Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 3, 10 October 1861 — I ka Hoku Malihini o ko makou Pakipika. [ARTICLE]

I ka Hoku Malihini o ko makou Pakipika.

Aloha o*mmikou Kahu. Mad9(B«oo ka pelapela o ka wai e paka mat nei Sailolui mai oka panawai oooa ka olalo ana aaa Kumu a kakoo, ha ponawai oao, he huihui, • he momoaa hoi kona wai. A i k* kakoa nopepa hoi, ke i m«i nei lākwi, oupepa hewa, nupepa pelapela, a he knmu »0 ka ia e ao ana i na keiki opiopio a k«koa ame na kaikamahine opio, i na hana • pilikia ai na kino, • e make ai ka uhaoe, a he mea to ka ia e hoopoehīi ia ai, a e nalowale si hoi ko kakou lahui, wahi a lakou. A ke kakala mai nei lakou me na teo nui weliweli aaloko ona Heiau o ka Mea Kiekie Loa, ka mea nona na kapu a lakou i hai mai ai, a kakou hoi e maiama nei, a maluna hoi o ko lakou Leie, e hooho mat me keia mau leo, '* £ kanu aku, e lumai iho, a e hoopioho loa aku hoi ia ;a iloko o ka honua."

A ia oukou hoi kuu ninau e na kanaka Hawaii, ka poe hoi o kou lahui, i like hoi me a'u nei ma ke koko. Heaha la ke ano o keīe mau leo ? I mai paha ka poe nona ka papalina lua ana, he leo maikai loa ia, he ala, a he leo hoi e makee e io mai ana i ko kakou lahui, a, e makamae mni ana hoi i ko kakou poe Opio. Ke i aku nei hoi au, aole i like k6'u enanao me ko ia poe ma ia wahi ; aka, e ninau mai ana paha oukou, " Pehea kou manao, a heaha kau e olelo mai ai malaila ?" Eia no ia, ina aole au i kuhihewa. He mau leo no ia e hoopaa loa mai ana i kou Waha e ke kanaka Hawoii, e papa mai ana hoi ia oe mai ekemu, mai hoike ae i kou ano naauao ma ke akea, a mai hoohalikelike aku i kou naaoao me ko ka poenana oe i ao mai. He oeaio, i ka wa e like io aku ai kakou me lakou na mea a pau loa, e lawe mai ai kakou i ka lakou mau hana, a i ka lilo io ana mai o ka lakou mau hana na kakou e nele ai lakou i ko lakou mau pono kino.

A, me be mea la ua ike no lakou pela ka mea e hiki mai ana, i makemake «i lakou e hoohuli iko kakou kumu naauao. E nana i ka moa llkē i manao ia, Kinohi, Alok. li : Pauku G? ; aka, aole au e hoohowa pu aku ana i ka ke Akua mau hookahuli ana, no ka moa, a aia no hoi ia ia ka Mana e hiki ai ke hoano e i na mea a pau loa.

A nolaila, ko kauona uku nei au ia oukou e o'u makamaka opiopio, e hoike ae io oukou he lahui kuokoa, e kuokoa ana hoi ma na njea a pau, a o ka manao o ko oukou hoa aloha, e kanu aku ia ia ma ko oukou mau mala kanu.

iloko hoi o ko oukou mau poo kahī e lilo ole ai i ka aihue, a e noonoo hoi oukou me ke akahele, a e lohi ana ma ka hoahewa ana, o ko'u manao kuokoa keia, me ka hoopilimeA ole, e !ike ana mo kuu kino holo okoa, a i piha hd» i ke koko Hawaii wale no ! Heaha laauanei ka lakou e olelo ai no ko Binamu ma hiki mua ana mai i Hawaii nei, ua poina auanei ia oukou ka lokomaikai o Kamehameha U a me kona poe alii. Peia auanei i hana aku ai ua poe alii naauno nei o makou, hoahewa e auanei iakou ia Binainu ma, a me ka lakou mau hana, mamua o ko lakou iko io nha i ke ano, a nolaili wau e olelo ai, he poe naauao lakou, no ko lakou ae ana e laha knia mea hou, ina paha i hoole aku lakou pehea la e hiki ai ia kakou ke olelo maopopo, ua naauao kakou, a i ko kakou, poe pono hoi e ola ana na Uhane. JY%nau. Pelā auanei na Kumu a kakou e h&ua mai nei, kakali io auanei lakou i ka hoahewn ana i ka kakou Nupepa, mamua o ko lakou ike ana'ki» i kona hewa io, aole pela, hoahewa e iho la lakou mamua, nolaila, ke olelo aku nei wau, ua poina ia lakou ke kauoha e elelo ana, " E hikiwawe oukou nia ka lohe, e lohi ma ka hoahewa ana, a pehea auanfei lakou o olelo ai no Lutela a me Kalavina." I na mea nana ke kukulu ana i ka aoao a lakou e ku mai nei, a kakou hōi e manaoio aku nei mamuli o ka lakou ao ana mai. Pehea, aole auanei laua i k(ie ia mai e ka poe nana laua i hoonaauao. Kahi hoi a laua i ku Kahuna aku ai i kt» iaua mau la i kino hou, aka, e ae oiai ana paha lakou, alaila, eia ka ninau, 11 Nawai? " Ke i mai nei, na ka poe Pope, alaila eia ka'u malaila, o oukou hoi anei kakahi e hōohlo mai nei ia oukou i poe Pope, a i poe like loa me lakou ma keia mau mei, no ka mea, makemake ae la o ua o Lutela ma © hoike i ko laua naauao i aoia ai laua e ua poe 1191, me ko laua manao pu, e hoike ae i ka Baibala i hoonaauao ia ai ka lahui ; no ka tnea, ia wa he kapu ka Baibala , aole heiuhelu i'a e kela mea keia mea, o na I Kahuna walē no. Poneia loa no hoi auanei i oukou e hana mai nei ia makou, na oukou no | makou i ao mai a i hoonaauao roai, e iike tne ] Luiela ma i aoia ai, a i hoonaauao ia ai e ka poe Pope. Ke kukulu ae nei makou i wahi nupepa, me ko makou manao e hoonaauao ta ana ko makou lahui ma ia mea, e like me Lutela ma i manao ai e hooaaauao ia aHa ka iahai ma na mea o be Akua, ke ae ia ka Baibaia • noa, aka, hooikaika loa mai la ka poe Pope e hoopio i ko laua maaaoio haoa me ko laua manao e hoomau i ka noho ana o ka Baibala malalo o ke aao auhan mauie t m o kc kumu hoi keia o ko makou hooikaika ana e kukulu ia ae i nupepa 00 makou iho, no no ka ae ole ia o ko makou mau maaao, e hoo> lahaia aake akea. EUkeio bm kekahi aoao • hooikaika la e hoomau»ka aoko kapu o ka Baibaia me ka aa ole ia e haluhala na

mea i pan. P«k 00 miloa e • noho «rafe ibo omUlchi, iuake kooiaha aop«ptt t o poiu io aoanei ko mako» akamai • me ko makoa mau manao ma ke ato, «•!»« he mea keia e lilo mai ai kaookoo mau haaa 6 eae ki oakoa mael pooa.

Mali», pela io i nwoao ai ka poa Pope ioa • laha kekehi aoao hoomana e, kumu ta e oawaliwali ai ko lakoomaaa ma ka emi ana o ka lakoa mao haumana, emi ai ko lakou mau pomaikai kino, • eia kau ninau hou i koe Pehea la iaa paha i make io ko Luttla ma mau manaoio, alaila, pehea la e hiki ai ia oukou keolelo, he aoao oiaio keii, ina ua inake aku ia oia i kona hoomaka ana ae, ina ua make io aku la oia, ane neie pahaoukou, i na kumu hana ole, o keia mau la, a i hea hoi kakou e ku kahana aku ai, ke manaoio iho nei au ilnko neo ka aoao Pope, i ka aoao hoi o ka poe i ao ia me oukou i ka halau hookahi i kue nae ma na pili i keia mau la.

A oo ia mea wau e kahea ako nei, ia oukou e oa kanaka o ko'u lahui e hui pu io mai me a'u e kuu poe hoahanau, ka poe i he!e pu mai me a'u maloko mai o ka puhaka hookahi o ka mea oana i hoolaha ae i ko kakou lahui e liloiokeia i mau kumu e hoolilo mai ana ia kakou, i poe hiki wawe io ma ka lohe, a e lohi ana me ke akahele ma ka huahewaana aku, no ka mea, ke iio mai nei ka olelo ma ka hua o ka laau e ike aku ai oe i kona ano, nolaila e lawe io kakou i kuu mau manao i mau kumu hana na kakou, aka, ke kauoha e

aku nei no nae au mnmua, no ka manao noe puka mai ana ia mea mahope, i waena o kekahi poe o kakou, e i mai ana, aole pono ke malama i na manao o keia kanaka, no ka mea, he kanaka hewa loa keia, inu rama, ona, a me kekahi mau mea e ae, he nui loa, a ina pela io iakou e manao iho ai iloko o lakou, ke i se nei au, aole ia he manao Akua, aka, he manao kanaka no, no ka mea, wahi a'u, aia a hui ia ka mea maikai me ka mea ino, alaila, e puka mai auanei na mea maikai loa e like me ka wai, e like me kila i hui ae me Paea, puka mai he ahi, e like me Kauhane i noho mai iloko o Maria a puka mai la ke ola e like rue ke Akua i manao ole ai iko Paulo hewa mua, i lilo ae ai i Lunaolelo oi, e like no me ke akua i manao ole mai ai i ka hewa karaima o ka mea nona ka inoa a'u e o nei, Simona Petero, i hana ai, lilo ae la i Wiliki no ko honua oei y a me Mnae i lilo ae la i Lunakanawai, puka mai la, he hookuu ia no ka Isalaela mai ka noho hooluhi ia, a pela hoi auauei ka palapala hemolele, nole oia i hemoiole tio ka hoopuka ana mal i na olelo pono wale no, aoie I hemolele oia no ka hui ona o na olelo maikai me na olelo hewa, n oia hoi ke ano o keia inoa Baibala Hemolele, he mea hai i ka oiaio wale no, a nolnil», o ka kakou mea nui ta e hana ai, o ka Olelo i kft oiaio wale no aole e hoopunipuni, ke i aku nei au oiaio no kekahi kumu e hoonui ia ai ko kakou naaunao, a o ko'u mau manao mua ia. A, eia ka iua, a he poe hipa e ae kekahi e like aha me makou ma na hulu ; aka, no ka pa e, ke kue mai nei lakou ia makou ma ka lakou olela ana, e i ana, " O ke kahua o ka makou Nupepa Ilikole, aole hoi e pono ke lawe o poho, a me ka nui o na inelo, he mea ka ia e poino ai ka kakou mau keiki a me na kaikamahine, ā he mea ptt e pau ai ko ka kou lahui.

Nolaila, e noonoo pono kakou i ke ano o kela wahi olelo tnua Ilikole, a me kona wahi i puka mai ai. Eia ke ano oia wahi olelo Ilikole, he kanaka i nele ma na tnea a pau, aole wahi mea ma kona Inoa, a he kanaka noho kohana, aohe wahi mea i uhi ia maluna o kona kino, e kōle ana kona ili i ka la a me ke nahu ia e ka nalo, a iloko hoi o ka manawa hakaka e puka ai oia, a he kuamuamu kona olelo ana. Mai hea mai kona puka ana, mailoko mai auanei o ka Hoku Pakipika, ka īnea nona ka olelo ia ana, nupepa pelapela, nupepa hewa, ke hoole aku nei au, aole, mai hea mai la, mailoko mai o ka pepa nona ka manao ia ana e Hemolelo ana, me ka noho pu ole o ka ino me ia, a nolnila e ponu io paha ia kakou ke olelo ae, he nupepa Nuhnu io kela, no ka mea, ke hoike mai nei oia ia kakou i ka ike Nuhou, o ka puka ana mai o na ano wai elua mailoko mai o ka punawai hookahi.

Ke i mai nei lakou i na mele, he mea ia e poino ai ka lahui, a e pau ai hoi ka poe opiopio ika make. Auhea oe eke kanaka—a, e ka poe paha e lawe ana i ka hoahewa ana i na meio, i puni na oukou.

Ūa poina no hoi auauei oukou ia Soloraona ka inea nana i hakti 1 na mele, e kahea maoli aku ana no, penei : " £ kuu wahine, e ka'u mea i aioha ai, Ua mai au i ke aloha." Me ka bai ole mai ē, —no ka'u wahine mare no ke kaona, o kuhihewa mai auanei oukou e ka poe opiopt*Q, he mau mele āno lua kau. A, eia hoi kekahi poe kaulana nui loa iwaeoa' o na Haole, he poe Haku-Meie nae, 0 Haku Byron o Ladan», i Belekane, ka hoahanau o Lopailan», ka mea nana i hoihoi mai i ke kupapau o ko kakou mau a)ii i aloba nui ia, i make aku !a i Kahiki, a eia hoi o Sir. Walier Scott a roe William Shakspears, oia hoi o Uilama-Hoonaueue-Ihe ma ka olelo Ha#aii t no Setotia keia mau kaaaka hepe elua, he Hāku-Mele keia Ik i lohe oukou. A o ka lakoU mea a pau i haku ai, ua lilo 1 mea • ola ai kekahi poe o lakou, oia no ka poe hana i ke keaka kuauhau. £ i mai ana paha auan«t lakoe, he wahi mea hoomeamea »ale no keia a ua kanaka hewa la, no ka mea, i ka nūināwa be« U kakou e lohe ai i ko ka Ke]jt*lo olelo aoa i ka oiaio ? £ii hoi

ka'o, i oabe« bo« oukoa eik«iiikt aotkl # hohu «Ai. He eaio olek> oaioao i ko boi i ka loia, ke ike ia oa too, 1. P«aoi ka iole ke bele ka Popoki. 2. He oi ako ka maoa o ka p*ot-kifā mamua o ka pabikatta ( . 3. Aia t pelu ia oa kuli e paka mai aoanei ka waiwai. 4. Aia a kuni ia kaowahi mea, oalo ka ohumu. 5. Mahea i pa mua ai ka haojale a Noa i kona kapili ana i ka bale lan». 6. A ihea hoi i oo ai ka moa, i lohe ai ko ka honua a pau. 7. A o ka uiu boi 6 ka wekiu, he lou ki mea e loaa ai. No kuo manao ana, aole i pau loa o'u makamaka i ka lohe i keia oiau olelo aoo aala, oia ke kumu o keia hoopuka ana. Ka oukou kauwa haahaa. S. K Kial.