Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 43, 14 February 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

HTTNAKFĪiE IX) A IA tfa iini nui o Ilamuku Hindenburgr no ka holhoi hou 3a ana mai o ke Aupuni Moi o Kelemanla a aole hoi i makemake e Hlo 0 Hitl6f ! poonu! no ka mokuaina elike me ne mea f hoolaha ia mai e kekahi mea kakau e Mr. Louis P. Loehnei*.

r Ma oka paa maoli ana i kekahi hapa o ka paīapala hooilina a Hindenburg , I mai ka lahui Kelemania mai, ua hookumu ae o Hitler i ka manao no ka makemake ana o Hindenburg iaia no ka lilo ana 1 no ka fahui Kelemania. He ekolu wale no poe e ola nei mawaho ae o Hitler i hoomaopopo īa i ike a maopopo i keia mea huna a Hindenburg. He elua o lakou o Franz von Papen ame Otto Meisner, aia no i Kelemaniā. O ke kolu nona ka inoa i paa ia.

Ua make o Hindenburg' iloko o Aukake, A. D. 1934. Mamua nohoi o ka akoakoa ana o na alihikaua no ke kukakuka ana maluna o keia ninau, a ua kukala e ae o Hitler, oia ka pani ma ka makalua o Hindenburg. ; I na hora ehuehu o ke kaka-] hiaka, ua kauoha ia aku Ja na i pualikoa okoa no ka hoohiki ana i e kupaa a hoolilo ia lakou malalo 0 Hitler. I Elike me ka mea i maa iaia. I u-a hooponopono iho la o Hitler i kekahi hana no ka hoike ana aku 1 ke ao holookoa no ke apono ana j 0 ka lahui Kelemania i na mea i I hooponopono ia ai. ! Eia nae hoi i keia mau hana a ] Hltler he hana uhiuhi lau mama-1 ne wale no, oiai he kumu wale 1 t no ia e koho ia Hitler "a i ole." Mamua aku o keia manawa, jme lie mea ala o ka oiaio maoli o |na me«L i ia. mnioko o ka 1 p&lapala hoiUna o Hm<ienburg oia' Jno e lilo o Hitler i pani nona. | O na mea i hoike ia mai i ke] I akea, oia no na mea e pili ana i na hoakaka mua e pili ana i ka palapala hooilina o Hindenburg. Nolaila, akahi no a hoike ia ae. la i ke akea, na hanahaku epa a keia kanaka. Mamuli oia mau hana i puni wale ai lahui Kelemania. Mamuli no pkha o ka maka'u ana o keleahi poe o pepehi wale ia lakou, ke kumu o ko lakou hoopaa ana aku malalo o keia kanaka. "O ka, mea i hana ia ma kahi akea e hoike ia ana no ia i ke akea." Pela iho !a paha keia kanaka la. i na e maopopo ana keia mau mea i ka lahui Kelemania, aole e nele ana ka pii o ke kai. No ka mea ua hana oia i ka hana apuhi i ka lajhui Kelemania.

HOOPIHOLOIA ULE ELUA MOKU £N£MI

He hookahi moku halihali aila i Kepani uuku ame hookahi molai j halihali ukana nui kai pa iho i na poka pa-hu a kekahi mokulele Amelika a piholo ma ka akau aku o Iwo Jima ma ka la 10 iho nei o keia mahina, e like me ia i hoike ia mai ai e Akimalala Nimitz. Ua lele mai no na mokulele Kc ; pani "a kaua pu me keia mau mokulele Amelika, a he hookahi mokulele i poino. KOKOKE AKt T LA I KLEVE Ua loaa mai laka lono mai Parisa mai e hoike ana no ke poholo ana aku la o na pualikoa Ekahi o Canada a he elua wale j no mik niai mai, a kokok^ i nohoi i ka hapalua o ke kauhale i hoopuni ia mo na pa.pu o Reichwa.ld, oiai nae hoi ma ka hema u& hoopa-hu ia ke pani wai o Schwumenauele e na Kelenianki me ka holo ana aku o ka wai me ka ikaU» loa maioko o ka Muliwai Roer» Ua pu ia mai no hoi itā pualikoa Caaada e aa pualikoa ma Iwkalii huli a o na puaUkoa Aiuelika Hoi ma huli mai, _

Aola U\> Utj Uopo iho o ua uuuiia* Akii, ua Uuli m&iia iw -a kaua me ka ik&ika.

nonioi i.v >l\ M.waiuKuo /E like mo ua k>no i holkeia ua hoono<' i& aku la ua pio Amelika V 177 ko Ukou r.uU k \ huua iuc I.ukanela "Kenel&U VtVnwrijtM nial ke \ahua hoo j«ahao Akv> ma Fovuu\ss a nva Manehukuo,

I Ua lilo aku nohoi o Wainwright j i aiihikaua nui nt> na pualikoa I ma na Aina Pilipino ma na mahina nv„a o 1012, piahope iho a ka haakle a.ia iho a Kenelala Makaaka no Auseturalia, a ua lilo i pio liaua i ka haulepio ai 0 Corregidor i Mei 6, 1942. Me he mea ala o keia hoonee īa ana aku o na pio kaua no Manehukuo, mamuli no ia o ke kau ana 0 ka weli i na Kepani e pae aku na Amelika ma Fomosa.

TJa hoike ia aku la ka lohe i ka oihana kaua no ka hoonee ia ana aku o na pio mai kekahi kalma aku ma Taiwan ma Formosa a i ke kahua ma Hoten, Mukden ma Manehukuo. īwaena o kela poe pio, he"l7 mau Kenelala mawaho ai o Wainwright, he 118 mau Konela kp.ua aina, he eono mau kapena oihana kaua moana ame 34 ma-koa. Ua manao na kapena, ma ka hoonee ana aku i kela mau pio no kahi mamao aku e palokana ana. E palekana ana no ka manawa, a i na e komo aku na Amelika malaila e palekana loa ana lakou, a koe wale no a hookau ia lea make maluna o lakou e na Kepani.

I LANAKILA O EVERETT Aia no he heluna nui o na makamaka heluhelu o Ka Hoku o Hawaii i makemake mau e ike a e heluhelu i na mea hooikaika kino, a pela no me na mea hooni noonoo. Aia no he poe i makemake e ike a e lohe i na mea e pili ana i na hakaka kuikui puupuu, e like me Keo Lui, kela Paele kaulana o ke ao nei. O k€fcahi poe hoi he hoihoi ioa i na kii onioni. He haule ole i ka hele i& E hoike ana hoi makou i k<; ppo manao e kau maluna, e piii ana ia Eyerett He Paele ioea ia .hana he kuikui puupuu. Oia nei n-o ka hoa kuikui puupuu o Keo Lui. " . Ma ka po Sabati nei i malamaia ai he hookuku hakaka kuikui puupuu mawaena o Cleo Everett, ke koa no Hilo nei me Bill Bassett ka moho kaumaha o Hawaii nei. Ma ia hookuku ana ua kaa ke eo ia Everett o Hawaii nei. Aole nae hoi i lilo ka inoa moho o Bassett.

Ua lilo ia Bassett kela inoa moho o na poe k&umaha mamuli 0 ka haule ana o kekahi mau moho kaumaha o Honolulu iaia. Aole o„Everett he kanaka puni hakaka i keia ano hakaka, laja 1 hoea mua mai ai m& Hilo nei, a mahope mai ua ae aku oia e hakaka me ko Honolulu mau kaeaea a he mau manawa ho kona lanakila, & he manawa nohoi i hauie aL He kanaka o Eyerett i wae ia no ke a'o ana i, na poe koa i na loina o ka hakaka kuikul puupuū ana.

HE UUKXJ LOA KAHI MANAOLANA

U-a hoike maila o Konela LawrenceWhite ka alihikaūa b ka Puali 140 o na koa kaua aina o ka Mahele kaua 31. "He uuku loa 'kahi mamolana no ka hoopakele ana 5 kekahi mau hale ano nui o ko kulanakauhalo 0 Manila. ' "Kia na Kepemi ke hookomo r,e! 1 na. puk a\K\ maloko o na luakini ame na home anit> na hok«r'o & o ka hiki \vale no ia makou ke hana aku oia s:o ke ki pu

ana aku i ua mau hale ala me na pu kuni ahi nuaui, i ko makou manawa e ike aku ai i na enemi. Aple nohoi makou e hoouna wale aku ana i na koa me ka loaa ole aku o na kokua ana imua o na pu a na enemi. "Ua lilo mai kekahi luakini ia makOu a ua, loaa aku la he elua mau pu mikini malalo pono iho o ke kauaahu, Aia m-aloko o na hale like ole. na poe ki pololei a ka enemi, a he mea hoi ia e kono

mai ana ia makou e hoohana aku i na pu mikini ame kekahi mau P u e ae. Ua loaa aku ia makou he ehiku a i ole. he 10 .mau pu o 10 iniha maluna iho o na ha,le kiekie ae. He "kaua keia he pu

kaua i ka pukaua, a ua maopopo nohoi ia oukou ka hopena e ,hekau aku ana maluna o kekahi kulanakauhale."

Ua hoike pu ae o Konela White

1 ke ki hoomau ana aku o na Kepani i na wahi o Manila i paa ia e na Amelika ma ke hema aku o ka Muliwai Pasig no elua la, a o ke loa hoi ana i ilqe maka. ai, eia nae hoi ua ano akakuu iki mai i ka wa i hoopuka ia mai ai keia nuhou.

KU KA LIKI I NUUANU Ua lohe ia aku ka radio Tokio e kukala mai ana a e hoolana ana hoi i na olelo like a haanui a Kenalala Yamashita, ka alihikaua nui o na pualikaua o na Kepani, penei: "Ua hiki maila i ka yra i hooko ia ai kuu iini ame ka'u i makemake nui ai, oia no ka paa o Kenelala Makaaka ma kahi kupono loa, a paa hoi ilt>ko o ka.'u umii hoa—aohe ona wahi e pakele ai."

"Ua uhai aholo wau iaia i keia mau makahiki—i ko'u wa e hoea aku ai i kekahi o na mokupuni ma ka hema aku nei, ua kaawale mua aku oia, Pela iho Ia oia i boh> heie ai, a hik} maila i kona poholo ana iloko o ka'u upena."

Ka olelo nohoi a ka palaualelo. Aole paha oia i hoomaopopo iho, 0 keia mau olelo ana i hoopuka a'e ai, he meaiioopalaimaka wale no ia i ka lahui Kepani. aka o ka oiaio maoli, o na Kēpani kai naholo mai ko Makaaka ak> aku, ! a no ka mea ma na, jana i pae <aku ai me kona mau pualikaua a no ka ikaika loa o ko lakou nee ana, ua hiki ole i ua Kepahi ke paa iho i na mokupuni 1 paa ia e lakou, a ua lilo aku ia ia Kenelala Makaaka.

I ka Mki ole ana ina KepanL ke ku aku a paio aku i na pualikaua Amelika pela i lilo ai, na mokupuni o ka hema a hiki loa aku la i na Alna Pilipino. No ka hiki ole ana. i na pualikaua o Kenelala Yamashita ke ku aku imua o na pualikaua Amelika, i I&welawe la al kekahi hana aiwaiwa loa ma o ka hoopakele ia ana he 500 a oi aku ō na plo malalo pono no o ka pukaihu o K«nelaJa Yamashita,

Ua hoopuka ae keia kenelala i keia mau olelo ma kekahi mau la aku nei. oiai na pualikaua Ameiika e hoao ana e kaiehui» aku na Kepani mai 3£anila aku. He mea maopopo ioa nohoi, «ole o Kenelala i kokoke «ku maloko o Maniia, aka, o kona" ntau puali kaua k«ia e kaua &ku nei i na Kepani. Pehea e poholo ai o Kemlala Makaaka iloko o ka umil hao a Yamas»iita keia e aku nei e paa Uoko o ka umii paa a napualikaua o Mak&aka-