Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 13, 26 March 1898 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KE:- Keikialii Alabati Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KE:- Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA

I ku iva i hoike lu aku iii o keia i«āii ok-lo imna ōm, oia no kona wa i ac koke loai ai, me kona kakali liou ok iho i ka olelo a ka me« kūpoto aleila &e atu. A oiai Koi, e «iuku ana na manao iloko oua i kela wa. pela om i pibcihoi koke ae ai, ft ae aku la m« ka hik'.wawe a me kekuhihewa pu hoi he ooamao &ku la ka mea non» keia īū'ao nlelo a ka wahino opio. Oia i»o boi ka wa a ua wahine la i kikepa ae ai i kona »au owili lauoho e kuuwelu aba mamua o kona alO; a riifc ka leo i piha i ka hauoji, pane mai la oia j>e»ei; E ke keiki opio ; ke kupa a karoaaina o keia uka waoEeīe, ka mea hoi a'u e hoike aku nei iinua ou me ka oiaio 3 aole iwaho aku o ka lala poa ka rnea a'u i aloha ai, aka, eia no imua o kuu mau maka s me he eho maalo aJa > ke alo, A o ua mea la a'u i huli mai ai, aoie ia he mea kino okoa aku mawabo aku o kaua. aka, o oe no ia mai juna a lalo e ku mai nei mamua o kuo alo, ka naea boi iiana i heauwana naai i kela kino wahine, malale iho no o ko'u makemake penoi iho aole no hai aku. E lilo aku ana paha keia mau olelo a'u e hoikeike aku Ja ia oe, i mea e hoopahaohao ia ai kou noonoo, a e lilo ai hoi i mea nau e heokuihe ai i kou manao, mamuli o ko'u hoeloihi loa ana aku i ka'u kamp.ilio ana O ka'u hoike hpokahi wa'ie iho no ua eha o loko o ko'u puuwai i ke aloha nou, a ke houhou nei hoi ia ma na wahi a pau o ko'u kino, me he kuikele ala ka walania. Maikai ke aloha a ka ipo, Hana mao ole i ba Duu%vai> Houhou liilii i ka poli ; Nowelo i ka pili aoaa. 0 ka hana hea ia ka mea hiki ia'u ke alo ae mawaho aku o keia mea a'u e hoike aku nei ia oe, oiai, ua like ko-u aloha ia'u ke ike aku au ie <33. me kekahi kuahiwi kiekie e hll:i ole ai ke kaohi mai i ka pii ana iluna a ilalo. A. nani hoi ia, okaua wale no ~kfs* iaeikenei i keia mau mea hur|a pohihihi iloko okuu puuwaL ke nob noi hou aku nei no au i kou oluolu mai hoao e hoike aku i keia mea i .kekahi mea kino okua mawaho aku O kaua. Oiai hoi, he mea lioohilahila hoi ia i ko'u lunaikehala, ke lilonae hoi ka u mau olelo e hoike nei ia oe, i mea maikai i kou manao.

1 La «a i liooki iho ai o ua wahl* »»e !:i i kan# olelo lwuft u koim lieA oir no hri līi nva o ke keiks i kamuili > kuLe aku fu ke! s 'mau olelo, a n» ui la e hoomaoj> |>>> iho ai.-ua komo like iho ia iaua a elua iJoko o ke anapuni a Lioaalon. itoko o kem kuki>t kam»ilio {K>kōl»« Rna mawatna « laua. Heah» nuanēi hoi ka iijfciō 01 (limo ou e ka ui kilakila a kuu irjfika e ike nei. oiwi, i hel© HLiwnna walnne mai ka boi oe maliOpe o'o, » h»ah:x hoi ka'u e lokoino aku ai i& oe, ina oia fe€ kamu o kou hele A.awan« ana naai. f?olaila, ke hoike aku nei au ia oe me ka rl»lo loa, ua laa o loko a me waho o keia kino mahope ou. a nau e aila iho i kou hao kuni maluiia o ! keia puuwai. I ka wa i pau ae ai o' keia mao kamakamailio ana mawaena t laua oia no hoi ka wa i p'i noai ai o ka ui o ke kapa kila mailoko mai o ka wai wai, a hoopa ae la i ka laau ihu no' ka wa mua loa, eli&e me ka hoohiki paa a ua kaikamahine la. I ka wa i mao iki ae ai na mamao kapalili o ke aloha i'loko o ua ui Ta, tia nonoi aku la oia i kona hoa e hookuu mai oia iaia, no ka hele ana; e komo i koea mau aahu e waiho' i ana ma kekahi wahi okoa aku, mai I kahi aku a laua e kamakamajlio oei ' A oia no hoi ka wa a ke keiki opio i hookuu aku ai iaia elike me kana noi, no ka manawa hoi ei}ke ka loihi elike me ka mea ana i ike ai he pono. T kona nalo ana aku mai na maka aku o ua keiki la, aia na manao ke,- | ko iloko ona ke hana mao 010 la, a 0 ka hoomaka mua ana mai hoi keia e komo o na manao ano e iloko o kona puuwai, no ka mea e pili ana i ka wahine. Aka, aole nae ia he haawina 1 loaa laia wale, aka, ua lawa i na mea a pau, a he mea uaakiki loa i kekahi mea kino elike me kona ano ke hiki ole ke kulai ia, elike me ka oani aha 1 ikemaka iho la. Oiai hoi ua ul wahme la e komo ana i kona mau aahu, a i kona hoea ana taai, aia ka he kjno kane keia mea i kamailio pu iho la me ia mamua iho, aole hoi he v*ahine elike me kana mea i ike ai. A oia hoi ka'ua ui la i pane mai ai me keia mau huaolelo, e hoonaueue ana i ka pnuwai o ua keiki la o ke kuahiwi. He mau minute wale ae nei no ka

OQamaojnai ka wa akaua i kamaiiio ax a iiikī iho la i keia wa a kaua e kaaaailio hou nei, ua ike mai la oe ia'u he kaue raa na ano a pau, a o ke kumu, aiu*no ia malaio o ke alahele liuna, e hiki ole ai i kekahi mea ke inii pono e'.hiki ai e loaa ka mea 1 oiaio. 0 oe hoekalii wale no kd, mea i ike 3 mawaho ae o*ka mea nana i hana kokakou jnau ukane, a ke n«na

pono mai la oc i kc auo o ko'u Loea wahme aua mai I» imua o kuu alo, ao'le'hoi ma ke ane i kamaaina ia oe he kane ajbe iwi oolea. Aka, ma ke ano hoopahaohao, ke ano hoi i iiiki ole i kek&hi joaea k© ioai mai i ka meheu, elike ae kou pohihihi i ko'u ano io maoli imua o kou alo, » o ke kumu boi, ua loho oe «uai ka hooioakn at)a a hiVi i-kft pau ana, tta ke aloha a uie ka hoc§ hihi i hapai i ke kuko.,-a na ia kuko i uha» ht-h' niai i ion uu nen a hiki i kou ana. O keia mau olelo a Ka Vr aiiine o ke kapa huno, oia ka ke keikialii^ 0 ka opio Alefert(l < hoi j 1 pane mū ai penei: i N"'Ot»"ka-'lna o!e o k° ak?roai a me j ka o'e, < ke hoike m«i uei ho! kou ano i ka wikani o kou mau olona, noe he naea la, o kou mao nakoko a pau. aole ia i kuponn no kekahi mea i hanau wahme ia elike ino kou ano. Ka meR ho! a'n e oleīo ae tte ; , o oe hoōkahi ka ikaika ma ka [hoahana ana a kou mau lima, ka mea hei a'n e oielo aa nei. nn lawa ia kaua elua wale no ke pulumi i kekahl mau aupuni ikaika o ka honua. 0 ko'u ik-i noni) ann i kou ikaika hoohana a-uie ka ui waipahe o kou mau helehelena. ka mea nana i kaualako koke a"ku i ko'u luniikehala]e apono aku 1 kau mau noi a pau. a nolaila, e hoomaßao oe, mai keia aekona aku a kiua e "kampilio pu nei, e 1110 ai oe na'u a pela boi au nau, a o ke Akua ko kaua hoike ka mea i ikie i ko kaua mau manao O ka hoike maoli ana aku o ke keiki opio i kona mau manao ht.cu a pau loa imna o kona hoa haihaiolelo, ua hoike mai ia i ka waiw.ai o ka huakai a uā ui la i alualu mai ai i kona e auwana pu iloko o na uliilaau, me ka manaopaa, aia eo ka paleha a he hooko ia no kona mau makem&ke. O ka lohe pono ana o ua kaifeamahine la i keia mau olelo paa a kona hoa, he hoike ana m?i ia i ka waiwai o ke elualu hele ana iaia ma na wahi a paa me ka hoomanawanui A oia hoi ka ua ui la i panai aku ai me ka hoohakalia ole, i ka i anaaku penei: He nani ia ua hooko ia iho la no ko'u mau makemake a pau, a ua li]o hoi keia kino i waiwai paa nau, e aaa pono iho ai i ka loa a me ka lauia o kau kauiahao maluna o keia aina nui huiaalialike, a aohe hoi he konohiki nana e komo hewa iho i kona mau paleua. Noiaila, e hoomanao oe, o keia |Übiaue>ko mai la ? e huna ana i iko'u ano wahine, aia waie no ka I hemo mai Wu kiue aku a hiki i ka ( wa e ikemaka ia ai ko kaua aiau kino elua iiuua o ko ke ao holookoa a pau. Oiai lioi, he mea makuhewa waie no ko'u hoike ahu ae i kg'u ano wahine imua o koikaua msu lioulyha y

noho nei a hīki i ka wa a kaua a i eluft e hoopa» loa iho ai i na manno 0 ka noho ana knne a wahine, a oia auaeei ka wa mna loa e hemo ai keia m&o kapi uhi mai keia kino aka. ■'■■■ A e hoomanao iho oe. aole 1 keakea ia kou kuleana paa e anaai i ka loa a me ka laula o kou waiwai ponos oiai, nou no ia i na wa a pnu, a tfaa kela wahi me« wale no koi ka'n 1 pale ai. v 0 keia no hoi ka hopena o ka laua mau kamailio ana, a huli hoi aku la laua no kahi pupupuhale a lakou e luakaha mau ai, a oiai hoi, ua oi loa aku no ko ka opio aluha ia wahi mamua o na wahi e ae a pau. a malalo no hoi oia kumu i ae ole ai oia e hoi pu me kona mau makua. I ka pau ana ae o ka ]sua mau kukai kam*i]io ana, oia no hoi ko laua wa i kii aku ai i ko Jaua mau lio pakahi, ma ka laua wahi i hoo-, paa &h a kau like ae Ja iaua maluna o ko laua mau lio a hoi aku 1» no ! ko laua home. i ī ko laua hoea ana aku i kauhalei aia hoi ko laua mau hoa e kali ana o ko laua hoi aku, no ka makaukau ana no ko lasou aina ahiahi, kamuli o na mea a lakou i hoomakaukau ai. Ua lilo hoi ko iaua hoi ana aieu i mea hauoli nui no ko lakou mau hei noho, a ua ohaoha mai Ia hoi lakou a pau me ka hauoli aui no ko laua boea hou ana * aku i kauhale mo ka lanaiiiu. I ka piha ana o na mahina ewalu o ko lakou noho ana, ua houlaukanaka io kela >vahi mamuli o ka nuj o na hale i kukulu ia a me ka mahuahua tm*u mai o na kanaka i na wa a pau, a hookalii luina n.ui a fla poe i noho niai uia ia wahi, o ka mahiai a me ke alualu holoholoua A oiai hoi, ua noho kela a mu koia nie 010 i kola a keia hwkahUio a lakou uiea auua o ka

pjno oko lakou uoliu ana, ino he mea 10, aohe he haku «aaluua iho o laknu pakahi. ī ka haU hou »na ae he mau mahina hou, ua ulu ae la ka manao iioko o ke keiki opio, e hele oia iae aona hoaloha o ke kapa ka iki ana i kona mau .makua, elike i m? kana i olelo, aku ai imua o kona nnkuahioe, e bele aku ana no oia e ike iaia a me kona makuakane. I kekahi ahiahi, oiai na mea apau e aoho ona maluna o ko lakou papaaina, no jja ai ana īho i na mea ai o kela a me keia ano i loaaia ]akou, a iwaena ho! o ko lakou ai ana oia no ka wa ipane aku ai a ke, keiki opio iuuua o kona mau hoa i ka i ftna aku; 0a manao au, o ka h\ apopo ka Ia a'u i manao al e hele e ike i ku»i ms u makua aloha, a ua noa hoi keia huakai Jxele ī na mea a paa e makeaua e hele e ike i ke kulaoakauhale. A o ka poe no hoi e noho ana i ca home o kakou, e Loho no hoi lakou .« Wke me ko lakeu ano mau, aoh© be mea nana e hoopiUkia i ko oukou noho ana, oiai, ua lawa no oukou i l na mea fc pau, a no. oukou no hoi ia pono, aole no hai aku. Va. lilo keia i mea hoehaeha i ka Hianao o na mea a pau, a o k d kahi oee boi, akahi no a ulu ae ka manao ii>ko o lakou» e ike hou au& ka la* kou i ke kuWakauhale alii, mamuli o keia huakai a leo 9pio> Ua lilo ho» na hora oja po i kekahlpoe i mea pokole, a o kekahi hoi, imea hoouluhua i ko a hiki i ke ao ana.