Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 4, 17 October 1861 — No ke Kaona o Honolulu. [ARTICLE]

No ke Kaona o Honolulu.

Ē ka Hoku o ka PaHp&m.—Alokm «- I ffo ko'o ike ana be laoa bo« ae i kohoia e j na kāoaka o keia mao aioa i «ea oaiia e lawe aku i oa o lakoo, ool*il«, ow« oo kekahl e itodlHako i ke«i wihi maoao, a oao ia e iave mai Ba«ail a KauaL Eia oo ia, oo HoAoiohi. Eia oo o Hooolulu ke KolaoakaahalealH o ko kakoo Aopooi, ke kaooa aoi hoi o keta pae aioa, o ka heke keia t oi Ae mamoa o oa Kolanakaohale 0 keia mao mokopooi, ka ilioa k«ia a me kahi hoahu o oa waiwai mai aa aioa e mai, ka ihu oui no hoi keia o na t&oko Maouwa, Kalēpa, Okohoia, ka hale kipa oo hoi keia o kakou na kaoaka, a me oā moku pili aina, ke bai aku oei auiaoukou, 'aole i poho o Hoiiolulu. fta loa a me ka laula o Hooolulu ke mau nei oo ia, ke mau oei no ke ku a na hale Jaau, hale pohaku, aona alanof hoi ke mao nei ka maikai, a ke hoopiha ia oei i fta mea e apaapaa ai, na uwapo aole i wawahi no ma Hooolulu nei na hale hana o kela aoo keia sno, hale kupa pahu, hale haOa piula, hale wiH palaoa, hale haaa mea hao, a pela aka. Aohe i emi ka waiwai iloko o Honolulu, ke mau nei na hale kuai o kela ano keia ano, na inea na mea ai, nolaila, ke tnanao nei au, ua lilo io oo keia kulaoakauhale he mea nui i ka manao o ka poe ē manao ana e holo ilaila. piha lakou i ka olioli i ka lai o ke Kaona. Aole no hoi i nele o HonoKilu nei i na mea hou, ke kukulu ia nei iloko oha he mau Ahahui Hoopuka NupepA hou } he mea hou keia ma Honolulu nei i ka nana ana, nui ka hoihoi o na kanaka i keia mau Nupepa elua. E hiiiau mai paha auanei oukou, heaha l& ka mea i emi ma Honolulu ? Ke hai āku nfii Au» " o ke dāla " a malaila waU e wehewehe iki aku ai ia kakou, a e hai maoli aku ai no hoi au ma ko'u ike ana i kekahi mau mea kuai i pili ia kakoii. Ke hai nei a ke olelo nui nei na haole mā Honolulu nei, ua emi ke dala iioko o keia kulanakauhale, a pehea ? i na emi ia meā ma Honolulu nei, aheanē no pāha ua nawaliwali loa aku mawaho, ke ole--10 ōei na haole, no ka nele i na inoku ole ka tnēa i emi ai o ke dala. Ua ike au i ka mea 1 hoakaka ia ma ka Hae, ā pela hōi au e hai aku nei. Eia hoi kēkahi mea a'u i enanao āi he oiao, ua emi kē dala o keia manawā, nolaila ka smi ana a mē kē poho o na meā kUai a'u i ike ai he makepono mamua. Pēnei ka moa i keia wa, hapaha walē no, Koioa, hapalua, Paiahu, hapalua, a hiki i ka ikolU hapalia, ka puaa i ka iwilei a Oi ae eha jo data a oi iki aē, a emi iho i kahi la, ka naiahē hapahl,a hapalue ma kā āhui, ka ivahie, ēha a hiki i ka etirha dala no ke koda, ta pepeiao laau, mamua ewalu (ēnēka a hiki i ka iwa, a i kēia Wa, ua emi mai, a f ela no lioi kā lala mano. Kē hopohopo nei au i o'u makamaka i kā liele huluhulu m&i i Honolulu nei, me na mēa kuai i liai ia maluna, e nanā oukou i kē ano 0 ha mea kuai, a mē ke dala hb Uā maU mea la maaneii ā ina ua ikē oukou, uā likē ia khai ana me ko ōUkbU wahi, e kuai aku oukou, makehewa kē holo mai a lilo i kā moku, ā lilo i ka noho aha ma Honolulu nei, a lilo i ka la, a liio i kē kaa ( a lilo i ka hoolei aha aē 3 ka ukaha ā Waiho Uaih» loa. He nUi Wale na kahaka ma Hoholulu nei, a ihii hana ahā t ā i kekāhi wa loaa ka haha, a o ka uku hē fetni nae, nolē ē likē mē ka wa hui b ke dala. Eia Wale hb kā meā ēmi 6lē 1 keia Wa ma ko'u ike mab(i, o ka /a. Aohe ehii iki o ka ia, iha naē hē ia hou kā ia 6 kēla ano keia ano, aole emi kē kuai ana. Auhēā oukou, e hai aku ho ka Hoku Pākipika i ka makepono a me ka ole o ha mea kuāi i keia wa. A mahopē āku, ē hai iā ke ikē ia Ua emi, a e hai ia aku no kē ike ia ua makepono ke kusi ana, alaila ua pono patia ke lawe hou ma keia kulanākāUhālē i ko oukou mau niēa kuai. Owau hb o S. Kuapuu. Honolulu, Sept. 28, 1801. E ka Hoku 0 kā Pakipika :—Aloha oe : He manao aloha ko'u i na keiki kUpaa o ka aiha hanaU. Oahu o Kuihewa, mai kā lae o Makapuē, a ka i&ē o kā Oio, pāu ināi ka palena o Koolaupoko nēi. He leb kahēā ia oukou ē hā keiki opiopio maka palupalu, 0 na pali hauliuli o Koolau. E ala kakou iluna ; Ināi moe ilalo ke alo ; mai pupue i na lima ; mai hookohio mau i ko oukou mau lima iloko b ha pakēke wawāe, tne he poe ona la ; kē kau r b nii maka iluoa; me he poē pitimaha la kā paa i ha miki lima ; mē hē mau alii nui la ka noho wale 0 oa kino puipUt. Mai kanalua kakou i ka mahiai, o ke pokēlā ta o na haha a pāts tnā ka hohua nei; mai lilo hUi kakou i ki hololio, i ke Pahiolo, 1 ka pepa, i hā ibU latnā t i ka iou awa ; mai hoopili wāle kekah» poe keiki jftlatiaielo, a mau inākUā j>aiiualēlo wale, ooho Walē. NUi #ale na keiki au i ike ai ma Kaoeohe nei, aole ola ko'u hana liiē ko likou mau I»ma, ke waiho nei ko lakou iaau kulēana, m ka hāheleheie ā |»aākiki loa. Oia kā ltā waiwai wahi a lakou, kaihoa o ke kanu aku i ke kak>, UaU, ipiihaoiē, i*®ia, ko, kulioa, papapa, raiki, oiā ka mea kaou hope a kakou i kanu iho hēi o kā rātkt, iii thaikai poho I ka ulu aha, eia ka hewa, o ka makani. Ūa hoohiaka ihoneikā āhahui mahiaiini Kaneohi nei t i ka !a ŌeL* 1861* Ua oli--011 kbSi manao i keta hana hou tt»aatiei. Akahi wale no i keia makahiki kā#ltt aoa i māi i keia māu lā. O t>a mea t oleloia o ka

pulapoln, m me ka niki, m m mea i kaooia o k« raiki bioi. Oia 9te bolo max aaa i keia mau 1«, a e ' obi ao«oel ēmkoo i kooa bam me ka h«ttolL ' Ke makeonike ntfi oei ao e kaoa ooi ika 1 miki, eta nae-£* hemaheoia, oka aina o!e. Ke makemake oe't ao e k£aa ka aioa hooliiaa- - lima rae ka akn olooio. ioa e iilo aiia kakoa i ka haoaona hoo, j 1 poe haoa, e ike oo kakoa i ka waiwai a me r ka lako, a me ka oobo kuuoooono aoa malooa o ka aeoa, aole no kakoo e aihoe irale; ke iilo maoli kakou i poe mahīai ; aole oo kakou e makiio waie ika hai. Ke pao pooo oa la eoAo, i ka haoa maa ia, e iike no me na haoie. Ua like oo ka kakoa mahiai aoa me ka mahi a kamalii, kaoo aku, a pau kii ako-po huhuki mai, pela aoei kā pooo, aole loa, i mCi ia o Pauioma kana olelo, i kau wa kamalii hana «au e like me ka kamalii, i kdo wa kaoaka makua, haoa au e like me ke kanaka makua, ike kanu ho a o lawe mai no e āi. Ua mahalo wau i ka Oiaikai o ka pi kanu, ma kahi o Kana, ma Hēeiauli, ua uliuli maikāi na ko a me nā maia, a me na laau malo-1 ko o keia pa, no ka ioa o kana makuaStoe o ka wai\ ua hiki no i ke aa o kela me& kaou keia mea kanu, ke omo aku i ka momona o ka alaila hiki wawe mai ka ula ana. Pela oo ma Kaneohē nei. ' Ua hemsUiema na kanaka i tja pa hāle ; uā oiohelohe wale iho no na hale e kuU nei ; aole wahi iaaii maiumalu iki ē pone ai. Oiā no ka pilikia niii o keia lahui kanaka 0 ka hoomounauna wāie i ka manawa o ka ia, o ke kainailki tfate no ftm kelā halB keia hāle ā-po ka la> o ka hēle cteli i kahi o oa iuna kanawai me he mau ioieHa. Ke ano a Ime he maU maikai la, ā me he mau hoike la 1 ike poiioi Oiā ka hoopau manawa ia i lohe ōukou, eiā no kekahi mea e ilihune ai kakou, o kawale o na maka i ka hiamoe 6 ka lilo no ia i mea nele a pilikia maoli. • Eia na kumu a kākou ke noho ri6i me kā lako, o me ke kuonoono maoli a me fte aō pinepine māi ia kākou, i kēla la keia ia, e nana aku kakou ma ko lakou maU pa hale* ua piha pono i na mea kānu a me na laau, ua oluolu maikai ; na maka ke ike aku, e like tne kahi o Rev. B. W. Pareka. Ka maikai pela no kakou ē hoopiii aku āi i ke kumu. Alaila, liio kakou i lala hua nui mā kona ekaleaia a pau. E hoopiha pono mai oukou e nā kāi kuahine rna ka onaona o Ka- j neohi nei, i ka hana me ko oukou mau lima ! palupaluj i nahi ai kakou, elike mena kaika- ! mahine o Siona; Ua ike iho nei au i kekahi ! mau wahine, e humuhUmu ana i na pāpale i palahei hē hapalua ka uku, 50 keneta, ua i poinaikai lijlkdU kē hb<nnāti īnāMiila, ejjflikē h tnē Kaapauku, Wahine* mā Waikaiu. o me i Upai, wahinē, ma ka Liuaahuawa* rt ni#Na- ; i wahine, wahine, a me Waahaa, Wahine* mai I Kaopulolia, e hui oiikoh i poe hāiia biaii iiial I hoopalalehai I Ia oukou hoi ē iiā kāhe kākou paipai nui } 1 0 ka mea i ikē « ka liāiiā pono aoie nae i ha- i na he hēwā iā no na pela mai ka oielo a kmi akua ia kākoU e hana kākou oiai ka la, ma I ka lua kupapau kahi ā kakou e hēle āku ai; aōlē hānā ilaila, i mai lā ka ēlēlo ake akuā ; ia kaihā, hiē ka mana ma konā waha ; ke 1 hooliio aku nei aU ia oe i kanaka aēa wāle a I īiīē ke kuewawale malunā o ka honua, pela no kēkahi poe e oohō iiēi iwaena o ; ' he poe hoopili me āiWale kākou ma keiā wāhi kēia wahi ā pUni kā IHokli; ; Eia kēkahi thēā hāi aku ta kakoli, ua ike | āu i kēkahi ēlēiiiākule ē hoho nei ma ka pa H. b. Haiiāle Pareka ma KahaiekaUilki uā 01 īoa aku kdna ikaika ihamua ka poe ui, ua mahalo pu paha me Hāhale tna, uā mau kona hāna aUa i iia la apau loa, ua maikai loa kēla kihapaij kē nāiiā akttj ho ka hootti&ba* wā nui Iha o Waikiki, nolaila ka (iiāikai. Ūa pāu. ine ka al6hā ho* j k Wb. Kaneohe, Kbolaupōkd t Oāhu, Okal. 8, 1801. -