Hawaii Holomua, Volume I, Number 25, 9 March 1894 — Ka Puuwai Amerika Oiaio. [ARTICLE]

Ka Puuwai Amerika Oiaio.

Aia uialuna <* kela ine keia aina i Iioohanau ia mai e ka honua, !• ku u ; 'ae niau ! <huikanaka lehukl u e liko me ko lakou ano ih >. a ua j»ulaiua ia aku ia malalo o i;a mana hoomalu o ke k; uawai alakai o ka honua ho!o«*koa, (koe na au}>uni i hanau 5a nmuopo <> k i huelo o ua hoh'liulona he!e hewa, i ke ole lakou e u«q<u ut a iOO- ' j»aa k<*ke ia aku ileko o ua j»a- j auj»uni no ke kuai kuelala holopono K»a), a j>ela ia e Imomaa ia nei o na iahui naauao a malanialama «.» ka makee a me ka lili i ko lak«»u mau pono a me na kuhana, a maiuua o ia mau kahua i kukulu ia ai ke aloha aina oiai«> o ke kanaka no kona hoiuo a uie ka ol.ana niai lalo lilo ae o ka j»uuwai, a jx !a mak«>u e huomaikeike aku nei i ka let.a e k:> man:e< kanlike e haua ia ka \. ••,». •• ,* ,;:e i- i ka peui mai a kekahi kanaka Amerika me Hawaii i hooj»uka ia ma Wasinetona, a e houkaakaa ia ho auanei -na maka o na paalalo o ke Auj»uni Pe-Gana o Hawaii e ku nei i keia la, aole

■ o ke aupuni holookoa o Amenka ke puni mai i ka lakou | rnau |k*1o ana o ke kulana ha- ; nohano ole no ko lakou inoa | kaulana, a oia keia a makou e hoike aku nei malalo iho i ke | ano o ke kalaiaina akea a ke • kanaka Amenika oiaio mai ka | puuwai ae —he hoopailua i na liana j*oholalo, ka aihue. ka p« wu. a me ka pakaha wale i ka jxmo kuok-ia a rne na kuleana pilipaa o kekahi lahuikanaka i iKK'hanau pu ia mai ma kona aina hanau. E kikooaku k" kakou heluhelu ana i ke ano maoli i kukulu ia a'i ko Anierika hale upuni no ka haueri o na ma:ahiki i hala a*- nei, a e loaa n > ii;. huaolelo kumu i palapala ia ai kona kah.ua me keia mau olelo moakaka o ka inakia i —“Aole i kuknlu ia ke Aupuni Kepuhnlika Nui o Amenka 1 no ka ]*omaikai o ke kanaka ' hookahi a me na puali pakulm 0 na poe ailme aina, powa, a j me na paalalo o ia auna liko, i al:a, ua kukulu ia maluna o na kahua hanohano o ke kaulike | akea 5 aupuni o ka lehulehu— j no ka lehulehu—a ma o ka le- i hu'ehu iloko <> ka lanakila mau loa.” I (> keia malalo 'lio na lota o k aloha aina a ke keiki Ha\»aii i konu aina hanau, a me ; ka leta ake kaulike a ke kanaka Aiuenka oiaio no ka hanohano o kona aina: a he Keiki Hauaii i līeluhe'a ia wa ]Vasi)ictona. ‘E kuu hoaloha: Ua ma- ■ kemake au e waiho aku imua <>u i kekahi iioakaka pokole e pili ana i ko makou aupuni, mai ko Kuhina Wilisi hiki ana mai a hiki i keia manawa. Ua kipa niai .>ia i keia kulanakauhale o Honolulu a !<>aa mai ; makou iloko o ka maluhia niau, , kei* wale iho no ua hookelak< la ! paikau koa ana a ke aupuni P. j G., a nolaila mai na nakeke 1 ana e o na lak<> kaua e hoinna- 1 kaukau ia ai maluna o na kahua kaua nui o ke one kanu kupapau nui o S.Uana. •’I kona hiki ana mai i Honolulu nei, he launa pili oihana kana me ka Moiwahine. no na i kumu a ka Moiwahine e lux>ko 1 mai ai i kona wa e lawelaweai 1 ke kauoha piii aupuni a Peresidena Kaliv<lana. Ua lohe mua oe i ka hopena o kela mau i halawai a Kuhina Wilisi, ina he kanaka ake oia e h<x>k<> i ke kaulike a makee i kona inoa hauohano, ’i >!_* !<>a oia e komo mua iloko o aa halawai malu : ’ me na mikaaele o ke aupuni P. , G. mamua o kona halawai pu ana mo ka Moiwahine uo kana kumuhana, no Ka mea. ua hiki l oa i kekahi kanaka noonoo akahele ke hooholo i kona ma-

nao ponoi iho—he halawai ohuinu malu ia ana me kela mikanele Pe-Gana e hoehaeha ia ai ka noho oluolu ana o ko makou Moiwahine a me kona lahuikanaka iloko o j keia mau hora kupilikii o ka ninau. “I kona halawai uma ana me ka Moiwahine, ua lawe ae oia i ke kulana kamailio o ka loio no ka Moiwahine e pane aku ai kana mau haina, oiai, aole i hooko like ia haawina i • kona wa i noi aku ai i ke Aupuui Kuikawa no ka haawi pio j mai, a oia kana hana kaulike ole no ka hauohano o ka Aoao Demokarata a me kona Pcresitlena e ku nei ilok<> o keia la ma ke poo o kc Aupuni Amerika. “Ua ike iho au maloko o kekahi mau nupepa o Amerika i e kapa ana i ka Moiwahine, I i —he wahine puni koko i ke j oki-poo, e like hoi me ka leta a i Wilisi i hooana aku ai. Aole i kela he huaolelo uiaa i ka hoo- , puka ia o ke oki-poo no ka , hoopai maloko o ke Aupuni o | Hawaii nei, a o lahui Hawaii ka hoike oiaio no kela mau olelo hu loa i na pali o Kalalau a Kuhina Wilisi i palapala ai. Ua ahona oia e olelo ia ae. aole oia he Agena !io Peresidena Kalivilana, aka, he kiu. a he kipi, a he ole loa no mai kona hoomaka mua loa ia ana mai kinohi mai. “Ua ike iho au i kekahi mau olelo wahahee a Wilisi i hoike aku nei i Ameiika, o ko ka Moiwahine mau hoa'loha ]>ili oihana, he poe Pelekane wale no ka hapanui o lakou. O ka pololei maoli, ina i hoike aku oia i ka oiaio, e hoolole ae oia i kela mau olelo, e like me kana i ninau ai i ka Moiwahine, —owai la na poe ana e haawi ai i kona hilinai piha no ka ninau o Hawaii, a ua pane aku j ka Moiwahine i keia mau ! inoa : J. C>. Kaaka, E. C. : Makapolena, J. Pikikini a me ! J. Nawahi, he elua Amerika i oiaio, hookahi haj>a-Aiuerika, mc hookahi Hawai. “S. K: Pia.” mai ka Pumeai Ameri1ca Oiaio. “E ae mai ia'u no ku'u manao aloha o ke kanaka Amenka. e pahola aku i ka Moiwahine «> Hawaii a me kona lahui ., . ! kanaka, no ka hoowahawaha i na hana kanawai ole a ke aupani P. G. He manaoio k<>’u ! iu-#k'* m ..a }.4.a:tā r.:h.iai ; ia Peresideua Kalivilana me i ka lahui Aiuerika, e hoopt>nōpono ia ka hewa kiekie o ke : kipi i hooko 5a i ka ia 17 o lanuiiri. 1893, o ke ano powa haa loa, a hoihoi hou ia aku ia 1

waiwai i ka |K>e no lakou i a kuleana. “He kue loa au i ka hoohui aina me Amerika a me kekahi aupuni e ae malalo iho o ka la, oiai o ko Hawaii noho lanakila. aia no ia iloko o kona kuokoa i ae mua ia mai e kekahi mau mana aupuni e ae. a o kona nai waliwali oia ke kumu o kona ikaika. Aole oka hoohuiaina a kekahi mau jxoe kakaikahi o na Amenka i hoowaiwai ia ma Hawaii a hu mai na lua-gula ilokoo kona mau < kana aina ? Aole, aole l<»a e halawai ke ka- | naka ilihune me ia mau haawina. koe wale no na j>oe na la- | kou i kukulu ia ai «> 1 ana j akaha a me k<> lakou mnu hoaloha. “0 ke kumu pilikia i ala mai i ai keia mau ano hana. oia no ko ae ia o na kanaka o na lahui e iloko o ko Hawaii hooponopono j>ili aujnini kuloko ana. no ka mea, he mea hiki ole i kekahi kanaka ka hooko i ke kauoha malalo o na haku elua, e like me ke kanaka e hiki ole ke hookuj)a ia il< >ko o kona l lahui no na aupuni elua, a’u e lana nei o ka manao, ina e liiki ; mai ka manawa no ka hopena ' o ka ninau, a hoopuka mai o Amerika i kana olelo h x>holo 1 no ka hoihoi hou i ka MoiwaI hine, oka ninau lahui a Hawaii e hooko ai no keia mua . aku. e hooj)au loa i na haole mai kona mau oihana auj>uni i lawe ole i ka hoohiki kakoo i kona mau kanawai lahui. a e ahewa ia hoi lakou malalo o ke kipi ke uhaki ia hoohiki, elikeme ia c hooko piha ia nei ma na aupuni malamalama a j>uni i ka honua.” O keia ka laau laj>aau e hoola ia ai ka ma’i-hehe o na misionari kij>i o ka hoomaloka a me ka wahahee, a e lawe ia ka I oiaio no ka lu«>ko pololei i na ; kanawai o ke Akua Ola no kona aupuni lani a me na kanawai o ka honua. Kanaka Amkuika.

E hoike ana keknhi Ieta mai K«*na, Ilawaii n*ai, e j*ili ana i ka Hikikoki aha ninaninau i na makai o iaapana. l*a alakaiia ae oS. Lakalo ma a ku ana imua o ua maknahewa la. O Mr. W. X. Punikaia ma kekahi i pau ika nienlele ia. l*a hoa rnai kei uiau hana mamuii o ka hoopii hookano lehulehu. I k*-!a I:* aku nei, e.a bopo ia o J. L . Kawaimu. lun'*hoo|vini>pono o ke Kuokoa. Aneehanle. h ohui : ama. j k tiuak:!ia ; k -n i - Alii ; ua hoopaa ia o U)a ka mini o . na ilie 1 hoopiaia ai. n he luokahi : k :uva ma. 0 ke kuu u o i inu» hi op ,;ā u.ia, o k...... ; :psix i mau i ka halewai e hoouluhiu ai j i .iu iiian to oi» i.i 01 ,te. na 1 bopo ia oia e kekahi inau k.ip-na \ mikai a hahaoia i k-i lu» m u ole. | 0 aku k<>e o Hana a e paa | mai ma o ka ulīa e like ih > la n.e ia uei