Hawaii Holomua, Volume III, Number 24, 10 June 1893 — HE PANE IA HOAHANAU O KA EKALESIA ROMA. [ARTICLE]

HE PANE IA HOAHANAU O KA EKALESIA ROMA.

Hoo:nania. t He manao pololei no keia, ina i ; nae e maopopo lea maoli ana, ma ka hooiaio aua o Petero ka Pope , mua a Iesu i hoonoho ai, a ua ha- i naia hoi na hoonohonoho Pope ana i mahope mai oua (Petero) e like me ka leau i hana ai; aka, iua e paewaewa na haua hoouoho Pope, e , like me ka'u i hoike ae nei, alaila, I e hiki anei ke kapaia he mookuau- : hau pololei ia o na Pv>pe o Roma? . Ke mauao nei au, a pela no ka ha- ; panui o ka poe noonoo kaulike a ewaewa ole apau e manao ai, aole ia he mookuauhau pololei. Peuei l e maopopo ai: He kulaua Aposotolo ko Petero, wahi a ka hoike Kauoha Hou (New Testameut) a ua hoolilo ia oia a me Paulo ia 1 Lino i Epikopo (Bihop*i) raa Roma. : wahi a Ireneo, a nee mai la ma ia ano a hoea i ka wa i lawe kaokoa ai ka Hihopa o Roma i ka inoa Fapa a 1 ope hoi maluna ona. alaila, e ikea aua ke ano kalakoa o ua mookuauhau ia, uia hoi, he kulana j Apoeulolo ka mua, alaila, he kulana Kpikopo aku a hoea i ke Keneturia 5, Pope ae la. Eia kekahi, mamuli o ka moku- | moku a nahaha ana o keia mookuI auhau Pope a na Kalolika Roma e oleio nei, ua akaaka ioa ka nawaiiwali a nele loa o ka mauao hoo- , paakiki hooia Pope. Ke waiho aku nei au i keia mau olelo Kalolika , j Roma: I I “lloko o ua keneturia mua he 12 o kona (Eaaiesia) ku ana, ua hoo- ■ $ mokuahanaia ka Ekaieaia no iwaI kalua-kumamalima manawa e na ■ po« kui kuleana nohona Pope. O j , i ka mokuahana i ulu mai ma ia ano, be kumu ia no na oielo hoino, a i kek&hi wt ua ulu mai no ka { lima-ikaika a me ka hookahe koko. I i aka nae, ma ua mea he nui, e hiki i aua no i na kanaka mauao hoopoi no ke hoomaopupo i ka Pope oiaio i ‘ mai ka Pope oiaio oie mai (Anti- ) Pope). He okoa loa nae ma ka l mokuahana nuu o ke Keneturia 14 ’ (e like me ka mea i hoike mua ia . ae nei Mea K. kau). No 40 mai kahiki, be elua a ekoiu no hoi poe i I koi kuieana i ka noho Pope, i paai | lele aku ai na manao hiiinai a ku- ! i paa o ua Kaiolika. Ue mau Au- | n ‘ ouni holookoa, he poe kanaka : 3 j oaaoao a he poa i hooliloia i poe i ‘ 5aneta i hoonoho ia Ukou iho ma ■ i na aoao like ole o na Fope, a hiki j i mai i keia wj. aoU no pnka i maoi popo lea maoli, owai U ka Pope , i oiaio a owai ka Anli-Pope (Kaei

P«*pe)/’ E nana ma k« ‘*Catholic Dictionarv’* i kuhikuhi pinepineia aku e j»"u, a, i kue ole ia naai e Mr. Honolii. Nolaila, na ke Keneturia 14. i ku ai na Pope 2 a oi aku q ka Ekaieaia Katolika Roma, a mao popo ole ka Pope oiaio o lakou e like me ka hoike a kela buke Katohka Roma i hoikeia ae la. A iua e hoi hou mai ana ia kuiaua kuee o na Pope o ka Ekale?ia R«>ma a i keia wa,ao!ee hiki aua ia Mr. Honolii ke ulelo mai, me ka oiaio a pololei hoi, o mea a o mea ka Pope oiaio, a o ke panihakahaka pololei hoi o Petero, aka, e kuauauo na Katolika Roma o aeia wa ma na aoaohke oie, e kueana i kekahi a me kekahi,e like uo me ke kuee ana 0 na Kalolika Roma uaauao i kela Keneturia 14. no elua a ekolu hoi l’ope. Aka, o ka mea maopopo iea. ua hooia mai no na Kalolika Roma naauao, ua ku kaualua uui na hoa- , h&uau o ua Ekaieaia la ma se keneluiia 14 ma ka mea e pili aua i j «a Pope a mau Pope hoi e lawa pono ai ka mookuauhau Poj*e mat a Petero mai (ina hoi o Petero io j ka Pope mua) a hoea mai ia Geregorio XI, e iike me ka’u i hoike ae uei. Aole hoi o keia wale iho ia uo ka wa i poualo ai ka mookuauhau i ope a Mr. Honolii e paulele uei, aka, aia no ma ke keneturia 7 a hoea mai no i ke geneturia 11. Ua makaukau ao au e hooiaio aku 1 keia manao ke koi ia mai au e hana aku pela, a o ,kahi a'u e lawe mai ai i ua hooiaio aua, mai loku ir.ai no ia o na huke Kulolika Roma. O keia mau hoakaka ,a’u i hoike ae uei e pili ana i na mahele kaukoa a’u i huike akea aku ai, aia ia mau mauao ma ka aoao e Hoole aua (negative) aohe Pope ma ka Ekaleaia KstoIika Roma mamua u ke keneturia o, ma ke ano nae o ke kulaua o ka Pope o Koma e ku nei i keia wa, a i hoomakaia mai hui mai ke Keueturia 5 a 6 mai. Eia ka maopopo loa o ko'u manao. ma keia kukulu-manao ana: “Aole he Pope, ma ka Ekaleaia Katolika Ruma mamua aku o ke Keneturia 5, e like me ko keia wa e ku nei; aka, ua laweia ka huaolelo a inoa Pope, e hoo-Pope ia nei i keia wa e ko Roma Ekaleaia. e na Epikupo a Bihopa - o na mahele Ekalesia, e iike me ka’u i hoike ae nei ma na helu i nala.” Ina e olelo ka Hihopa a Epikopo ■ Katolika Roma o Nu loka, he Pope oia, e lifee me ka mea i hana maa , mau ia e r,a Epikopoa Btbupa o na ; Keneturia mua 4, e papa koke ana ka Pope o Koma i&ia, a ke huopaa- : ’ kiki ua Epikopo la o Nu luka ma | 1 ia mea, e oki koke ia ana oia mai *a Ekaleaia Koma aku. Ua olelo o Gereg>>rio ka Nui, ke- j kahi o na Poue o Koma i hilinai nui ia e na Katoli&a Homa. ma , kana palapala i kakau aku ai i ka : Emep>era Mauritius. Le mea pono i 1 “E h&alele na naau Karistiano a | pau i keia inoa hookūkū (oia hoi o Pope a Papa paha) he kauwa.wale : no au na na kauwa.” Epist. August IV:32. E uaua ma ka’u pane ma | ka Hawaii Holomua o ka la 14 o Ianuari (lb93) nu na ulelo a Gtregorio ka Nui, be Pope Kalulika | Kuma, i kue ole ia mai hui e Mr. | Honolii. He kokua o Geregorio ka Nui. | ma ko’u aoau, e houki o Mr. Honu- j ! lii a me na naau Karistiano a pau 1 i keia inoa hookiekie (oia o Pope a o Papa) oiai, he kauwa wale no oia j na ua kauea. Olelo oia. “A*>Ie mamua aku nei, la'u kekahi iloko ; o ka Ekaleeia, i ke kapa ana iaia ; ibo oia ke pookela o na Bth**pa. O ka mea e aapa ana iaia ihu pela be < Ani—Kariato ia ” loane CousUnt. ; Ep. IV.3». Aka, oia nae ka Mr. Honolii i kakoo ai. oiai but o Gere1 gorio ka Nui. e kokua aui aaa i io u aoao. Aka, aole paha keia o ke kumu ' paio nui f hookumaia ai ma na 2 paoe aoa a U. Broad me Keuhoka-

’ lole. a komo aku ai ka’u p*ne. K« ole au e kuhihewa. ua pih io no ka’u mau hoakaka e hooiaio aoa o ca Ekaleeia Poj>e, oia no ka holoholona i hoiaeia e loane ma Hoikeana. nona hoi na huahelu 666. O keia ka'u i huoiaio ai. a ke ku nei ka’u mau hooiaio ana *ne ka maojx>po. a i hoao ai hoi oe. e kuu tnakamaka, Mr. Honoliī, e hoole ma , kau mau pane. Jol« • pou.