Hawaii Holomua, Volume III, Number 239, 9 June 1893 — HE PANE IA HOAHANAU O KA EKALESIA ROMA. [ARTICLE]

HE PANE IA HOAHANAU O KA EKALESIA ROMA.

Hooaiauia. He manao pololei no keia, ina nae e maopopo lea maoli ana, ma ! ka hooiaio ana o Petero ka Pope ' mua a Iesu i hounoho ai, a ua hanaia hoi na hoonohonoho Pope ana mahope n*ai oua (Petero) e like me ka Ietiu i hana ai; aka, ina e paewaewa na hana hoonoho Poj»e, e like me ka’u i hoike ae nei, alaila, e hiki anei ke kapaia he m<xikuauhau pololei ia o na Pope o Roma? Ke manao nei au, a pela no ka hapanui o ka poe noonoo kaulise a ewaewa ole apau e manao ai, aole ia he mookuauhau pololei. Penei e maopopo ai: He kulana A{>osotolo ko Petero. wahi a ka hoike Kauoha Hou (New Testament) a ua hoolilo ia oia a me Paulo ia Lino iEpikopo (Ilihop;i) ma Koma, wahi a Ireneo, a nee mai la ma ia ano a hnea i ka wa i lawe kaokoa ai ka Hihopa o Koma i ka inoa l’apa a I ope hoi maluna oua. a!aila, e ikea aua ke ano kalakoa o ua mookuauhau la, oia hoi, he kulana Ap»)Sotolo ka mua, al.Mla. he kulana Epikopo aku a hoea i ke Keneturia 5, Pope ae la. Eia kekahi. m imuli o ka mokuI moku a nahaha ana o kela mookuauhau Poi-e a na Kalolika Koma e olelo nei, ua akaaka loa ka uawaiiwali a nele ioa o ka manao huopaakiki hooia Pope. Ke waiho aku uei au i keia mau olelo Kalolik* j Koma: •‘Iluko • na keneturia mu» he 12 o kona (Eialeaia) ku aua. ua hoomoiuahanaia ka Ekalesia no iwa- . kaiua-kumamaiima manawa e na poe Koi kuieana nuhona Pope. 0 j ka mokuahana i uiu mai ma ia ano, he kumu ia no na olelo hoino, j a i kekahi wa ua ulu mai uo ka lima-ikaika a me ka hookahe koko. aka nae, ma na mea he nui, e hiki ana oo i na kanaka mauao hoo{iono ke hoomaopopo i ka Pope oiaio mai ka Pope oiaio ole mai (AntiPope). He okoa loa nae ma ka mokuahana nui o ke Keneturia 14 (e like me ka mea i hoike mua ia ae nei. Mea Kakau). No 40 makahiki, he elua a ekoiu no hoi poe koi kuleana i ka noho Pope, i pauiele aku ai na manao hiiinai a kopaa o na Kaloiika, He raau Auouni holookoa, he poe kanaka naauao a be poe i hooliloia i poe

Sanela i hoonoho ia lakou iho m* na aoao like ole « *<• 4 hiki mai i keia wa. <i olf »•<> /«*><* i niaopojK> lea maoli, owai 1* ka Pop« oiaio a owai ka Anti»Pope (Kue I>j'e).*’ E nana ma k« ‘-Oalholie Dictionarv’’ i kuhikuhi pinepineia aku e a’u. a. i kue ole ia mai e Mr. Honolii. Nolaila. ma ke Keneluria 14. i ku ai ua Pope - a oi aku o ka Ekaleaia Kalolika Koma.amao ole ka Poj>e oiaio o lakou e like me ka hoike a ke’.a buke Kalohka Roma i hoikeia ae la. A ina e hoi hou mai ana ia kulana kuee 0 na Pope o ka Ekalesia Homaai keia wa. aole e niai ana ia Mr. Honolii ke olelo mai. me ka oiaio a p> 1 - lolei hoi, o mea a o mea ka Pope oiaio, a o ke panihakahaka polole» hoi o Petero, aka, e ku aua no ua Kalolika Koma o kei.i »a ma na aoaolike ole, e kueana i kekahi a me kekahi,e ane no me ke kuee ana ouaKalolika Koma naauao i kela Keneluna 14, no elua a ekolu hoi 1 Pope. Aka, o ka mea maopopo lea, ua I hooia mai no na Kaiolika Koma l naauao, ua ku kanulua nui na hoahanau o ua Eiialcsia la ma Ke Keuetutia 14 ma ka mea e pili ana i ka Pope a mau Pope hoi e lawa jk)iio ai ka mookuauhau Pope mai a Pelero mai (ina hoi o Pelero io ka t*ope mua) a hoeu mai ia Geregor.o XI, e iike uie ka'u i hoike ae nei. Aole hoi o keia wa!e iho la no ka wa i j»oualo ai ka mookuauhau l'ope u Mr. llouolii e {uiulele uei, aka, aia uo ma k»* keueluna 7 a hoea mai uo ike geuetuna 11. Ua makaukau »io au e hooiaio aku 1 keia manao ke koi ia mai uu e haua uku j»ela a o ,kuhi a’u e lawe tuai ai iua hooiaio aua, mai loko □:ai no ia ona buke Kalolika Koma. f O keia mau hoakaka ,a’u i hoike ae uei e piii ana i na mahele uaokoa u’u i hoike akea aku ai. aia ia mau m&nao ma k.. aoao e Huole ana (negative) aohe Pope ma ka Ek.»lesia Kalolika Koma mamua o ke keiieluna 5, ma ke aiio nae o ke kulana o ka Pope o Koma e ku nei i keia wa, a i hooiuakaia mai hui mai ke Keneluna '> a 6 mai. Eia ka maopopo ioa o ko’u nianao. ma keia kukuiu-manao ana; “Aoie he i’ope, ma ku Ekaleaiu Kalolika Koma mamua aku o Le Keneturia 5, e like me ko keia wa e ku nei; aka, ua laweia ka liuaoielo a iuoa Pope, e hoo-Pope ia nei i keia w a e ko Kuina Ekaleeia. e na Epikopo a Bihoj»a o na mahele Ekaieaia, e like me ka’u Ahoike ae nei ma na helu i nala.” Ina e oielo ka Hihopa a Epikopo KatoIika Kouia o Nu I<>ka, he Po|ie oia, e like me ka mea i hana maa ruuu la e na Epikoj>oa Kihopa u na Keneturia mua 4, e papa koke aua ka Pupe o Koma iaia, a ke huopaakiki ua Epikojx) la o Nu I »ka ma ia m<-a, e oki koke ia ana oia mai ka Ekalekia Koma a&u. Ua oielo o Gereg>>rio ka Nui, kekahi o ua Poue o Koma i hilinai nui ia e i.a Kalolma Koma, nm kuna pialapala i kakau aku ai i ka Emej>era M&unliue. he mea pono “E haalele na naau Kanaiiano a pau i keia imna hoohūkie (oia hoi o Pope a Paua paha) he kauwa wale no au na na kauwa.” Epiat. August IVūJ2. E oaua ma ka’u pane ma ks Hawaii Holomua oka la 14 o lanuan (iiS93) no na olelo a Gtregorio ka Nui, be Pope Kaiohka Koma. i ku« ole ia mai hoi e Mr. Honolii. He kokua o Gereeorio ka Nui, ma ko’u auao, e hooki o Mr. Hono lii a me na naau Kariatiano a pau i keia inoa hookiekie (oia o Pope a o Papa) oiai, he kauwa wale no oia na na kauwa. Olelo oia. “Aole mamua aku nei, la’u kekahi iloko o ka Ekaleeia, i ke kapa aoa iaia

iho oia ke pookela ona Kihopa. O ka mea e &apa ana iaia iho pela be Ani-Karisto ia ” loane Conetant. Ep. IV-.38. Aka, oia nae ka Mr. Honolii i kakooai. oiai hoi o Geregorio ka Nui. t kokua nui ana i ko’u aoao. Aka, aole paha keia o ke kumu paio nui i hookumuia ai ma na pane ana aC. Broad me Keohokalole. a komo aku ai ka'u |>aue. Ke ole au e kuhihewa. ua pih io no ka’u mau hoakaka e hooiaio ana o ka Ekale-ia Pope, oia uo ka h..loholona i hoiaeia e loane ma Hoikeana, nona hoi na huahelu O keia ka u i hooiaio ai, a ke ku nei ka’u mau hooiaio ana me ka maopopo. a i hoao ai hoi oe, e kuu makamaka, Mr. Honolii. e hoole ma kau mau pane. Aole i pau.