Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 17, 16 January 1862 — MOOOLELO NO PAMANO-Helu 1. [ARTICLE]

MOOOLELO NO PAMANO-Helu 1.

0 Kanaio ke kane, o Lualailna kana wahi* ne, e noho ana laua ma Kahikiuui i Maui. Hapai ae la o Lualailua i ke keiki a hanau mai la, he kaikamahine, a kapa aku la i kona inoao Kauhanekinowailua, oia ka iuoa o ka laua inakahiapo, a hapai hou ae la a hanau mai la, he kaikamahine ilo, o Keakaikamuliwai kona inoa, a mahope iho, hapai ae la no, a hanau mai he keiki kaue, a kapa ia'kn la koha ihoa o Pamano, a oia hoi ka mea nona keia mooolelo. , Ia lakou nei e noho nui loa ka makemake o keia mau keiki ē hele e inakaikai ma na wahi a pau o Maui, aka, aole e hiki i na inakua ke ae aku i ko lakou makemake, no ka mes%; he nui loa ko laua aioha ia lakou ke hele. Ina e hele ka niakuakane ika mahiai, hahai aku la no o PamūnO mahope, a pela no hoi ka makuahine, iha oia e hele iloko o ke ana e kuku ai, hahai no hoi na kaikamahine ia iaj a mahope iho, loohia ia iho la o Kauhanekinowailua i ka mai a 'make ia, i ka make an& aku o Kauhanekinowailua nui loa ke aloha o na makua ia ia, noho iho la tia niakua rne ke kaumaha eha o ka manao, koe iho la elua keiki i koe, ia laua e hoomaalili ai ke ' aloha oko laua mau makua. Aole hoi i liuliu iho, loaa hou kekahi keiki a laua i ka inai a make iho la, o Keakaikainuliwai kekahi kaikamahiue, pau loa na kaikamahine i ka make, a koe hookahi, o ke keiki kane oia o Pamano. Ika make ana o ila kaikamahine a elua. kani aa loa na makua, a me ko laua kaikunane, ia ia e ake aiia e ike aku, aka, hooluolu pinepiue ko laua mau makua ia laua i na mea ala o ka nahele maloko o ka hale i kela la, keia la, pulehu maU i ka luau, hoahaaina i na kakahiaka nui a pau, a pela i ke ahiahi, a hiki i ko laua ola hou ana, ola kinowailua. A kanaka makua loa ae la o Painano, kaulana ae la kona kanaka' maikai iwaena o i ko lakou wahi ma oia hookahi ke keiki oi mamua o na keiki e ae, ia wa nae, o KauakahiakUa ke alii o Kaupo, ia ia ka aina, ia ia na kanaka, ka waiwai a me na mea a paU, e iioho kaiiaka ana o Kaiuli malalo o Kauakahiakua, a kupu ae la ka manao iloko 0 Kaiuli e kue aku ia Kauakahiakua, e lawe 1 ka aina o Kaupo nona, kaua iho la laua a make o Kauakahiakua, lilo ae la ka aiiia ia Kaiuli, a me na mea a pau, a noho alii o Kaiuli ina Kanpo, o ka hale noho ona aia mauka o Kauhao, me na kanaka, me na mea a pau. Ano ke kaulana loa oko Pamano kaj naka maikai, kukui aku la ka lono a lohe o Kaiuli ke alii o Kaupo, keiia koke oia ia Koolau kana aikane e kii ia Pain'ano, kahea aku īa o Kaiuli itf Koolau penei, e Koolau e, 0 mai la o Kooiau eo, e kii oe ia Pamano i aikane na kaua, akahi mai nei ke kaulana i ke kanaka maikai, ae aku la o Kooīau ae, o kona heh± aku la no ia. A hiki o Koolau i Kahikinui, halawai pu me Pamano, hai aku la ia i kana mea i hele aku ai ia ia, noho iki iho la o Koolam malaila a liuliU, holo pono ae la iloko o na makua kā hele o k # a laua keiki, a o ka hele aku no ia. Hele aku la o Koolau me iPamano a hiki i Kaupo, a ike mai la o KaiUli ia Pamano, mahalo mat la o Kaiuli i ke kianaka inaikai io ona, a hoolilo ae la o Kaiuli ia Pamano i luna maluna o na mea a pau, ia ia ka hoopohopono ona inēa a pau ake alii. Oia no hoi ka PUuku waiwai, nana e haawi ke kapa 1 kela kanaka, keia kanaka, a me ka maīo o na kane, ka pau o na wahine, ka ai, ka ia, a ma kēs|f lilo ana nae o Pamano i Piiuku waiwai, uā loaa no kond ohumu iā e kekahi kanaka, oia o Waipu, oka mUli mai no ia o ko Pamano makuahine, eia ke kumU o ko / , Waipu kue āna ia ia, no ka haawina Mapa - ānā, ua KaāWiiā o Waipu i ka WāKi o wāhoo ke kapā ō kona kapa, ia pelā hoi ka haawina malo, o kahi nikiniki o WāhO o kona malo ia, a me ka haawina ai, o ka ai popo loliloli oia kana ai, a o ka iwi o kā ia, oiā kana ia, no ka hana aua o Pamano pela, 1110 ihō la ia i mea enemi no Waipu, ia Pamano, ā o ko Pamano hala ia ia Waipu. Ma keia noho ana o Pamano me Kaiuli, āia no ke kaikamahine a Kaiali i kai o Mokulau kahi i noho ai, o Keaka kona inoa, no* ho ho hoi ka makuakane iuka o Kauhao. I kekahi la wale, nakui wale mai la no ka manao iloko o Pamano e iho i kai o Mokulau i ka heenalu, o ka hāha hookahi ia ā Keaka o ka heenalu o ka la a po, a me na kānaka o kai, a ikaika loa la kona manao ika iho i kai, olelo aku la oia i kana aikane ia.Koolau, e Koolau o tnai la la» eo, nām wale hoi kuu makemake e iho kana i kai i ka heenai% ae mai la o Koolau t ae, hai aku lā laua iā mea i ka laua aikane alii ia Kainli, a holo pono »ho la i& manao iloko o ke a!if &e pono. Aīaila iho akn la laoa nei, a hala mai ia kaahale. A hiki laaa nei i kai o Moknlau, oa piha

lo* k* Qiiß o fce •** m*t ai I d* km, »o kc #lli «* no kc bee mal t» ik* nalo» m&i U i&a k*n*k% me m #ibine i ke kAAAk* mnilai o Pftma»o r ooaoi li lto» wA i pip* h/&bākt no I*«* 0«, » wiia mai li ko tid p«pa, o ko laoa s»ei «u aka 1* no i*, ia btift nd nae # ftti «im, bet nuu la onlu» i»i «1 ib o!s* m» ka nalu o ke *lii e faee lnai la, be kapn ia to*ia, ai akn ka nalo noa ia ke faee ia mai I* m* kel* irahi e hee 1* m*i !* e na kannk*, aole o lau* nei hoo!6hc< aku; *n itkd ta nō !*tt* nei a b>ki i kahi a Keaka e lana mai neī me ktma papa, !*u* pa ibo !* lakoa e bee *n* 1 k* nalu ink*, pet* man ko !*koti heenalu aoa * liuliu, kakali mai I* oukao Kanhao o ko laua nei hoi aku, a no ka hoi #awe ole aku o laoa nei, hookani mai la ouka o Kauhao i ka pu, a lohe laua nei i ka )eo o k* pu, hee iho !a lakou nei i ka nalo a pae aku la iuka, ia wa nae, komo koke iho 1a no iloko o Keakā ka makemake uui ia Pamano, auau lakeu nei i ka wai, a pau ka auan aiia a lakon nei i ka wai, hoomakaukau iho 1* ko lana nei hoi iuka o Kauhao, lele koke mai la o Koaka a paa i ka lima o Paniano, kano i ka hale me ka olelo inai, alia olua e hoi, e aho e hoi ma kahale e ai ai a maooa s aiaila hoi olua, ae aku !a laua nei, ae; 0 ko lakon nei hoi aku la no ia a hiki i ka hale, ai iho 1a laua nei a inaona, alaila hoomakaukau ae la ko laua hoi, puka aku la o Koolau maniua; a mahope aku o Pamano, ia Pamano i ku ae ai ililna me ka manao e puka aku i w'aho, paa koke inai la 0 Keaka ia ia nei a huki hou iloko, pani koke mai la o Keaka ika puka oka hale. . t Iko laua nei wa e noho ana iloko, aia \ » no o Koolau mawaho oka hale kahi i hoolohe mai ai, e kali ana i ke aikane o ka puka mai iwaho, aole nae he puka mai ia wa, oli aku la o Koolau penei; A nei inai la ka ua i luna o ka lauhala, Ke ikuwa mai )a iloko o Luia, A iwaiwa £a ua o Hihimanu, Ke nelie ae la, Mauka o Kau—e, He—u—aloha ko olua, He kuaua he koekoe, Maloko att 0 ka poli o olua, Ma kahi mehaha, He ino o waho nei e, A he anu e, Alaila, i ka pau ans* o ke mele a ke aikane, olelo mai la 110 o Pamaho maloko o ka halē, aole maua e noho. Alaila, oli hou aku no o Koolau, mawalio o ka hale. A luna au o Kauhao, Kilohi aku kuu maka ia lalo, Me he kaulai pokea la ke one, I kai 0 Huleia^ I elua olua, I hookāhi au e, Pilikia loa o -Koolau i ke anuanu, ia ia e noho ana mawaho. Oli hou aku la no ois penei. A nioae ino Kaupo e, Kipuni maii hoi ka Ilio i kona kapa he ohu, Hoi ka lulu makM 0 Kupaoa e, He paoa e, Paoa Wale ana hoi au e, Aohe hoi he moetfaa o ka po, E ike ia nei e, Noho ana e. k Ia wa pane mai la o Keaka, o ke aha la hoi kau mea e ae ole nei e noho kaua 7 Ma ko laua nononoke ana iloko o- ka hftle, pau loa ka ili o Pamano i ka maholehole, alaila, liapai hou ae la no o Koolau i keia mele. Nani ka oiwi ke kino o ka laau, Ke ku la i ka pali o Waiolama, E malama ka ia ia, I lona ka hala ka ua paio, Paio olua e, No ka nui loa no o ko Pamano aloha i ke aikane, hoOmanawanui iho la 110 oia iloko o ke aloha, e hoole aua i ke koi mai a Keaka e noho, hoole mai la no o Pamano i ke aikane, aole maua e noho, oīi hou aku no o Koolau. 0 ke nnuenue pio luā i ka moana, Lele aku i ka wa lele o Kf.umaea, Maemae ka manao o ka wahine, Halulu, Halulu mai la oe t He ipo paha kau e, A pāu ke oii ana a Koolau i keia mele, hoi aku la ia i ka hale, a moe iho la, aole i liuliu iho, a)a ae īā no o Kodlau ā hele hou aku !a no i ka hale o PaiiHāho mā e noho āna me Keaka, no ko iā hei aloha no 1 ke aikane, ā hiki keiā mawaho o ka hale, pili aku la kelā mā kā puka, ua paniia mai ke pani o ka puka o ka hale, i hoolohe alcti ka hana ōia „ nei, e hamnmumu inai āna no !aua iioko me ke kani mai aka haWanaWana, okā Waenā. i konu ia o ka po, alaila hapai ae lā o Koolau 1 keia wahi mēle penei. Hālulu kapnai moe aloha, Halulu, Haluiu mai ana oe, He ipo paha kau—e. Ma keiā oli aha aku a Koolau mawaho, āole o laua wahi mea pane iki mai, o ko ia nei hoi aku la no ia i ka hale e hiamoe ai,.no ka mea, ua luhi loa na maka ol£oolau i ka hiamoe no ke ala ana. Moe iho la o Koolau ia po, a wanaao ae, hoi mai I* o Pamano a hiki ika hale, ua ala ae o KoolaU, halawai laua nei; ma keia ike an* .akn o Koolau i ke aikane, he mea e ko ia nei helehelena nona. I* wa nae lulumi mai la k* hiamoe ia Pamano, a o kon* hiamoe iho !* no is, * hiamoe kela, hoomakiakāu iho !a o Keolau i ai na laua nei, no ka manao 0 Koolau e ike i na wahi .a 0 Pamano, iiolaii*, hoowali iho la ia I poi «wala i āl n* laoa, mā- ke ākamai o Koo!*u ket* b*na ana pela. A wa!i ka poi nala, hoala akti keia ia Pamano e a!a, ala ae !* kel* me ka manao e»! I āKn lā o Koolaa, alia kana e ai, e ninini k* ā» a kaua i ī»ābi iun«k« iiukn, *e mai 1* no O'Pa- - mano, ae, nan* mai 1* ke!* * pau r t*!an aku

Ii noo PaaiAoo i k*ttmek#, I tas> k ke » k*ce, e imik* ai, «ok m*ke Mkl i k* Hma, ae *kn 1* no kela, faoptt *ka I*o Pamao i 1» umeke, ā ism *e I*, taai lktt k o KOolau ma h poli o F*m*ao, Uia osa i ka maeke e inu, n Koolao e inn ana 1 ka nmeke, aole o Plmano nana akn t* i*, no k* mea, aole i li~ ke kon* manao me ko Koolan, o k* Koolau haiia mau iho !a no ia o ka bato pinepine e naiia ana ik* i!i o P*m*no. A ike iho !* o Koolan i kekahi nw*n m* k* *oao o Pamano, o kona haalele iho !s no ia ■ i ka ai, ku ae la ilana, a puka akn 1* iwabo, o k* boi akn la ho ia iuka o Kauhao. 1* Kool*u e hoi ana, pnka aelao Pamano iwaho, i nana akn ka hana. e hoi *n* ke aikane, aloha aku !a ia, manao iho la o Pamano e boi, > iho la noia, ka! e hoi no hoi e make, a e noho no hoi e māke, hoi aku la no o Pamano i ka bale me Keaka. 1& Koolau e pii āna iuka, huli bon mai )a kela nana i kai. Oli mai la oia penei. A pa malanai Hilowaiakea, Paia e Kanaenae, Lulu au hala, Hala pea makai—o, o Waiuli e.