Ke Aloha Aina, Volume V, Number 32, 12 August 1899 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune. Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.] [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.]

la makou i ka manao o ko lakou moi, mamuli o ko lakou honpalaleha 1 u.u ai a mahuahua na hana ino iloko o ka aina, aole hoi lakou i imi i ē hoopau loa īa ai ia ma.u' hana mailoko aku o ke kulanakauhale o Ladana a me na wabi e ae j iloko o ke aupuni o ko lakou haku opio. A no ko lakou noho hamau loa aiia, nolaila, ua ku hou ae la ka moi iluna a pane mai la me keia inau huaoielo e hooni ai i ko lakou mau pnowai pakahi, i ka 1 ana aku penei: Mai keia la aku, e hoi aku oukou maloko o ko oukou mau keena oihana pakahi. me ko oukou komo pu hoi ma na hana e malama ia ai ka maluhia o ko kakou aina, i ole ai hoi e hoomahuahua mau ia na hana hoohaunaele wale, na hana hao wale, ka pepehikanaka a me ka aihue. A ke lana pu nei hoi ko'u manao | o ko oukou komo pu ana me a'u j iloko o ke'a manao a'u e hoike | aku nei imua o oukou, oia ko'u mau ( Luna Aupuni, a he poe hoaloha oi- | aio hoi lakou a pau no ka'u ma-) i hana pili aupuni, i mea e pono ai ; ko'u lahuikanaka, a e mau ai hoi j ka maluhia. j !■ >Tola : la, ke hookuu aku nei au ia oukou e hoi 110 ka malama ana i ka ; oukou mau hana ponoi, a ina lie | manao kekahi oukou no ka waiho ■ a hoihoi ana mai i kona kulana e : paa nei, ua makaukau loa e lawe mai i keiawanno nae ka hakalia ■ ole. j Na keia mau huaolelo hope a ka ) moi i hoopau loa ae i ko lakou mau manao kue, a o ka mea, e hoao aku : ana e pakike hou aka, be nele mai | uo kona Lope, I A pela iho la i hoopau ia ai kei» : ahakuka a Ea moi iloko o na niHnao j maikai o]« o kekahi poe e hoi la, a 0 kekahi poe no hoi, ua hoapooo lakou i ua olelo a ke »U? opio, »o ko iakow hoopalaleha ke kumu i { nui :ti na haua i»o. I ka liala ana aku o na hoa o ka , Aha Kuhina, ua komo koke aku la oia e hui, a e kvxka me kuna hoaloha, <. īai hoi laua e nanea ana mnloko o ko laua nimi e noonoo aua no keia nmliaua iu\v.(hiws a ka nu ! iuhluua o laua. n iā wā hoi lakou 1 luii ,e si iloka o ns nauama ?,au o'.i. . T keia wa no hoi kah; To:ne i : pane aku ai iiuua _o ka uioi me keia |

mau haaoielo o ka'" lioolauaa ana ma ke ano e haawi aku 'ana i kona mahalo i ko ka mol hookau ana mai | i kekahi hana nui a koikoi o kona aupum maluna ona. E ke alii, ka moi, ua i kau kanw haahaa nei ka lokomaikai ia imaa o kou mau maka, mamuli o kou hoolilo ana mai īa'u ī alihikaua nui no kou aupuni, ka mea hoi ī lawa ole ka makaukau no ka lawelawe ana aku ma hana nui a kou puuwai alii i haawi naai ai na'u e hana, a'u hoi o manao nei, aole pahai kupono ia-hana na kau kanwa nei. A ke nonoi aku nei hoi au i kou oluolu, e huli hou oe i kanaka kujfeno ma ia kulana, a i hiki hoi ke hilmai piha la nui e na kanaka ponoi o kou aupuni mamua hoi o ko'u komo ana anu e hana me ka hilinai ole mai o na aliikoa a me na mahele koa o ko kaua aupuni malalo o ka'u alakai ana, oiai, au he mea malihini I<«a imua o ko lakou mau maka, a i ike ole hoi i ke ano o ka'u hana. Nolailjj, he wa kupono lea keia no'u iho, e hoikeike mua aku ai i ko'u kupono ole m»i keii hana au i wa, a nia keia mua uku hoi, ' He aiau olelo keia na ka raoi i apono ole ai, a oia no kona wa i pane maiai ma ke ano o ka ;manao o kona hoaloha opio, aole ona makemake e noho e hana malalo o kona malu, oiai, he hana okoa no ; kana i makemake ai, j Aole au e ae aku i na hoololiloli S wale aua, o ka mea a ko'u alelo i i hoopuka aī he mea oiaio ia, a e j hooko uka oe i mea no kaua e wnia j | oie ai, iua. ke ano e kapa ia mai ai | j.a ko kaua mau enemi, he mau hana | i kamalii wale no ka'u, h pela hoi me j ; oe, a e lilo like auanei kaua i mea I hooheneUene ia. | E lawe i ka mana i haawiia iloko ; i o kou hma, a e hoohana aku maluna | i o na me* a pau i komo malalo o ka j j iiAna o kau oihana, i hiki ole ai i ; j hiki ole at i kekahi poe okoa ke I nemA mai iīo kou hawawa a kupono ■ j ole ma ka hana i haawiia akuai nau j ; e hana. | Nolailß, e komo koke aku ma kou s I . : j *-i I keena hana, a e hooko aku i na mea ; ; a pau e nono ai u kau oihana, a e ' ; hahii ia ho£ na pomaikai Le : ; maluna ou i na wa a pau. j Mahope iho o na kukai oielo loi- ; hi ana o ka moi me kona alihikaua • j nui, akahi no a hoopau ia ae na j manao kanalua iioko o ka kaua ; : opio. j A o kekahi kumu nui hoi nana i kono aiai c apono aku ! keia mau ! mnn*io ka ua o ka me?, ma no ; » hoōmao}Voj>o t»a ke ano o | Oiolo a na ho» o ka Aha Kohina . ■ Ka moi, i kona wa e hoōlohe i ; ' k* Ikkou iuāu olflo, i hoo«MC- j ; popo m a>a l?e m«u o ka Oli iloko o ; kela j>oe kahi i hoopue ai. \

| A qo keia muua i elu ae .iioko o | I 6ona noupo, ua paue koke akiu la j 1 oia īmua o kona baku opio, me keia mnu huaolelo ano nui: . I Ke ike #ke hoomaopopo e nei au. i%a ouli hnkumakuma o na manao lili īloko o ka poi»i o na Xuna Aupuni kiekie o kou aupunij ka poe hoi 1 m&nao, o iakou no na poe kupono ro na hanaupuni. waNa keia mta hookahi wale no i /*• kaohi mai i ko'u manao haalele i ka hana, e kali aku hoī ma ka 'maiie aole 10 e nele ,ka hoea maf oia mau kohokoho ana. Mahope iho o ka pau ana" o laua kuka ana, ua kau ae la lakou maluna o na lio a holoi polo?bi aku la no ko laua mau keena oihana pakahi, malalo na pailaka ana a ko laua haku ali!. Aohe no paha a kakou kamailio ana ī koe no ko na opio piha eleu i , - rma ka laua fcana, no ka mea, he mau o'iwi ko lauu i piha me ke ooloa. He hookahi pule mahope iho o | kona opio lilo ana ī mau hoa no ko j ka naoi ui«u luna ttupuni, ua ho»ia ! ia ae la kekahi haunaele nui ma na hhi waho o ke kulanakauhale o Ladana, vna ke puhi wale. īa ana o na hale i ke ahi, ka pep^fT"vale ia o na holoholona, a me n» hana 1110 e ae he wale. O na hoailona mua keia o na hana īno a moi i koho mua ai, ī j mea hoi e hooHaakaa aku ai i na j maka o kamoi, i ke kupono ole o ■ na luna aupuni a«a i hoo- | paakiki al mamuli o kona ; iho. ' ■ | Aka, aole nae oia\nau iono hoo- j j lele hauli, he mea ia e hoano e la I ae ai ka noonoo o ke ahi, oiai oia I mau lono a pau'i hoea mai iaiua ! onft, ua like ia hie ka ole iaīs, Ala pu maiia na ouanao hoowahawaha kuhihewa iloko o na pualij kua, malalo o ka paipai ana a ko j iakou alihkaua uiua. i A huli aku la ka hapauui malalo 1 o ke alakai ana a ke kanak ī a lai kou i ik# pouo ai, he loea oia no , ! ka makakila, a he hiapaiule hoi no j j ka laau ih«,' i kaena ia lioi maluna j i o na kahua kaua lehulehu ana i ko- , kino waoii ai « hakaka, i ka wa j | e ulu mai i o ktkahi mau uluaoa ] J haunaele a kaua maoii paha uie ua ] eoeuii, ~j | U» kokua nui \a keia hana o» na , I hoa oloko o ko ia moi Aha Kuhina. ] ] m* ko lakou lea ana 1 ke- \ {ia mau haua pukalua mal alo ' j aku o ko lakou haku, 1 vnhi e ua.j j x »i ka lili maU eleele iloko o ko Ukou uiau puuwai, uiamuli o La lua- } I nao ana, pela paUa e hooloU la &e f ai ko ke alu tuauao, a hoopau aku I i ua oiao aua i hs-ok ekie au ■ Hi iua ua kuiaua jk>o o k* iu aina. Aka* Ik l iwau «iauao J b v nao ia \ ul« ae i k\\ ;ui*u poo, flifco nio k&»!V i luuke ai . ! ' j 1 [ iu ho kc\ v\ra\ku\ a lue k.4 Unak;U

|.u;alalo o ka lakou iaau hooponopoj nq ana * - • , 3®? j. Aole lo» oia i kahea hou aku i j Ahakuka »o ka noonoo ani& i ,keia mau ooioku hauua ( ele, a uji hiki no hoi iaia ke koho pololei, o kona mau euemi, oia ;io na hoa olpko o kona Aha Kufiina. Noho ham»ju iho.la oia me kona. makemake ole e hoikeike aku iaia iho īmua o na maka oj£eia ina kahi nae o konp hamau ana, aia na elele he lehulehn wale e hoouna oiau a mai ana i kel. a me keia hapalua hora. ; Aka, o ka pane wale no i loaa aku mai laia aku, e kali, a mai paupauaho, a e loaa no ka lanakila a cql£t ka pomaikai.pu, O keia mau huaolelo ano nui a ka moi i pane aku ai i na elele a kona Aha Kuhina i hoouna mai ai, nana i kpno aku i ka manao maikai 0 kekahi poe Kuhina, e hoopau i j I ko lakou kokua ana i keia hana uno j aka nae, o ka hapanui o laknu, ua [hoomau aku ]a no i keia hana i#e jka hooioli ole ae, ī kumu ho ! e ike ! ole ia ai ka lakou mau hana mo. | Oiai nae keia mau pioo haunaele e hanaia nei, oia no hoi ka wa a ka kaua wahi Tome j haalele iho ai i na ulawehi oloke o ka halealii, e ukali ar-a hoi ka moi iloko o ke&ahi aahu o ke kanaka h-ihai holo-1 holona, a aia hoi maloko o ko 'au* | | mau p »Ii ka Uua mau pahikaua, i j j makaukau no ka Loohana aku i ka | ■ oi o ka maka o ka 1 ua pahikaua, ī | ka wa e kue m mai ai j Me ka inaheloa laua i hele h .lo- | holo ai, a ua halrfl<fia haOT laua na | j wahi a pau, a hiki iko l>iua kaalo j ana ae malalo o keiīahi hdle nui e | ku ana iwaenakonu o ke kulana- | kanhale, kahi hoi nan.i i kaohi mai j Iko kapuai wawae i ka j nee ana aku īuiua. j Huli like ae la ko laua mau n\- j uaina maluua o keia hale, a kauiO j iike Oiai la na uianao hoohuoi iloko j o laua pakuhl, aia p*Ti<jJ!oko o tia j paia o keia hale nA haha ino kahl i malama ia ai, elike me ke aao a ko-, |na kulana e heike mai i j ana, he puu lioofiiaha oii ny ua iuo.j ; a p*u. j j Mah»pe iho o ko Uu.i hoj!onu j maUe a-.ia me ke ak.iheie, ua lohe ! \ koke aku la laua i kekahi mau ! { wawa leo e puka mai aua oiailoko j i uiai oua hai« 1«, maiuuli oLk ulu ; t ana uiat o kekaiu hooiwapa*waika , _ i , o kts**hi umtt hoa eloko o l UA U. j | A loiie pu aku ia no Ik/ i j <k* l«»o e hoiuoiuo mi* ika tuoi a . f - - - 1 ! koiia mau luaioha t;ua« k« f hoi i ho-'iu ae ii>»ko u k« , I WAĪ oko kauak* oiu ', k.i mea ;u i, i aua i hoviUoio ai, « haua kokv? i | k*Hk w* ano. | XlcVo ae uei o 4 huli hoi mal &i e Eeeui £ua uw