Ka Hoku o Hawaii, Volume XL, Number 4, 16 May 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

ULO M/ULA I NA . assstania Ua laMk maila he lono no ka Ulo *na maila o Ragoon, ke k*ulanakauhale o Burnia i ke mahele 4taua 14 o na Ber#Unift e kaua mai nei ma Aaia. Ua hooko pu ia na laina kaua o ua Kepani, me ka luku ia ana he heiuna nui o na enemi. He mau makahikl ka paa ia ana o kela wahi e na KepaiiL Ua wawahi ia ka pa o kela wahi e na pualikaua Pelekane ame Ini-a, a ua hiki ole i ria Kep«ai ke paa aku.

PAE AHU LA MA BORNEO Ua loaa pu maiia no ka lono no ika pae ana ahu la o na pnalikauua Auseturalia noa ka mokupuni 'O Borneo. Aole no he Ikalkaloa o ke kaua kue ana mai a na Kepwi. Ma ka la tnua o ka pae ana aku «. na koa. AuseturaUa, ua nee aku la lakou hē elua mile iīoko o ka aina, a ma ka hia mal o ka la ua hoea aku lakou he ekolu mile.

| O lu mea l halawai mai me lakoii, oia no ke kaua ana mai o na Kepani mailoko mai o na ana mae na lua pao mai kekahi aoao mai o ka muliwai. Aia, keia māu pualikaua Ausetaralia malalo o ka hookele ana a Kenelala Makaaka, ka alihikaua nui o ka Pilipino. ! HOOPIHOLO IA HE MAU | MOKU HOU i Ua hoike āJe ka oihana kaua moana Amelika ho ka hoopiholo ia ana maila he 21 mau moku 1 Kepani hou e na mokulele Ameli--Ita ma ia kai o ka Hikina Loa.

Iwaena o keia mau moku he 21 i hoopiholo ia mallia, he ekolu mau moku kaua, oia he hookahi moku kaua luku aihe elua moku tika!i, he 16 mau moku ukana aaie elua moku Haliīiali aila.

B like me na lono i hoike ia maila, ua hiki aku Ia ka heluna nul o na moku o lapana i hoopiholo ia o na ano like ole e na mokuluu i ka 1,119. Ma ka mahelehele ia ana he 126 mau moku h&kaka ame 903 mau moku e ae. KAUOHA IA O lAVAL E HAAL®LE Ua hoea aku la he mokulele Kelemania ma Bareelona, Sepania, e halihali aku ia Piewe' Laval ame kekahi poe e ae, eia nae ua kauoha koke ia mai lakou e Prancisco franco, ke poonui o ke Aupuni o Sepania, e haalele koke iho i ua aupuni la me ka hoohakalia hou ole iho.

t*a hana aku o Franco mamuli o ka hoohaiahala kue ana aku a "ke Kuhina Amelika. Ua kauoha aku la o Franco 1 na poe o ke "kahua mokūlele e haawi aku i k&kalina no keia poe e huli hoi at a hiki i ka laina mua e loaa akū ana ta lakou. Ua kauoha pu ia aku na mokulele Sepania e iikali aku i ka mokulele e hali*ha!i ana ia Lavai ame kona mau hhōa.' -■■■■■■-■■.-■ -

O Lava) no ke poonul o ke au!puni o Palani malalo o Petain i l-ka wa i haulepio ai o Palani ia | Kelemania.

Ua pa ia lakou e na makai mn Bareek>na mamua o ka loaa ana mai e ke kauoha mai Madarida mai. Aole nohoi e hiki ia lakou ke hoololohe iho no ka mea, he hoopaahao Wale i& aku no ka hopena.

KU*E I KE • < KUr K AHI OLI OLI ' KO IAPAKA E hoike ana kekahi iono mnl Kepalakiko, no ko I?ukala ana a'o f o kokahi mau koa o ka hanamia ! Kepanl mai' Haw'īiii aku nri. a l hol nml nei mai na kohua ka«a mai, o na ikalia amo Paīnnl, m'a ka ra<Bo, e paipai ana a<o> o haawi te ke "kuikahi oluohi" no Tapnna anw Ika hoakaka pu ana a'o nohoi 'l ko inua mnu hoa J makAAtnsu\fi <> hoomaopo]V> p\i I<\|f?Hi "he uiau Amelika p\i nohoi haua" ; ' X r a eha iaua iiw īniia hoopaJ kele ana i ka **hataHona i na- ' lowalo" n\a kekahi v*ahi o Paiani j o ke'a maiahiki aku nd. | TTa ap\wifv p\i nohoi Yaua e ia- ' welawo na' «oao /huiia i na 'kwIhina a iakhu i r&mao ai mahina o n& ! "i 010 ai 'o I&iN'uia o' mai i kekn'lū I«kU<r ] J

"I na kakou e kaiehu i ka emepera a kukulu i repubalika," wahi a Pujikawa, "ua pono ia, i ole e hoohui ia o lapana e kekahi aupuni. okoa aku. E hookuu aku na aupuni huila e noonoo, aka, aole paha na Amelika o na hanauna Kepani i makemake e loaa ia lapana ke kuikahi oluolu." XJ& hoike ae hol o Nakatsu, ua naanao na koa Amelika o na hanauna Kepani e kaua mai nei ma EJuropa, aole he pono ko lakou kaua ana ma Europa, a ia raanawa hoōkahi nohoi ua lawe ia aku ko lakou mau ohana mai ko . lakou mau home aku. O kekahi ; mea a keia mau koa e kaua ai oia no no ko lakou mau ohana. Nolaila, ua hoike aela keia mau mea 1 ko laua manao ku'e i ke au- , puni i lele kimopo mai ia Ameilika. . .. . -

LILO HOU AKU LA I NA KEPANI E hoike ana kekahi lono kaua mai ke kahua kaua mai o ka Paklpaka ma Guam, no ka hoonee ana mai a na Kepani i ko lakou pualikoa nui ma ka malu o ka po a lawepio hou aku i ke kaona a KaJ<azu mai ka mahele kaua 27 o na Amelika ma ke komohana a,ku o Okinawa.

Ua hoike ae o Akimaīala Nimitz mai ka la ekahi mai a hiki i ka la 23 o Apelila iho n6i, ua hiki aku ma kahi o ka 11738 mau koa enemi i poino.

Ua hoike pu mai nohoi o Akimalala Nixnitz no ka pae hou ana aku la o na pualikoa Manna maluna o kekahi mau mokupuni liilii mawaho aku o Okinawa. Ua lele hou maila nohoi kekahi mahele mokulele nui o na Kepani a hahau iho ma,luna o ke kahua hoolulu aina ame moana ma Okinawa, a hoopiholo ia he hookahi wahi moku karua uuku.

Ua lele aku nohoi na mokulele Amelika mai Iwo Jima aku a ha-

hau la Honshu a o kekahi ua lele aku a hahau i ke kukulu akau o Ryukyu.

O na polno- ma Okinawa 1 hoike Ja mai ai e Akimalala Nimi tz, aole i komo pu na poino e hekau aku maluna o na enemi ma na mokupuni eiwa o Kerama ame kahi mokupuni o le Shima i lilopio mai ai i ka omahele kaua 77.

Ma Ie Shima wale no he 7736 mau koa Kepani i ia iloko o ekolu o ka hooili kaua ana. Iloko o elima la i liloplo mai ai kahi mokupuni o Ie Shima.

O ka nui o na Amelika i poina ma Okinawa, oia no he 478 i niake, he 2,456 i eha a he 260 i nalowale—huina nui o ka poino he 3,452.

LOAA AKU NO E OLA ANA MahOpe o ka nalowale ana no eono mahina, i loaa aku ai kekahi lukanela o kekahi mokulele Amelika i pa-hu ai ma ke kahua kaua m?a Rangoon, maloko o kekahi halema'i, i ka wa i īilo hou mai ai ua kulanakauhak la i na pūalikaua Beretani<a. Ma na mea i hoike ia aku ai i ke Keena Poo o ka oihana kaua ma Wakinekona, ua hoomaopopo ai na no pa-hu ana o ka mokulele 0 ua lukanela la. Aole na'e i hoomaopopo ia ua pakele kona ola kino. He nui na mea i hooia, ua pa-hu kona mokulele, a aole na*e hoi he mea i hoike ia a'e no kona palekana ana. MamMli o keia mau ike i waiho aku ai i ka oihana kaua, ua hooia ia ua make keia kanaka, ■ lTa lioike ia aku ka lohe i kona 1 mkkuahine ame kāna U'ahine.

| I ka lohe ajia o kana w*<Uiiae i lono, ua m&re aku lā oia, l ke kano hou. Ho eha nohoi m«-! hina mahoue iho o .lia mare ana' 0 kan.a wāhino 5 k'e k&i-.o hou i | !oaa hou i loaa aku ai "ua kanaka |!k maloko o kokahl halemal uirj k>fco o Ra.ng-oot\ | T "ka !oi\\T :\na aka o keia kn-.o' 1 1?a A\*ahino. ua hoV &ku e* jhni m? T?onu iuakviahonowAi wu-" rjiua, a niuau a'ku ih> na l'mpīi pH! i\u\ l kana !k;\ne mua.l ll*!* hooia msi!ft nohoi kona ma-3 | IniAhonoWk! wahine mua, da no jtama -ke*kt ko ola noi. ' 4 | T?a hooīe ae keia wahine |o!ft e hooia aiia i keia lono a' iMW i kona loho ponoi ana |l»nr rn\w nial fia no *4a ka ola 1 fmaihfi. ] | au ! mafc<\n\a,l<o v hvv-' ?haoha aini i wana\> o k&ne 1 ' hon," wihī a m \vshsv.e Ih&noK nao an i to&a ana'

| maila o ka lono eia 110 ka'u kane mua ke ola mai nei." "Mal <ai loa aku no paha i ka [maikai, i na la au i kali aku," wahi ana i oleio hou ae ai. "Ua manao pu nohoi au o na poe apau e kaua ana ma kela mau kahua e make ana lakou." Kupaianaha no paha ke ano o kekahi poe, a ku iho la kēia wahi lalani mele: "I mai hoi oe, he aloh-a kou, eia ka he aloha vvale no ma ka lehelehe. Lehelehe akamai hou, i ka pelo, ua maa wāle i ka hoopunipuni." O leekahi poe, i ka wa e loaa mai na lono o keia ano, e maauaua ana lakou no kekahi manawa loihi i piha paha ka makahiki, alaila, manao ae e kii wahi kihei pili hou. ko lakou kuleana no nae hoi ia, aole ia kaua ia wahi e." • KOLOMOKU NA KELEMANIA Mahope iho o Jka, haulepio ana mai nei o Berelina i na Rukini, ua ike iho la na Kelemania aohe he waiwai o ka hoonahoa ana aku e kaua. Ia manawa pu nohoi ua kau weli ia, lakou no na Rukini, ua oi aku ko lakou holo ana mai imua o na Amelika mamua o ka liolo ana aku imua o na Rukini. Nolaila, ua kolomoku maila na pualikoa Kelemania no na kahua hoomoana o na ame Beretania no ka haawipio ana mai ia lakou iho. Aole o na koa wale no kai haawipio mai, aka, pau pu me na alihikaua, He heihel ka lakou hana me ka nana ole ae o na kpa i na aliikoa, a ua holo aku me ke ake e hoea .mua aku * ° na, aoao huiia ma ke komohana.

Oiai, na aia ka muliwai Elbe e pale ana, i na pualikaua Beretarya i ame Amelika mai na Kelemania aku, ua hoao no na Keleniania e I iiolo mai ma na mea hoolan-a e' loaa a ana ia lakou no ka pae mai ma keia aoao o ua muliwai ala, a o kekahi poe e au okoa' mai ma kahi e pale&ana ai. Aole o na koa wale no, aka, pau pu me na poe kiwila. Ua hiki aku ma kahi _o ekolu miliona o na Kelemania i holo mai imua o na aoao huiia. Ua hiki ole na aoao huiia ke pale aku, aka, ua apo mai ia lakou me ka maikai.

Ua. hoea maila ma kela mau kahua, na aliikoa Kelemania, a ku laina pu me kekahi poe e a'e, e ake ana o lakou ka mua e noonoo mua ia ai. Aole iui?sT*nana ( ia aku ko lakou ano aliikoa paha, O ka mua e hoea mai ana oia ke hoo-

maopopo ia. No ka nui hewaiiewa loa o keia poe o ka hoea ana mai, ua lawa pono ole kahi e malama ai ,9. 'e hoomalu ai ia lakou.

Ma ka aoao o na Beretania, aole ko lakou kahua, a 0 iana like no me 3|to na AmoiiL-a Aole i manao ia e nui ana na Kelemania e haawi pio mai ana e like me keia.

O kekahi mea i hoomaopopo ia, oia no ka lawa pono ole o na meaai e hanai ai i keia mau kanaka. Ua koi maila 0 Beretania ia Amelika e malama o Ameiika i kanaono pakeiieia o keia kapaka. Ua pane |aku o Amelika, <w>le e hiki & uo ka mea aia ao heluna nui o kona mau pua.likoa ma Ikaha, a aole i luaopopo ko lakou mauawa,e koLUoi ia

iai no Amelika. Ua pane pu aku Inohoi o Amelika e~rnalā'ma o BeI retania i ka elua hapakolu o na j O keia iho la na mea i hoke ia i maila maloko o na nupepa, e pili |&na i ke kulana o na Kelen)ania ma Europa, Ua niaopojk? ia lakou he lahui puvtwai han\ama na _Amclika ame na Beretania. Aole iakou he poe pakaha wale i ke j ola o na poe.

Ike iho kt na'e hoi i ,ke koikoi o ka lakou haiia hoomainoino i Uookau mai ai maluna 0 na pio 0 na aoao huiia. Ua panai aku na Ameliku i ka maikai no ka īno 1 p&nai ia mai ai.