Hawaii Holomua, Volume III, Number 205, 20 April 1893 — HE PANE KAMAHAO. [ARTICLE]

HE PANE KAMAHAO.

E Mr. Lunahoojwnopono; E oluolu mai ia’u i wahi kaawale o kau pepa w : wo ole, i ike mai ai o “Aloha Aina” o ka nupepa Kuokoa puka la o ka la 17 iho nei, i kona lalau ioa ma k.»na hoakaka ana i ke aloha aina io maoli o ka jx»e e olelo nei he aloha aina a e kue nei hoi i ka hoohui aiua. Ua olelo mai o Aloha Aina, aia iloko o ka jx>e e olelo nei he a'oha aina, (1) “he mau haneri, a i ole, he mau t; usani. aole he mau wahi hhi aina. aole hoi he home, ua nele pu i ke kamaa a me ka lole hoi.” (2) “Ua nana ae la lakou (o aloha aina ma) oka pilikia o ka lahui. hooholo lakou e hoohui me Amerika, nui mai ka hana e komo i ka aina, ola ka makaj>ehu hana o ka poe e hoaa hele nei ma ke alanui o ka pau no ia o ka pilikia.” Ma kela manao o Aloha Aina. ua hiki no ke hoomaopopo ia iho ua hoopuka ia kela olelo aole me na nounoo o ke kanaka maikai, aka. o ke nno ona kanaka mai ka lua mai. 'Malia paha. he wahi ano oiaio iki kekahi o ka oleloana aole he wahi lihi aina o kekahi poe Haweii, aka. ehia lakou? Aoie !oa e hiki iaia ke hooiaio a ke olele mai, ua oi pa-haneri aku ko lakou nui i ua haole puakaka a aeahaukae e noho nei maanei. Eia ka mea maopopo, ona haole ,he heluna tausani o lakou he poe kuewa a aeahaukae, aole loa he wahi lihi aina iki. e noho ana ma na wahi pelapela, a e moe ana ma na puu papa, a iloko o na ipuhao hoomoa ko waiho wale. Ona Hawaii. aole loaa ia lakou ia mau kulana haahaa loa. A ina no aole he lihi aina u kekahi kanaka Hawaii, aka, ua hanau nae oia maluna o ka Iejx> aloha o Hawaii nei, ua like no a like kona kuleana iloko o na ninau no ka hooponopono ana i kona aina j>onoi e like me na kanaka eae he lihi aina ko lakou iloko o Hawaii. lloko o Hawaii aole ioa eoi ae ke kuleana o kekahi kanaka mamua o kekahi. mamuli oka waiwai a ilihune, ma ka hooponopono ana i na mea pili aupuni o kona aina, koe wale no ma ke ano pakaha e like me ka keia aloha aina ma e hana nei i keia mau la. No ka ilihune home o kekahi uoe Hawaii, wahi « Aloha Aina, ke olelo nei au be hoopunipuni makaeleele loa keia, oiai, ina oia e hele i ka loa ame ka laula oka aira, e ike ana oia me ka hoohewahewa ole, ua hoolakoia na kanaka Hawaii u ka aina me na home i kupono ike kulana oka mea nona ia home, «ka, o na haole aikane a nunahele a lakou la. e, ua hoike mua ae nei au i ko lakou ano a me ko lakou *nau hon e. aia maloko o na ipuhao hoomoa ko, na puu papa a me oa uwapo, a i kekahi manawa maloko ona home ona kanaka puuwai hamama nui wale, na kanaka Uawaii. a e ai « e ola ana malalo oka ioaa aia poe. Ua hiki anai k« hoole ia aa oiaio o kaia ?

Xo ka ilihune kama» a lole ole. O kekahi olelo ino loa keia i kupolo ole ke hoopili pololei a ke kapa ia aku i uakanaka Hawaii. Ona kanaka Hawaii i ke au kahiko. aole he lole aole no he kamaa o keia au hou, a hoea mai na punahele a oukou ikea ae ia ka lole ame ke kamaa a me na kahiko e ae. a ma ia manawa mai hoomaka ae la na kanaka Kawaii e kahiko ia mau mea. Ua hiki ia’u ke hooia aku o ka hanauna hou ona kanaka Hswaii, aole loa he hookahi o lakou i nele me keia mau lako, a o ka hanauna kahiko, he oiaio paha o kekahi o lakou aole he kamaa. aka, he lole nae. i oi loa aku ka nui mamua o Ko na pnnahele hacfte a Aloha Aina ma, a aole no paha he heluna mahuahua o ka noe kamaa ole e like hoi me ka Aloha Aina e keha nei he mau haneri ka nui o ia poe. Oka neleana ona kanaka Hawaii i ke tamaa ole, aole hiki ke ahewa ia, no ka mea. aole no ia he kahiko maa man mai k«hiko mai no keia lahui. 0ka haole, o lakou ka pono ke ahewa ia aku no ia. nele i ke kamaa, oiai, o ko lakou kahiko ia, ao ko lakou nele aka, he mea hilahila loa ia. Ma ka 2 oka manao o Aloha Aina, ua olelo oia no ka nana ae a ua pilikia ka aina, hooholo iakou e hoohui me Amenka. i komo nui mai ka hana iloko uei o ka aina. a ola ka makapehu hana o ka poe e hoaa hele nei ma ke alanui. K Lunahooponopono, ua hiki anei ke manaoio ia keia olelo palau nui wale? Aole loa. Aia ma Amenka i keia la no. he heluna nui o na kanaka e helu ana ma na tausani o na lahui like oie, e kuewahele ana ma na alanui me ka hanaole, e hele ana ma nauwapo e ohi uala popopo ai, a e hele makilo ana hoi i mea e ola ai ka noho ana. A mamuli oka neie i ka hana, ua holo mai kekahi poe i Hawaii nei e imi hana ai. A ina i ikeia keia kulana o na kanaka ma Amerika i keia la, ka ainae olelo ia nei he waiwai, a e ake ia nei hoi e hoohui ia kakou, ke kulana ilihune a makilo, alaila. e manaoio aku anei kakou, ina e hoohui aku ana kakou me Amerika, e ola ana ko kakou makapehn hana a ola ka noho ana? He hoopunipuni loa keia a he wahahee hoi. Me ka mahalo nui ia oe no kou ae ana mai i kekahi wahi kaawale o kau pepa no keia manao. Hoku. Honolulu, Apr. 18,1893.