Ke Aloha Aina, Volume V, Number 29, 22 July 1899 — NA KOHOKOHO ANA NO KA PELE. [ARTICLE]

NA KOHOKOHO ANA NO KA PELE.

He mea maa mau i ka wa kahiko, ka wa hoi e noho ana ka mana o ka kakou man liuaolelo maluna o ka kakou mau moa e koho ai, e hoea mai aoa na hooko io ia ana oia mau manao boho, mamua ae o ka laulaha akea aua ba lehulehu, eiike ua ouh pahaohao a iia laui e hoikeike nei iwaena o kakou i keia ia, ma o na haiia hookalakupua la a ka wahine ai honua o Kilauea. Ma o keia hoikeike Pele at»a» ua ulu ae la ka manao koho iloko o kekahi poe, o ke kumu ka i ho»a mai la o ua wahīne hookalakupua la, o ka mokupunio Hawaii, he alii make ka, a o kekahi hoi, he mea ia e pih* ana i ke Kulana o ko kakou noho s«ptmi aua, a mamua a@ o ka hoea ana mai o na hookoia aua, e pouo kakou e ikt e mamua ae o ka mauavs4\ i ka oiaio oia mau olelo. He mea uui ke koho ana ae i na koKoia o ka oleio, e pili aua oo kekabi alii, ina paha la he ahi e noho maua ana maluna o kekahi mokupuui, a l o!e c ka Paeaina holookoa no paha, nou*t keia mau hoouwku pele ana, a i ole no k» kulaun anpuui o noho hoomaln i'i o VoV'ih', p.<e hoi na))i kakou i liooiiAikola iiio uei a īilo

! kakoa i poe noho ana no bai. C)j na koho ana o na au i ha'a, ua kupololei ia elike me ka ] lo i hoopaka la, ma no ke alii e i make aku ana, a i ole no ke au ; l pnni paha e komo aku ana Hoko o ka poino. Ua hiki ia makoa ke lioike aku, mā o na alakai anā ta a na oleioao a na elemakule, ka poe hoi i ikemaka mai kinohi mai,h'e* pololei na wanana ana, a ke hoo- ~ it* i pnka no ka huaolelo, aole lōa he mea e hala ai. A malalo oia liiimu, ina eia kēkahi poe kahiko oīa ane ke ola nel, alaila, ke manao nei makou e kulike ana paha ka lakou, mau hoike, elike me ka makemuke o ka mea nana e hoalaala-inai la na ale ahiu o na auwai pele, maluna 0 ka honua iliwai like o ka moo Hawaii, ka mea hoi nana e hoonioni la i ka noonoo maikai o na poe e noho la maluna o'ka mokupuui o Hawali, kahi hoi a Pele i kukulu ai,. malaila kona heiu hoomana e hoopaa ai. Ua oleloia, o ke ahi pele o ka makahiki 1855 paha, oia hoi ke ahi pele i iho ai makai o Kiholo, oia kekahi o na itio pele nui ana 1 ike iii iloko oia mau la, ua hoike ae na kilokiloame nakuhikuhi puuone oia mau la, he alii nui ke make aua, a o ka hepena oia mau koho ana, i lawe ia mai e na poe kahiko e oianei 1 keiala, oia no ka make ana o Kinau, kekahi o na Atii Kiekie o keia Paeaina; aole hoi oia wale ka pele nana 1 hoike mai na ouli kupanaha, aka o ko ka makahiki 1868 ame 1881 no kekahi, a ua ko no na hoike a Ika po ma o ua hoak&ka ana la a !na poe akeakamai Hawaii oift | mao la. i He au hou keia, ahe aau mea ano hou no ke hoea mai ana, ma ona hana la o keia mau la. E olelo ia mai ana paha makou, he puni waie i na ano kahiko o ka : noho ana kumu o keia lahuikai | naka, ka niea hoi ī loaa ai ka no- | ho oluolu a me ka ulu mahuahua | sna o keia lahuikauaka, ka mea hoi i hiki ole i ua poe oia mau !Ta ke hoomalok», mamuli o ka | maa mau i ka īko aua i ua mea ' oiaio, | Ke holouiua nei kakou ma na j auo a pau, o keia au hou o kauo|ho aua, aka, ua hiki auei ia ka- ! kou ke koho afcu mauiua o ka j hoea ana niai o kekahi mea auo j nui, ehke uie ka hiki ku kohoia |a moakaka lea ka hooa aua uiai o qa ma*i ahulau, ka wi, ke kaua a . uie ka hu a kahoawai aua o ka , pele maluua o kekahi wahi i | uiuuao 010 ia, e hooa uiai aōa he poino tis» »a wa'u? ! hoo!c a*u uel uie hoike j.'U aku, ua uela kikeu , ia liaawina aaiu I ku.lu.ui4 i I

ko kakou mau kupuna, a ke no-! ho nei kakou me he poe makapo j la, e alakai īa ana e kekahi poe makapo. Ua hiki ia makou ke oleK) ae, o na kohokoho aua a kekahi o keia mau la, no keia pele ī hoea mai la, aole e hiki ke hooiaio ia, mamuli o ko kakou nele ana i ke panana ole, e hiki ai ke hot>pololei i ke alahele e ko ai na huaolelo i hoopuka £ J[a. Nolaila, o ka nlu ana ae nei o na manao o kekahi h,e pele keja no kekalil alii nul, a iole,no ke ano paha o ka aupuni o keia mau la» oia ka kakou e kaukolo ak u ai o «keia mau la e oee tuai eei, oiai, na hana knpaj naha a ka hookalaknpua I o Kilauea, ke pual mai nei kona uahi hoopouii ma na kihi eha o keia Paemoku. Ae, nani ke kupanaha, nani ke pahaohao, o keia hanauna hou ike ana i keia mau mea kupanaha e pohai ana maluna oka aina. Aole e hikiia makou ke koho pololei, oiai, ka Mea Mana waie no īa kuleana.