ana ke kulana mana o ka Nohoaiii Aimoko o na mamo mat ka po mai a KauikeaonU Kamehameha III. ka puuwai lokomaikai, mamuli o ka limaikaika a mekapakaha, alailii, wahi a Kanikela Kmwaia PnU. e hoi aka oo Ma maa Aina Lei Alii • pau i aa wamo • me ns ewe o oa makoa oei o na alii. A mal, wahi • ko ke AMiaimokn Kanikela Kenenla, he mamo a he ewe ke Alii Kekaaniau malalo oke Aliiaimoku, nolaila, ma ka īnoe o keAIii Kekaanian, ko koe nā oia ī keia mau hana i makemakeia e hooko aku malalo o na oMo a «a Kaikaha pekaha nel. O kekahi o na kumu kne ano noi a ke Kanikela Kenenia o ke Aliiaimokn I waiho akn ai, oia keia: Kiihamnm mai a Kaaikeao-

| nli Kamehameha III. i k a „ R i kana kauoha laakia e lilo ko n « Aioa L« Alil no ka Kohoalii 0 |J1| na mao mamo Aliiaimokn, ao!el*J| i hoololi ia ka mea a ua Moi lana nei i kanoha ai a hiki iūj, . 11 ka la o ka hookahuli aupuni, lia | ua hooko ia ma ke ano he 1 paa a he mea laahia a he kapoh* I Ke ike ae nei kakou e na ma-p,, ( 1 na ili i eha ai I ka maka o ka I —eia k: s< ae apuapu ia I nei, aka. n<. i oo ke aloha o I Akna ia kakou. Ke Ahikaolele Kue Ho»hui a h| Nupepa Bee. (Melikiko Wal*. ! nia) o Sakarameto. He manaopepa kekahi o ka n«. pepa Melikiko o ke kulaoakauhaie o SakaratueU>, Amerika Huipuu lt *i olelo aua penei: “He hana hewa hou no. “Ua loaa mai i ka nopepa Nalo- : meli nei he nohou e hoike ana u» | kaili manl: ia ae la ka Paemokn | Uawaii no ka pono a me uapomai- : kai o Amerika Huipuia. Mali« paha o na hana i lawelaweia e K ipena Wiltae o ka mokukaua ! tona ua hala ka manawa no ka hookuemi hope hoo mai i keia maoawa a naihi iho kakou, a malia ; paha e kauoha ia mai ana ke \hpuni o Amenka e kalahea aku iniua o kona mau puaiikaua e hoo. j makaukau i na mea kaua i kumue i hooko ia ai keia mau ano hana pa- j kaha. “Aka nae,ke kanalua ole*nei ka nu- 1 nepa Nalomell (Bee) i ka hoike hoo I ana aku i kona manao, aole loa i I noi ia mai e ka lahnikanaka Ha- I waii ka hoohuiia o ko lakou mau I Paemoku. a aoie no hoi i makema- I keia e lakou. He hana keia i hoo- ] makaukau ia e kekahi poe aeahau- | kae Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o kekahi poe kanaka Amerika waiwai, a aole o lakou makemake e noho hoomalu maluna o Hawaii, mamua ae o ka mea i manaoia e uoho mana o Amerika maluua o Kolumehia Beritania. 0 ke ano nui o keia mau hana mai ka mua a hiki i ka hope, oia no ka hoomalimali ana mai i ka mana o keia Aupuni Amerika Huipuia, e hooko aku i ka mana a me ka ikaika o keia aupuni e hoonele i ka lahui' Hawaii, a e kokua ia lakou iho (oia hoi ka poe hoohui aim) i ko lakou mau pono a e hookoia ka lakou mau hana. “Aole loa e hiai i ka lahuikanaAmerika Hnipuia e hana i kekahi hana hewa .ekahi lahui okoa. a o keia ai.iu. .imaikaika maiuna o kekahi aupuni i ukaliia mai e ka hoopau ia o ka mana koho o kela a me keia kanakahanau o ka aina—be hewa ia e hiki ole ai i kekahi kanaka aloha aina ke apono aku. Bihopa ua Kaupaona ia. Ma Hawaii nei i na makahiki i hala ae nei, ua lilo o Bihopa i Kahun&pule a i haioleio no na kahua o ke Akua, & ua hilinai kakou ma ke ano be Hawaii Ponoi oia. Aka, hoea mai la kekahi o na nupepa o ka aina i hanauia ai o koua makuakane a ne kona makuahine (e aloha mai ke Akua a e kala aku ia laua no na Iiana hewa a ka iaua keiki) e olelo mai ana oia kekahi o na keiki lapowale a hoolohe o!e i na a’o ana a ka makua. Ke ike ae la kakou e na makamaka, aole na k&kou'keia mau hoino. aka, nana iho no, hookahi o kakou hewa o ke kii aku e kokua. Ka Palapala Apokaka. U.t kakau akn nei ke Komieina o Ameiika Huipuia, i ke Kuhina Kaua o kona aupuni, a penei kekahi ano nai o na olelo nei: **0 Jnou W. Kalua, o J. Kauha* ne a me J. Kauhi, he poe ham-ha-no wale oo l&kou, he poe : hilinai > iaje ka l*ahui Hawaii, O Jno. W. Kaloa, oia ke kanaka i make ai a oli hoo mar mamuli o ka pule ana a na makaainaoa o ke Aliiaimoko.” He oiaio no paha ua pole na haole no Jno. W. Kalua, aka, ua pole lakou e make oia. Kaohane o ka Ua Haao. He oiaio, he kanaka Hawaii kela; ke nana aku kakou i kona he1 4 leheiena, he ili Hawaii oo, a ke nane mai ka huaolelo o kona waha. he man olelo Hawaii no ma kekahi ano, aka, e uln mai ana ka ninan —he kanaka Hawaii lo anei hoi iu ? O keia anei ke kanaka au eHawali ehilinaiai? Aole anei no kjna ae ana e lilo i Hope Peresidena no ke ao aopuni Kepuhalika hou. oiai ka Moi Kalakaua a lakou i kumakaia ai e .oo ana pehea la e loaa ai * koa ka pomaikai. A o keia kanata iho la ka i makemake ai e hoohlo i ka ea o ka aina ia hai, oia iho la ka keia kanaka e kokoaai, kalana oke aopuoi i

—no ka j>ouo, ka ianak.Ia a He k« kauiike. J Kanhi oka I* Hamauleo. ■ nui na kanaka oka I‘a HaHiauieo. O kekahi heiuna o iakou , Hle i like me ko Kauhi ano. He . Hauhanerinoo na makaainana I ■ Aliiaimoku i iike nle ko iakou : ■no me ao Kauhi, a no ia kumu, Ba aneane o Kauhi e ku mehame- ■* ■s. koo wale no paha na anae a | Lua o Balaunu. Aka, e b-»ma- j Kao nae kakou ia Kauhi, i ka ma- j Ka«a a Kakina ma a me kahi j>oe : ■ae i oieio ai, he auna manu iawe i jijte? Ao ka kakou ena makalinana o ke Aiiiaimoku e ninau ae ū-nawai ia hoi ke kulinn?