Hawaii Holomua, Volume III, Number 241, 13 June 1893 — HE MOOLELO NO Toma a me leke A I OLE NO NA KIU PALUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Toma a me leke A I OLE NO NA KIU PALUA.

___ MOKUNA III. Nl’l KE AKAMAl A ME KA PIHA MAALEA O TOM A MA. Auwe! o ka mea oiaio e kuu meu lieluhelu aloha, o na inea a pau a kaua i ike mua ae nei, aole ia he mau mea io maoli a ku i ka wehweli, aka, he mau haua fulu wale no ia a piha maalea na na mea no laua keia moolelo. 0 keia kanaka make hoopunipuui a kaua i ike ae nei, oia uo ka makai kiu leke Hutela, ko Toma Keleiona kokoolua ma ka hana, u ua lawelawe la hoi ua mea a pau me ka hohouu a kuli’u o ka noonoo o keia mau kanaka elua, i wahi e kokua ai ia loiua ma ke komo ana iloko o ka hale, kahi o ka mea kipu oiaio i pee ai. Ua kapaia keia ano ha»ia mawaena o ka pohai o ka oihaua makai kiu, he “upena” e hoomakapo ai i kekahi mea a mau mea paha No ka mea, ua ai aku a ki mai keia mau makai kiu ia laua iho me ua owili poka makani, me he mau enemi la kekahi i kekahi. A ma ka hope loa, ua hoohina iho la o leke ilalo aia kekahi wahi kupono ana i ike ai he h'ki ke hanu pela, a oia ka mauawa o ua makai elua i komo mai ai e hooko i ka laua wahi o ka hana, e like me na mea i kuhikuhi mua la aku ia laua i kinohi e Toma ma. O ka laua mau olelo a pau e kamailio ana, uo ka pomaikai wale no la o na pepeiao o ka poe e hoolohe iho aua maloko o kekahi o na ruim o ka hale Helu 43, e kakoo ana hos I ko Toma komo ana iloko o ka punana o ka poe powa a haihai kanawai i manao wale ia e hoopun&na ana iloko o ua h&Ie ia. A he oiaio, ua loaa ia Toma he manawa kupouo ma ke ano ulia wale mai, e papa leo pu ai me ua poe la. Mamuli o koua lawe ana ma ke auo hookamani a hoolilo laia iho i powa e mahuka hele ana i wahi nona e pakele ai.ua huipu io oīa ms ka poe powa oiaio maoli. E like me ka kaua i ike mua ae nei, ua lawelawe ia keia maa

hana apuka a pau me ka holopono, aka nae, ‘*he oia mau no ka piha o ka lewa me ka make," e like me ka leke l kauleo akn , ai i kona kokoolua. A :ue be mea la, o konu manao maoli ma ia kamailio ana pela, e hiki ruai aua be manawa no laua e komo pu ai iloko o kekahi hakaka weliweli uo ke ola a me ka make me na powa, maloko • ko iukou kahua hoomoaua. 1 ka manawa a kekahi o na kanaka elua o ka hale lielu 43 i hoohuahualau mai ai ia Toma, | ua paue koke mai la oia ma ka haawi ana inai i kekahi huaolelu huna i hana mau la ma- > waena o na puali powa kaulana iloko o ia muu la. Mahupe iho o ka I*we ia ana o ke kiuokupapau hoopuuipuni e ua makui no ka haluwai, ua alekai lou ia aku la o Toma no kekahi rurai iloko maoli o ke kino o ua hale la. Lawe ia mai la na kukui, a mamuli o kolakeu malamalama, ike iho la ua makai kiu nei iaia iho, e hoopuni ia ana e eha a i ole elima paha poe kauaka nanaina puuikoko a uwahU* o ke ano haahaa loa. Ua ike koke iho la ka makai kiu i kona poino i kela manawa, aka nae, ua ku. mahe iho la no oia me ka hoike ole i kekahi wahi helehelena o ka hopohopo a me ka maka’u, me he mea la ua like ka make iaia me ka maa ole, oiai oia e ku ana maluua o ka papahele o ke keeua o ke alakai o ua powa, kahi hoi i hehi mua ole ia o na kapuai wawae o kekahi makai kiu. Ua haka pono mai la na maka o na powa a pau iaia uo kekahi manawa, a raa ka hope loa kamailio mai la kekahi o lakou: “0 ke kepolo hea oe e ka makamika? Ke hoomaopopo nei makou a pau, aole loa kekahi o makou ma keia wahi i lululima pu me oe maauei.” “Aohe no o’u maa i ka lululima me kekahi poe mamua,” wahi a ka makai kiu. “He hookahi mea i maopopo e k& hoaloha,” w*hi hou a ua pee la, “ma ke auo o kau mea i haua aku nei maluna o kela makai kiu, he hoike maopopo ia uo ke ano maoli o ka uhane ileko ou. Aka, o ka mea mua e hai mai, e ke keoolo hea la oe’’” “0 Wili Kamaki ko’u inoa e na hoaioha,” wahi a Toma, “o ko’u mea m,aa mau nao e hea ia ai mawaena o ka poe i kamaaina ia’u, o Hulapu; a ke oie au e kuhihewa, ua lohe wale paha oukou no’u?”