Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 9, 21 November 1861 — Kaua Ana. [ARTICLE]

Kaua Ana.

Mq na la i hnla iho aei, oa lohe kakou i ki i ōene kaua o Ameinka Akau. a me Aoierika | Homa. a ke inau uei no ia neoe ka«a. Mk- j mua akii nae b ko iakou kue ana r ua like ki noho ana, a me na hana aua, i ka nana aku: me lie mai manu Imlu like la. A kakou i ko iaua mokuahaua ana, a kipi maoii kekahi i kekahi. Ua kipu aka a kipu hiai na aoao elua, t<jle hae i pau. Aka, iohe pinepine au i la olelo haanui a kaena o ko kaf Akha poe; 4 i ana, " e hauie ana ka iletna! j5 llaule atn» ki Hemall A e ianakiia kna ka Akku. Me mea la i ke kahua kaua lakou i ike ai, i diētb ai |)eia, kupanaha ka o)elcr ana e ljatile,%fcia k& HeUia; oiai ioie i hlki aku i k4 aoie nu i ike i kekahi Nlnaii he hailoaii koua, i haiia ae mawaena o ka hana āiūk; me ka pau ole oiā paukii i ka hanaia; 0 Jta inea mati» mahope 0 kA pau ana 0 ka paiiko i hauaia, aolie iiaha i koe,. ae 1 koiia haiioaa) poiolei; aoie pela ke «kiiaaa e ia nei ka haiiie o ka Heiuā, me he kaula ta. ua Ike au lua ka liaihala, ia loane, pati. ka #&naua a na kauia, āohe kaula i koe mii ke ko iiei, Heaha ke katt ōlē 0 ka mahaoaakaka ka haiiīe io 0 ka £tema t aiaila 01110 ae, t (iWai ka mea nana e haita wāie aku? Auiiea ke kuleana e kamailio hou ai? Aka } o kd waha a mai. pela, oiai ku oia hfei iio ko'u ! kuteāfta, ku no ue i ka teo, a he puni nau ka hāauou, a i»e ka hiiiiU iiiOi. Aia a ike oukoū 1 fik oieio uiaiuha, e hoiu e iiUahei OUkoU iioko 0 oiikou iho, me ka i ana; 0 ke kaoiia o na 01010 maluha, ua iike me ka Pakipika a me ke Ituokoa. Pela ho ka u hteā> kfe ku@ nei na Ahahui hopuka Mupepa, a ua mokuahana mauli 1 ka uaua $iku, anedhd līke ine he kaua ta. Ēlua kahua kaua, aia Auia kaiii i hoomakā mua ia% ktf l&ā, ālā hiā ka Hale Ēookulokole, ke i Ainabbu, Ua ike maka kakou 1 na ptb 0 na aoāo btua U * iOulepa, oi aku jttt;tfrsukfr o ka Heuiai ko ka Akau» iokāhf |«9w ko kakou maiiao mataitāi Ke liftih6ttaku hei Ati, mai iike a tike hā poka b na aoao elua; ke hooiike* fia T ktt ,ka wa 0 ka hohpuka nna, 0 ka Kupepa • K:ubkoa, ina ko kā Pakif>ika» tfā ike maka ho knkou i ka meie a Kaiāhipoo, tna iloko 0 ka ijtetu 2 6 ka Nupepa kuokoa; iiia ke ko* iu kā hēoUiāuaWāmii ote o ka poe kue; Ponb kakou ke nounoo ia ināu hialieie ekoiu i haiia maiunā, ii Kā poka hoopukā iuniiao 0 ka āoao Akau. tla ike kakou 1 hā pōkā, 0 ka Akau 1 hookui kakou e hoole ana ia ihea, nb kā nie&j tie ike mnkn; ua oteto bukbfl, hu? uuku Wāle 110 uā oleio 0 loko b ka Pakipjkā, āole Wāhl olelo oioko i pili i kā tl66fiāātiāo t na kauāka, ka pepn iā mau bteio pāne iauia ia au, uo kā pthti b ka hiāhāo i hāi ai ka Wiihā peta s tfā ike 110 hōi au Uoko b ka Pāklpika, a ua hetuhetu mai ka mua a hiki i ku hope, āotfe i pihā na āoao oia pepa e iike hie kāu e btēl6 neh Ua.iiookomo thianao iii) ki&ahi poe/ petā iloko o kbitā ktnd, lie walii hātia Wale iho uo, a o ka hapa nui 0 konā kiho, 1 kālā inanao kelā mtthao fr oia hoii Olelo ttbt)tatia, Kāuikau, kāāo, Mooolelp 0 ka wa knhikō, Ku Hou 0 ua āina e| na hita 0 ka poe tiiāikāt, kā moūoielo o mea 1 aioha Wi ia t Na Kuhou 0 ko kākou pae aiua nei t pela ā*he nui wate aku, mahea iioi kā jptha aua ā tike me ko oleio* Ēiā tibi} ina i pihā e k6 otefe, I tiea nei maU mauao a'U i hai āo net iualuua,' i kā t«WA, kainoa ho h6i iloko uo 0 ka Pākt{)īka, t pāA> pula maka i iiui ol« ai oe, &a i' Ahu no k#panaha o kft tā 1 Matiā. Eiā kekahi } ke laianei? he'huku kā Pakipikā oiā'kāiilii t hāātele āi o na kumu, a me hā hoahaiiāu/ E jiāua mā * Penei ka Aiea 1 kakauiā; lieahā kaU > uani āku at i kāpulā iki iloko 6 ka makā 0 aotelioi oe 1 ike t ke kāōiā iioko o kou maka ifaof Pehea la hdi e olelo aku ai t kou fftahātkti K homai hā*U e unUhi ka puta tkt holoko tttai 0 koulnaka, a he kāoia no ka jfei ttoko o4nt *tnaka iho? K kā hookamani, e unuhf mua' «e 1 ke kaula māiloko ae b koU tāftka HlO, āliila, oe e ike pono ai ke unuht āe i ka pula |ki maloku o ka maka o kou hoahanau."'/•s* hai au hialuua aku nei t he mau poka ka Akau i ki mai i ka Hema, a ua kl tik6 nb laua; thā petā, he makehewa wate tio keiat oieio i ka iiuku o ka Pakipika. oiai Ua hāketna ae koU waha* a ike iho la ka lehutehtt. t T a*piti pono keta kuhikuhi t haiia mattth», o oe ke uana i k» puta Iki iloko 0 ka Pākipi- : ka a he kaola no ka hoi iloko on iho, o oe ke olelo i ka nuku> hookamani #*1« iho no oe, ua pono ia oleio peia, tna aote i hana M'ki Akau poe. Aka t ke wa{ho nei imua 6 ko makou «lo ka lakou mau haoa, nolaila, i nele ai ko'u;j»au hoā. a pane aku la, jna iiole i panef' ia tnai, aole hiki ke pane aku, no ka mea, aohe t#lie. 3. No ke nāele a Kal*nipo& Aia tttitia o

m Nopepā, n«a Ik*?feaksrtis k& \m± :j o PBalaia€SsSp(aav ia he imm powī • n*m. i h&m&o bkfoo*pktt* m i jflfīfeoa*tai* i pek? paha; [ o|fc&. &aal 0 m mmm *y ka Xtsp€|?a Kmkm r ' l «ā» #»M kiai» lt«ost>f£ie Wak'ao oa | ieUleko, pili 11* a & kana |»am ka ) māemae, aolaik oia i kapa ibd a! i kam iJkja j a nokiia ka lawe aoa ia |?epa, ■]s,iAēkftpoei tike ka oilMna a !ak*ra, a oie laa mea a paa. Ao ka Hokn Pakipika, ua ■ \ haaleleia, heaha Sa k? iakoa mea i haakle ai? j No ka pekpeia paba o na oleio, ā haomia | paha na manao. Va ike au aolie i Hke me | bia e otetd nei f ke t mai 4rfi; tio ke meie ka- | Uikān o ka naaoao a Kaanaaiaoo i hookomo al iloko o ka Pakipik* oia ko makou inea i j haalele ai ia pepa. ua akaka paha ia oukou I ke kaona oia kanikau, a oia ka mea i haalele i ai. Ina peia, heaha hoi ka inea e pāne oie 1 mai nei, i ke koi aku a ktia hoa oia o J. W. | H. Kauwahi, e hai mai i kahi i hewa oua >ikanikau īa, aole e kaia ke kali aua, aohe wahi mea a pao«* ia mal. tio ke akakW ole maoU Uo, ka mea i pane ole mai ai. *Aia iiok*o ka ltelu 2 o ke Kuokā ke mete a Kalanipoo, ua heluheiu au mai ka muaa liiki i ka hope» i ka nāha iho, lie araht niele ano kuaWuamu, ke i mai nei ia malok > o kana moooielo. eia mai kahi kanaenae heonaauao 0 ka hoonaāUāo ka ia o ka hoohaiikeia mai o ka waha o kekanaka, me ka Eiepi, aohe kuaniuemu 0 ke kahikau o ka UaāUao, he nani maoii 110 ia, a keu keia i ke amuamu maoli mai, iua no kākou e uāha t ka moooteio a tiā W. B. kaiānipoo e maopopo iio ; Ē haolelepnha auauet 0 ua o Punimāemae mā ika Niipepa Kuokoa, Ua akaka ae la hoi kona kee. e ii- j ke me ka hookae i ka Pakipika, ka'ik wahi! mea haaieie iho ia, a ina jiole e 4 kfe«j iā hai ākakā ia aku, he hukāe maol! uo i k& pepa a kauākā i kukulu ai, ilia ke aho haoie j pāha 0 lakou, pāue tnai paha auauei, lie he-1 Wā e ae no ko makou mea i liaālele ai, heaha iā heWa? Oia hoi ka makou e koLnei ia oukoU e hai mai 1 ka hewa, ma na hale haiawai, ā hia uā anaiiiā pule oukoU e hāi ai i ka petāpetā 0 ka Pakipika, kā mea aote i koi ia akU t āote pane mai, he meā kupanaha. 0 ka hoomanawanui ote 0 kā poe e kiie | iiei i keia Nupepāi Ikā lahā anā āe b ka Kupepā o ka Hoku o ka Pakipika 1 kinohi, ka iōāa kolke no ia o ka hoōwahawahā 0 kā māhao, a i ka hoopuka eluā āna, pokdtā ka uāaU, ā 6 ka pauaho koke no la, a haatete, aole hooinanaWauui. Peheā ka kakou hana tna keiki a kekou? Penel; 0 ke āo uku iā ia, mai kbhā Wā npiapio mat, itta ka poho, 0 ke kuhikuhi aku tā īā; pauei, a penei e haU*'i, 0 ke ālakai fuā kā potō!d, a hikl i ie 06 āuiu Aiaita, iiloiaJ taa»ma(? i tiā mā' kā b kbfta htāu makuā, ihā ua ike ka makua i ka heWā o ke keiki, o ke ao aku, o ka oieio āku, tia heWā ia, a eia ka pono, lua pela ke ao āuā} o kā pāu ho ia 0 kona hemahema, a hele āku ta ia ule ka taetae. A ina hoi aole e ab iki kā mākua i kana keīki peta, mai ka j Wā uuku Hiai, āoie hoiM hhoUiāuawauui uiā ke ftb atiā, o kā pauaho kbke no ia a hiānakā, ā haalele tbā, ēiā kā uiuāu, pehfea ia makua, pouo āuei? i kō'u uiaiiāo, aole pono» Lehu* j lehu Wale hā hoohāiike 6 akaka'i ka oiāio o keia, āka; he iUākehewa Wale no au ke hāi āku, no kā mea, ua akāka iea ho» Pela, no tia kuhiu )iāi olā a kakou, a me na Uiakamaka i iike me ma.ke koko, i ko iākoii Wā t Ike ā| i kā Nupepa a kāiiaka, b kā hāālele koke no iā, aole hoomanawanuh He tnea tnaii kela i kekahi iiaha i haua bte ia tnatuUa, liemāhema ma ka hohmāka ana, a litiltu me ka hoopohbpbtio tā, ālāila, e poiolei aUānei; 0 ka oihaiia e paa la i na lima o na makua 0 kaleou, oia ka oiiianā pookela toa mamtia 0 na olhāha a pau, a taw«iawe ia oihana, o ka hoomauāWahul kā poiio iioko 0 lia pillkīa, pela e luaa'i kā pono mahope aku e like tne £āutb i hoomanaWanui ai, e tike hoi me ko kakou Haku 0 leau i kona wa i iho mai āi a Uoho ma keia t kb lakou hotb ana uiai i ttawait hei, eāb iā kākoii, ua hbdUiauawauui ta ka hana ana, a iloko oia āhunui āhā, loāā ia kakoU kā Uaauāo, a'me ka poho, ā tna lakou e pāuāho a hoi koke i ko lakou ainih ke akakā tā ia'u; ke uoho la uu tia kāUakā t kā pouli. Akahi no.a hāpai ha kanakā ma.keia āno; ua kelki hoi ā 6UkdUj bke ka pouu 0 ou* kou 0 na makua, 0 ka hooponopono mat i kahi i heWa, ina pela ka haua aha, e pololei auauei, aheaha ka mea e haua wale āku āi. Aka, o ka haalele mai me keia ano, he pono ote iā, eia kA pouoi 9 lawe no, i ike ika he* wa, e ao mal, pela e lawe mm ai me ke āo pu kekahi. a iuā ua oi ka heWa mamua o ka pono, i hiki āku ai ka huina a kanahiku hlku hewa oke kānaka, pau ae la, alaiia, haatele iho, tta t|aha io aueī pelāf Aote toāi A t ko kikoo flana ānā i Uā Mauao i liaiia ua ak»ka me he la ia ta i ke āwakea ioa, ua hana māoli ka Nupepa Kuokoa t ka mea a lakou e kue uei i ka Hoku o ka Pakipika. Re paipai aku nei au i o'u poe kini makamaka {like me a'u nei ma ki iii, ua Iske ati* ' ke ha Nupepa | llke me ko kakou ike maluua, a «'ukou e olelo nei he Nupepā pono ke i Knokoa, a he hewa kā Pakipika. ina e lāwe oukou t ke Kuokoa alaila, e lawe pu i ka llnku 0 k& Pākipika, me kahanai ia ia 1 nadata elua no ka makahiki. Ke hele maiihini nei ia imua o k&kou, 0 ka hookipa ka pono. A 0 ,pam akuno au ke pane ia mai t a ī ote ia; ke iob« paUa. Ke aloha no ko ouko«. , »1. P. N'ottßAtx^iHt?Aj(r. Honolulu, Nov. 1801, «T £ heluhelu oukou i ka nupepa tue k& t noo&oo, i akak* ke a&o 6 nakaaōialo.

& 4f*sgtt ik# tm, e !aw«. § k?» «ae »aoao s ilok© o k4s »11« i a ®a »s k&hfik4ipsg © | m*u Me&apam, «sai ka • ka ta i Hae&a», « h.li i ka i Ihplh», » : ni Lteß«3»kaainao«, * lo8§« »® «»& i k» & 10551 e hiki mai aaa, I fewsa ii eea m*m ra!» eo kau ieett olela * p«c» t e li»# aku M, \ a i Kisi«si paa loa, iet keta bt|« ake, t \ ola ai Hoi ka Jthai HawiH, mou !*, e iike me kott ola ana i keia »«tt fa iNlpe ioa, e hwkuaie »e«, e piī ho» ka lahal Hawaii mahope aku, H £ia m osea • hoopAi aa kaia iahui. Akahi. E h&oki loa ia aa kula #ttaīt< a ! ā pau meī Natsaīt a Kauai. Elua. U hoomaka »a, a a hoo(ta«gta hoi j ot»a tnatt kuia haoai. ma aa Mokupeoia pao | a ke Aupanii a e knoeoho ia hoi n na ttau | kuma kupono loa, i ike ia ka ponr», s n»a ka Uaauao, a me ka oiuoiu, i mare i ka wahioe, a i ke kaoe boi; ISkoi«t hookaawaie ia oakul* keiki kane a me na kula kaikamahiue, ma aa Mokapuhi a pau, Penei pāha ia, ina eha kuia keiki kane, a eha ku!ā hanai kaikam- | ahine, ma Māwēii, alaitā» peia aku uo hoi j ma i|p Mokupuni e ae* | BiHā. £ oluolu paha ke Aupuni.e hookaawale i kekāhi wāhi no na kula hanai uke Aupuni, iUai kā puka aha o kā ta i Haehae, ā Hlki i i ana aku U ma Lehua* iua i hoo- | uiāii ia» uā knU |etki kāoe, a me oa Kula | KaikaMfthiM«| tae 40 ia e t)a kumu akam* | ai, noho j3ono, āo putbtet % alailā» u holo no I ka haauao, ouā keiki kāne t f «i tia kaikaalaila, e loaa āUāaei kā pi»uī o ka Hoku Pakipika, ālāilā) āohe pohō nui o,kā Data o ka Aupuai« iaā' keia hopa aku, i nāi kuiā hanai, e toaa āuanei nā waiwai pWiii keiakela lōa 0 ke Aupunī, no kā «aeCi hu f makehewa Wale iho no ke ao āhā ā kekahi | tttāu kulā puālu 0 ke i keia wā/ aohe maiU) ānhe ao poun ia, he hele lalau ! no to iā neif āohe hUopaā poiio, āohe imi ina hana naauao, hookahi hana o ka peepee ākua iloko a ku ātu w awae* 0 ka hahn no ia, . ke pau āā ke Kula, ānte 0 kāha iUāi u ke puho o ke Aupuhi, mai mamuā iki iho uei I a hikī i keīa lā, he puka omiluiuUu wata uo i ku nā keikīo keia manawa, a iluko hoi o hakula pualu e noho nei, alaiia kā Hueiuaka ana e hāAā koluhe, a mahuahua ikl, piī pu ae nu uie kē ku!ohu { āole hoi mnilu ae, t» ka pāUā ākii.la uo iā td ā ia nei, a peta oku* a nul loa ke inu o ka waihuna o ua keiki ka«e, a tue ua kaikāiuahīue, ina a hoopaa loā ia na kulā hahāi, me ka pāa loi, aole hele lauln, nā keīki.kaue i. tue uā keikainahlue, td t ā lāuei me ka pukā ut« mawaho 0 iiā f*a Kula, hoōkahī haua nui 6 kl imī uāāuau, a hīki hoi 2 ka wa uo; ina laua e mafe Sa ka Wā 00, alaila, e hua auanei ka hua« he hua 00, no ka mea, oa mafe ia ikā wa 00, aole hoi e Oa wale, āble hoi « mīuiino, aole hui e I uiallii, ataila, e hoto no ka ta Hui, a e uaāuāu no hoi uā kelM Kane, a uiā ua Kāik* auiahine, īhā \ honpāalā īloko 0 ke Kuta hanai, e plpil āuauu kā lahui Hā*atī, me he waipunā lā ka plpii ae, e uauā kakou i ka pae mahiaī, aiā ā paā tuau i ka hāUa a hala tiā la he nuī, ālāilā, uui kā tuālā 0 kā Uiāhīai āiiā, ā§ hut hei kanā huā ke uhlj aiā hoi ā hauā puuu īā ke kīhāpai, ālailā { £ ulu pouu ho na muā kāhu a maikaī loa, iiie ka hua mau loa ī kelā kau r i keīa kāu f na oukuu a pau e uoonou uiaī kelā mau manao ā pau, īna āule pono, oia iho la uo, inā ua puuo e pii io uo, āule hui e pahu ke Oala 0 feē Aupunl» ua pohu uo ī kekāhl (Uau aole hoi I poho kekahi mau komul āka, hulhoi ia nae ke kumupaa» aole pāha, pelā kou maiiao paa, e utfna āku kaknu iha la 1 hala āe nei, aole pli, u ke emi wale no ka nui, No ko'u lohe pineplne i ka heoiloilo plnepine ia u keia lahui, e nā hāule, oi« ko'u hoolilu auu i keia utnnao> Kainna no 0 ka hoola kā iākoui tāwu uiai āt, eia ka 0 ka | hooiloilo mal ka lakou } nolaila, e huli iu kākou a pau, i kumu e ata iu āī, Oīa ae ia | kuu kumu hoola i ka lahul 0 ke alli. I «foMJi G. KAHiiAiLUA. Waīluku ttov. 8, 1861.