Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 25, 13 March 1862 — Page 4

Page PDF (1.56 MB)

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, MARAKI 13, 1862.

 

HE INOA NO HENELIKA.

O Henelika no he inoa la,
O Keliikaawe no he makua la,
E hoi ka nani i Wailuku la,
Ka papa holu o Kauapo la,
Ua huki heenehu o Hilo la,
Ke lai mai la i Haili la,
No Makaulele ke aloha la,
Lai ai ke one i Punahoa la,
O ka malahai mai ko kai la,
Puulena mai ko Puna la,
I ka wao nahele i Panaewa la,
I ka lai aloha i Paliuli la,
E hoi ka olu i Kanakea la,
I ka hoa pili o Ohele la,
Au ana Mokuola i ke kai la,
I ka noho mai a Paikaka la,
E lono ka hiapo ai la—la,
O Henelika he inoa la.
MARIA KAOO.

O Henelika he inoa la,
O Kaleka no he makua la,
E hoi ka nani i Piikea la,
I ka ulu lehua i Moku pane la,
I ka wai kahe o Waikapu la,
I ka uka wale o Haili la,
Waianuenue ke aloha la,
I ka hoohuelo i na pali la,
Na waiu kapu o Hina la,
Keilakila paihi i ka makani la,
O Leleakoae kai luna la,
I ka wai aloha i Wailua la,
Pulu elo ko kino i ka noe la,
Wai huihui o ka nahele la,
Ua lai anemanu oi la—la,
O ke kini eu o Hanakahi la,
E lono kahiapo ai la—la,
O Henelika he inoa la.
J. POKA.

O Henelika he inoa la,
O Uilama no he makua la,
E hoi ka nani i Keau la,
I ka nalu hai o Haena la,
Au ana Hope i ke kai la,
I ka wai ono koo lihilihi la,
Na puu a Pele i ka lai la,
Me Koolau ilaila la,
No waiwelawela ke aloha la,
I ka lai aloha i kukii la,
A he lono olelo ia nei la,
I ka milo holu i Waiakea la,
E aho ka hele i Kumukahi la,
I ka la hiki ma Haehae la,
No ka lehua wehe ka iini la,
Ulu hoonoho i ka hapapa la,
E lono ka hiapo ai la—la,
O Henelika he inoa la.
A. W. KAHILILALAHAU.

O Henelika he inoa la,
O Heleloa no he makua la,
No Waiakea ke aloha la,
I ka ulu au nui makai la,
I ka nalu hai o Paula la,
I ka hone mai a Puao la,
No Kolopulepule ke aloha la,
I ka lai wale o Puueo la,
E aho ka hele i Wainaku la,
I ka muliwai o Honolii la,
E manao ana au e naue la,
Lipoa ala i Mokihana la,
Me he hoa la no'u o Kalaoa la,
I ke kai holu o Papaloa la,
Akahi ke ana o kuu kino la,
Ka piina i ka pali mahoe la,
E lono ka hiapo ai la—la la,
O Henelika he inoa la.
J. POAI.

O Henelika he inoa la,
O Hoomu no he makua la,
Kahalii no he aloha la,
Ka pali kui o Kalehua la,
Ua olu pono iho kuu kino la,
I ka wai au o Kawainui la,
Ke ani mai nei ka makani la,
Olu ai ka lai i Kulaimano la,
Ke kupua noho wai olaila la,
O Lonokaeho ka inoa la,
Nana na maka o ka lai la,
O ka puu oni o Kanoa la,
No Kaupakuea ke aloha la,
I ka nome mai a ka huila la,
Ua lai pono iho ko manao la,
I ke kawa olu o Kapahee la,
E lono ka hiapo ai la—la,
O Henelika he inoa la.
J. WAHINE.

O Henelika he inoa la,
Uli hale no he makua la,
E hoi ka lai i Kikihale la,
I ka malu hale o ka makua la,
One hanau o ko kino la,
Ke noho mai la i ke kaona la,
Nana na maka o ka nani la,
O ka holo peki a na lio la,
O ka molale kau i ike aku la,
I ka hikikii a ka wahine la,
Ua lai ua lai oi la—la la,
I ke kai o Aina hou la,
Hookahi Nuho o laila la,
O ka moku ahi o Kaluna la,
O ke kela oi o Honolulu la,
Ke hone mai la i Awalua la,
E lono kahiapo ai la—la la,
O Henelika he inoa la.
B. HANAIKE.
Honolulu, Feberuari 24, 1862.

He Inoa no Nalau.

O Nalau no he inoa la,
O Haalou no he makua la,
E kii ka wai i Akaka la,
I ka wai puni ole ke au la,
Au aku ka manao o ka ike la,
I ka mea kau nui a loko la,
I ka wahiu o ke Kaona la,
Onaona ia pua ahiahi la,
Hoohihi aku ka manao o ka ike la,
O ka hana wale a Huehue la,
E kohi ka i-i i Mokuola la,
E ola ke kama ke noho la,
I ka uka wale o Punahoa la,
A he hoa no oe no ke anu la,
Anu ole ka hono o na moku la,
Kaena ka luna i Lihau la,
Hoonani na manu i Waahila la,
Hilahila ka ua i Huwawa la,
E nonohe ka pua o ka ilima la,
Pili ole ka noe i Mana la,
Ua pau keia kuhihewa la,
I ka ua kiowao i ka nahele la,
He aloha ke kula i Aole la,
Ka piina wale i Maemae la,
Maemae hemolele ia uka la,
Ua ike mai no Waimea la,
Kau ana o Kahuku i ke kai la,
Ua ike mai no Neue la,
A he ino no Mahiki la,
Hookohu ia i kohu la,
Nalau no he inoa la.
PUAROSE.
Kikihale, Honolulu, Mar. 6, 1862.

HE MOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 9.

                Ko laua nei pii aku la no ia ma ua pali nei, he pali hiki ole i ka pii, aka, ma ka mana o Hiiakaikapoliopele ko laua nei pii ana ma ua pali nei, oia hoi kela pali o Kalalau ka inoa.
                Ko laua nei pii aku la no ia a kokoke i ke ana, kahi a Lohiau e waiho mai ana, e ku mai ana no ka uhane o Lohiau i ka ipuka o ke ana, ike ka uhane o Lohiau ia laua nei, kaha aku e holo, i holo aku ka hana, e lalau aku ana ka lima kapu o Hiiakaikapoliopele o Kilauea, paa ka uhane o ua kane nei o Lohiau, alaila, kena aku keia ia Wahineomao e hele i ka laau no ua kane nei, i ka maile, ka awapuhi, kela mea ala keia mea ala o ka nahelehele, i mea palaau no ke kane a laua nei, aohe manawa, o ke ahu no ia o ka mea i olelo ia aku ai ia Wahineomao, ho-a ke ahi a laua nei, aa ke ahi, hana laua nei i ke kapa lau a paa, waiho, alaila, hahao laua nei i ka uhane iloko o ke kino kupapau o Lohiau e waiho ana, kena aku o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, malalo ae oe o na wawae o ke kane a kaua, ae mai o Wahineomao, ko Wahineomao paa mai la no ia i na wawae o ke kino kupapau o ka mea i make, i aku o Hiiakaikapoliopele i ke aikane, paa no auanei oe i na wawae o ke kane a kaua a paa, ae mai la kela, ae, paa no hoi kela i na wawae, hahao no hoi o Hiiakaikapoliopele i ka uhane ma na maka, komo ka uhane iloko, ia komo ana o ka uhane, ke komo ia o ka uhane a ka umauma, makau, hoi mai iwaho, e pai aku ana o Hiiakaikapoliopele hoi hou iloko, oia komo no o ka uhane a ka hume na malo, oia ka hapalua o ke kanaka, ikiiki i ka mahu o ke kino, ku nana hou ka uhane, e pai aku ana o Wahioneomao, komo loa i lalo o na wawae, nana iho laua nei, kapalili  ana na wawae, koni ana na lima, hanu ana ka hanu, ia hanu ana, manao laua nei ua ola ke kane a laua nei, ko laua nei hapai ae la no ia a luna o ke kapa lau a laua nei i hana ai a makaukau, i laau palaau no ke kane a laua nei, hapai laua nei a luna o ke kapa lau, hoomoe, lalau ae o Hiiakaikakoliopele i ka wai, a ku ke poi wai, i aku keia ia Wahineomao, e hoolohe mai oe i kuu pule, i hoolohe mai oe i kuu pule a i maikai, alaila, ola ke kane a kaua, aka, i hewa kuu pule, make ke kane a kaua, aohe e ola wahi a Wahineomao. Ko ia nei pule aku la no ia ma ke mele penei.
                Ku lia ke kahuna imua,
                Ia kui nei onopu iluna a ilalo,
                O Hanaia ka malama, o Maiuumaaa,
                O Nahinahiana, a wihi ka'u kanaloa,
                He akua ua lele i ka lani,
                Me Kuhulu ma, o ka hanau a kane,
                A na wahine, o na wahine i ka paipai,
                O Paikua o Paialo o Paikauale,
                O Loiele ka aha, o lele wale ka pule,
                A pa ia'u pa ia oe,
                Halulu i ka manawa he upe,
                He waimaka, he waimaka aloha e,
                I e holo hoi—e.
                A pau keia mele pule a Hiiakaikapoliopele, alaila, ninau aku keia ia Wahineomao, pehea kuu pule? i mai kela, maikai no hoi paha ko pule, a o ka holo e ana aku la no hoi ka hewa, pela mai o Wahineomao, i mai hoi o Hiiakaikapoliopele, he holo e ola paha, ae paha mai ke aikane.
                I hou aku o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, e hoolohe hou oe i keia pule a'u, ina i maikai, alaila, ola ke kane a kaua, ae aku no hoi ke aikane,  pule hou no kela ma ke mele penei.
                A luna i Wahinekapu,
                A Kilauea i ka lua, a lele e na hoalii,
                O Kuwaa, o Kuhailimoe,
                O ka naele o Hawaii, e hii kapu,
                O Kanaloa, o kuikui, o kolikoli,
                O Kahaula, o Kaoaka, Kapaulaula,
                Kapaeleele, o Kapaahu, o Lonomakua,
                O Keoahimakaakaua la—e,
                I e holo hoi—e,
                A pau keia pule ana aia nei, alaila, ninau hou aku keia i ke aikane, pehea kuu pule, maikai ko pule o ka holo e no hoi ka hewa, pela aku ke aikane, pane mai o Hiiakaikapoliopele, he holo ola paha.
                Ko laua nei lapaau no ia ia Lohiau, me ke mele hoouluulu ka lapaau ana, eia no hoi ia mele hooulu a Hiiakaikapoliopele, ma ke ano lapaau ana a hookahuna penei.
                Ia hoouluulu ia mai au,
                E Kanekapolie imua e,
                Ia ulu kini o ke akua la,
                Ulu mai o Kane o Kanaloa,
                O Hiiaka kaula nana ia—e,
                Nana i hoouluulu na mai,
                A ae, a ulu, a noho i ko kanu,
                Eia ka wai la, he waiola—e,
                E ola hoi—e.
                A pau keia mele hooulu a Hiiakaikapoliopele, kopi keia i ka wai, a pau ia, hooulu hou no keia, eia no ia penei.
                Eia ana au e Laka, kane a Haiwahine,
                Haipua o ka nahelehele,
                Haki hana maile o Kawao,
                Houluulu lei hoi o Laka,
                O Hiiaka kaula nana ia e,
                Nana i hoouluulu ua mai,
                A ae, a ulu, a noho i ko kahu,
                Eia ka wai la, he wai ola e,
                E ola hoi—e.
                A pau ia mele aia nei, o ke ola loa ae la no ia o Lohiau, nana ae ka hana o Lohiau, he mau wahine keia, i alawa ae no ka hana oia nei iluna, he ana keia, i nana ae ka hana oia nei ia waho, he pali.
                Ia po no nae, hiamoe o Kahuanui ma, a hikilele ae o Kahuanui iwaena o ka po, puka aku la iwaho i ka nana, a pau ka nana ana, huli aku na maka o Kahuanui nana i ka pali, i kahi o ke kaikunane, i ua ana nei, e a mai ana keia mea iluna o ua ana nei, o ke powehiwehi o na maka oia nei i ka hiamoe, nana pono loa kau la keia, oia nana ko ia nei a ike pono loa aku la i ua mea a nei he ahi, ia manawa, ko ia nei hoi aku la no ia iloko o ka hale, no ka mea, ua ike pono aku la keia he ahi, aia i kahi o ke kaikunane i huna ia ai. Ko ia nei komo aku la no ia iloko o ka hale, o ka moe no o ke kane o Nakoaola, e huli ana ke alo iluna, iliki iho ana o Kahuanui i ke keehi ma ka haupo o Nakoaola,  oia lapuu ko ke kane i ka eha, a oluolu iki, ala mai o Nakoaola a ninau mai, he aha iho nei hoi keia au i keehi iho  nei hoi ia'u, a o ko'u make iho nei no la hoi keia ia oe?
                Olelo mai la o Kahuanui i mai la, he aha! he ahi hoi paha, aia la iluna, i mai hoi oe he lua huna nalo kau mai kou poe kupuna mai a kou mau makua a hiki ia oe, aole ka hoi he nalo la, e ike ia ana ko'u kaikunane la.
                Ia manawa, puka aku la o Nakoaola iwaho nana i ua lua huna nei, i nana aku ka hana o Nakoaola, ko ia nei nana no ia a ike hoi aku la keia a ka wahine, i aku keia, aole ka hoi he ahi la, o ko hana naaupo iho nei no la hoi keia ia'u a mai make au ia oe, ninau mai ka wahine, he aha la hoi? Pane mai la o Nakoaola, ua hele aku la ka hoku a koili i ka pali, kau pono iho la maluna o ke ana, kuhi aku nei oe he ahi. Ma ia olelo ana a kana kane, pau ae la ka manao nui o ka wahine, aka, kanalua no nae ka manao o ka wahine, aole i pau loa.
                Ia po no a ao, mai ia la no a po, ko lakou nei iho aku la no ia i lalo o Haena i ka auau kai, o ke ola mai la no ia o Lohiau, hoi no keia a me ka manawa mamua ke kanaka maikai.
                Ko lakou nei hoomaka iho la no ia e hoi i lalo, ma ka mana no o Hiiakaikapoliopele lakou nei i iho ai ilalo, a hiki lakou nei i lalo, ko lakou nei hele aku la no ia a hiki i ka nalu kapu o lakou nei, o ke kau no o ka papa oia nei i ka hale waiho papa heenalu oia nei, lalau no keia i ka papa, ko ia nei hele aku la no ia e heenalu, ko ia nei auau no ia a waena konu o ka po, ua huli ka ia, o ke kokoke ana ia e ao, alaila, hikilele ae la ka hiamoe o Kahuanui a puka iwaho, a hoi mai hoi mai waho mai, a komo i ka hale, hoi iho la o Kahuanui moe, huli no ke alo ilalo, aole nae keia i hiamoe loa, e lana ana no ko ia nei manao, no ka manao no i ke kaikunane.
                I hoolohe aku ka hana o ua o Kahuanui, owe mai ana ka nalu, lohe aku la no keia, kani iho la ke u aia nei, me ka i iho oia nei iloko iho no oia nei, aloha wale kuu kaikunane i ka nalu o makou, ke moe la no keia. Ia manawa no, lohe hou no keia e like no me kela lohe ana no o na, ke kokoke ae nei e ao, ia lohe ana oia nei, ala ae la o Kahuanui puka iwaho, hoolohe pono keia i keia nehe o ke kai. Ia manawa aia nei e hoolohe pono keia i keia nehe o ke kai. Ia manawa aia nei e hoolohe ana, alaila, ua lohe pono loa aku la keia i ka mea e owe ana, aia no i ke kunana nalu kapu o lakou nei, alaila, hoi aku la no keia i ka hale, ke hoomau la no keia i ka hoolohe, ke hoomau la no hoi kela i ka heenalu ana, a no keia pau ole no o ka owe o ke kai i ua wahi nei, nolaila, puka hou aku o Kahuanui iwaho, ia puka ana aku oia nei iwaho, aia no e hoomau mai ana no ka nehe ana mai o ke kai o ua wahi la, ku no keia hoolohe i ka nehe o ke kai, oia ku no oia nei a nehe hou no, oia nehe no o ke kai a nee mai ana ka ihu o ka papa i ka ili kai, i iho la o Kahuanui iloko ona, aloha wale kuu kaikunane i ka hee ana mai i ka nalu, oia hee ana mai i ka nalu la a pae i uka, kau mai ka ihu o ka papa i ka ili kai, ia ia nei e hoomana ana pela, he kanaka ka paha keia e hee mai nei i ka  nalu kapu o makou.
                O ke kumu o keia haohao ana o Kahuanui, aohe kanaka o Kauai, ua hele o Kahuakaipaoa i Niihau, ua lawe i na kanaka, ua pau loa me ia, aohe kanaka, nolaila, haohao ai o Kahuanui, manao ae la o Kahuanui e hele e nana, ke wehe mai la ke alaula o ke ao.
                Ko Kahuanui hele aku la no ia, ia Kahuanui e hele ana ma kahi e ae, ike mai la hoi o Wahineomao, i ae la ia, he wahine la, pane mai o Hiiakaikapoliopele, me ka hai mai i ka inoa o ka wahine o Kahuanui, kahea ia aku, ia kahea ana a Wahineomao, lohe mai la o Kahuanui, ko ia nei hele aku la no ia, ua ao loa ae la, a hiki o Kahuanui, i nana aku ka hana, o na wahine no i haele mai ai a halawai ai lakou ia ia e kuku kua ana, pane aku la no hoi o Kahuanui, o olua ia, ae mai laua la, ninau aku la o Wahineomao, auhea ko kane, aia no i ka hale, wahi a Kahuanui. I mai o Wahineomao, o hoi a ko kane, i aku e kii ia Kahuakaiapaoa, e hoi mai e ike i ke aikane ia Lohiau, aia o Lohiau la ua ola, ike io aku la no hoi o Kahuanui ia Lohiau, ko ia la hoi aku no ia me ka olioli nui i loaa ia ia, a ku ana i ka hale me ka maka pihoihoi, kahea aku la i kana kane me ka leo nui ano a kaumaha, no kona piha loa i ka hoihoi. E Nakoaola e! puoho mai la ke kane me ka leo nui, e-o! e kii oe ia Kahuakaiopaoa e hoi mai, aia ke aikane la ua ola o Lohiau, o na wahine no hoi i hele mai ai i kela la aku nei, o laua no ia e noho mai la, nolaila, e kii oe i aikane, aohe manawa o Nakoaola ku ana iwaho, hume aku ka malo iwaho a paa, a ka waa ke kane, panee a waiho i kahakai, a ka hoe, a ke ka liu, ka pea, ke ama, ka iako, ke kaula, hana a paa, alaila, kukulu ka pea, ae ae la no keia iluna o ka waa holo ana i Niihau, aohe manawa pae ana keia i Niihau.
                Ia pae ana aku oia nei i kula o Niihau, haalele iho la no keia i ka waa i kahakai, ko ia nei hele aku la no ia, ike mai la na makaainana o lakou nei, hooho like mai la na kanaka me ka leo nui, ai ae ke alii e! aole o ia nei pane aku i na makaainana, imi loa aku la no keia ia Kahuakaiopaoa, me ke kumu hula me Mapu, aia no laua ke naauauwa hele la ma kekahi aoao o Niihau, ke waiho wale nei no kahi o Kahuakaiopaoa, a halawai o Nakoaola me laua la, aloha aku a aloha mai, ia manawa a lakou nei i halawai ai, pane koke aku la o Nakoaola, e hume ka malo a hoi ae kakou, i kii mai nei au ia olua a me na makaainana e hoi kakou, aia ko aikane la ua ola. Ia manawa, hume koke o Kahuakaiopaoa i ka malo, ia manawa no kui aku la ka lono i na kanaka, e hoi, ua ola o Lohiau.
                O Kahuakaiopaoa, o Mapu, a me Nakoaola, aole lakou i hoi ma kauhale kamaaina, no ka mea, ua pihoihoi loa o Kahuakaiapaoa i ke ola o ke aikane, ku lakou nei hoi aku la no ia a hiki i kahi e kau ana o ka waa, ae ae la no lakou nei ekoku ma ka waa o Nakoaola i kii aku ai, hoi ana lakou nei i Kauai, o na kanaka, nana kanaka no na kanaka i hoi mai mahope maluna o ko lakou mau waa, a pae e no lakou. I kau aku ka hana i Kauai, e noho mai ana o Lohiau me ke kaikuahine, i nana aku ka hana o Kahuakaiopaoa, he mau wahine malihini, ia ike ana a lakou nei, ku ka makena, a pau ka uwe ana a lakou nei, hiki mai la na kanaka, o ka poe i hooia mai, i keia olelo no ke ola o Lohiau, o lakou kai pae koke i Kauai, o ka nui o na kanaka, hoomaloka lakou, hiki mai kekahi ia la, hiki ole mai kekahi, a kekahi la ae hiki mai, a pela aku.
                Ia manawa ae, iwaena konu oia la, oia ke awakea, hoomakaukau o Lohiau ma e holo i Hawaii, ma ke noi a na wahine e holo i Hawaii.
                Ia manawa no, hai aku o Lohiau i kana huaolelo kauoha i ke aikane, i ke kaikuahine, a me ke kumu hula, a me ke kaikoeke, a me na mea a pau.
                E! ke noho la oukou, ke hele nei au me laua nei, i hele no hoi au me laua nei a i make aku, oia iho la no, he nani make ana ia ua make ia laua i na mea nana i hoola hou ae nei a halawai hou kakou, aka hoi, i ola no, aole hoi ana, he mea holo ia o Hawaii, holo ae hoi oukou, e noho mai ana wau, loaa ke kamaaina.
                Ia manawa, ma ke kauoha a Lohiau, lilo ae la o Kahuakaiapaoa i luna nui ma Kauai a puni, ia ia no ka hooponopono, a me ka noho alii ana, i pani hakahaka no ko Lohiau hope. O ke kaikuahine, o ke kaikoeke, o ke kumu hula, o lakou na 'lii ma ko lakou ano mau no mai mua mai, ua maikai ia olelo i ka mea hele i ko lakou manao, a hooholo ae la lakou ia manao, ua maikai.
                Kauoha hou o Lohiau i ke aikane, e! ke holo nei au i Hawaii me laua nei, i holo au a i pono ko'u noho ana me laua nei, alaila, kii hou mai au ia oe, aka, i hewa, o Kauai no keia noho iho, mai hele ae, alaila, ua maikai ia olelo a Lohiau imua o ke aikane, ia manawa, hoomakaukau lakou nei e haalele ia Haena, ke kulanakauhale hanau o Lohiau.
                Ia wa no, haalele lakou nei ia Haena, o Lohiau o Wahineomao, ma ka waa laua, ma ka honua no o Hiiakaikapoliopele, holo no hoi laua la, hele no hoi keia ma kula.
                Ia hele ana no oia nei, nana aku keia ia Kalalau, i aku o Hiiakaikapoliopele, mai poina oe ia'u e Kalalau, i mai la oe aole au i kanaenae aku ia oe, alaila, hapai ae keia i keia wahi mele penei.
                O Kalalau pali aala hoi—e,
                Ke ako ia ae la e ka wahine,
                Aala ka pali i ka lauae,
                O Honopu i wai aloha,
                Aloha oe la—e;

Kalehua, Manoa, Oahu, Mar. 3, 1862
E ka Hoku o ka Pakipika:—Aloha oe.
                Mai ka la 10 Dekemaba, makahiki 1861 a hiki i ka la 24 Ianuari, o keia makahiki, 109 loi kulapa a alaa. I ka la 25 Ianuari, kanu ia 4 loi i ka  raiki, no na pouna 25. Mai ka la 27 o Ianuari a ka la 15 o Feberuali, hoolikelike loi wale no. A mai ka la 17 o Feberuari, a ka la 10 o Maraki, he 73 loi i kanu ia.
                Iloko o ka Ili aina Kukuio, a me Kalehua, he 112 loi. A ua paa i ke kanu ia 77 loi e na kanaka, eono ma na pule elua me ka la 1, a koe aku he 25, alaila pau na loi iloko oia mau kihapai.
                A ma ka malama i hala ae nei, loaa hou mai ua aina hou no J. W. Makalena ma. Ua pau i ka hana ia ka hapakolu e makaukau ana e kanu no keia pule aku e hiki mai ana.
                E na hoa o ka ili ulaula o keia lahu, e ike ana oukou i kahi manao o ko oukou hoa paaua me ka hopuhopu alulu, no ka olioli i ka ike ana i kekahi o na hana o ke kihapai o Edena, i ka wa i waiho ia ai ma ka malu o Adamu. Mahope e hoopau ia'ku ke koena. J. R. NAHUA.

No ka lai o Koloa.

                I na makahiki mamua i hala ae nei, aole i loaa ka lai o Koloa, a i keia mau makahiki, ua loaa i ka hana ana iho i na hale ua maikai, a i na nana ana aku iloko o ka pa pua ua nani, a i ka ike aku no hoi kekahi i na kaa holo lio ua lai, a i ka nana ana aku ma na wahi a pau ua maikai, aole like me na makahiki mamua, a i keia wa, ua kohu Kaona maoli, a i ka hoolike ana aku, ua ane like iki me Honolulu, a i ka hiki ana aku i ka poaono, aole o kana mai o na kanaka, na wahine, na keiki, a me na lio, a me na mea ai a pau o kela ano keia ano, me he mea la, ua kii ia e na luna e hoakoakoa ia la, ka pau mai o na aina i ka hele mai me na mea kuai, a i ka nana aku i ka lehulehu, aole o kana mai.
                Pakika a palaha oe,
                Pua aniani ka Iakahi,
                Kulike ole i ka ike.
                Oia kahi mele aloha no ka lai o Koloa.
KAUILA.

OLELO HOOLAHA.

I ka Lahui Hawaii.
Papa, Laau Hale,
PILI HALE!
A me na lako e ae a pau, no ke kukulu ana i na hale.
UA MAKAUKAU au e kuai aku ia oukou i na Lako kukulu Hale, me na pa, a me na mea e ae a oukou i manao ai.
NA:
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.
LAAU HALE, o kela ano, keia ano.
PILI HALE,
PINE,
AAHO,
KEPA,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
OLEPELEPE,
KUI,
PENA,
AILA PENA,
WAI HOOMALOO PENA
Ia mea aku, ia mea aku, no ke kumu kuai makepono, e emi ana malalo iho o ka kekahi poe. E hiki mai ana na moku papa o'u i kela manawa keia manawa, nolaila, e lako mau ana au. E hele mai ka poe kuai mai Hawaii a Niihau, e halawai me a'u, ke keiki kamaaina, mamua o ka hele ana aku ia hai, i maopopo ia lakou ka oluolu, a e loaa no au ma ko'u wahi, mauka iho o ka Hale Hookolokolo.
KAMUELA, (kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Ian. 17, 1862. 20-3m.

HALE KUAI O AKE.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea kupono o na ano a pau e kuonoono ai i ka noho ana, e haele nui paha lakou ma kahi o

AKE,

Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau.
2 tf AKE.

J. W. KINI.
MEA PAI KII.
HONOLULU, OAHU.

E PILI ANA KONA KEENA HANA me ka Hale Leta maluna ponoi o ke keena o ke KUOKOA.
E hele mai hookahi, E hele mai a pau, a e paiia na kii maikai no oukou, me ka uku Emi.
Mai poina i kahi o ko'u keena hana, maluna ae o ke keena pai o ka Nupepa Kuokoa. E pili la me ka Hale Leta.
Honolulu, Ianuari 30, 1862. 16-tf

Pai kii! Pai kii!
E. D. DURANA!

EIA kou Hale Pai kii ma Alanui Alii, ma ka Hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka hale kuai o Daimana ma, kahi i aha ai o na mea maikai a pau o ka

OIHANA PAI KII.

Nolaila, ua makaukau no au e pai i na kii o ka poe e makemake ana, me ka hilu a me ka nani, no kahi uku oluolu loa. E pono no e haele kino mai oukou i ike maka. E. D. DURANA.
Mea Pai kii.
Honolulu, Okatoba 25, 1861. 11-tf

OLELO HOOLAHA.

UA IKE PAHA OUKOU I KA olelo Hoolaha a kuu wahine mare a Kaakau, i hoolaha ia ae nei ma ka Helu 21 o ka Hoku Pakipika o ka la 20 o Feberuari nei, e olelo ana ma ua Hoolaha la no kuu kipaku ia ia; eia ka'u e pane aku ia oukou ma ia mau olelo ana, he wahine wahahee loa o Kaakau, aole au i kipaku ia ia, oia kai haalele mai ia'u, me kuu hewa ole, aole oia i hemahema ia'u i ka ai, a me ka ia, a me ke kapa, a me na pono a pau o ko maua noho ana, a oia kai hewa o maua, ua hahaki oia i ko maua kanawai mare, i kauoha ia mai ai e ke kumu nana maua i mare, e noho pono ka wahine me ke kane, pela hoi ke kane i ka wahine, a hiki i ka wa make, ua pale ua Kaakau nei ia mau olelo a ke kumu, ua lilo aku oia me ke kane manuahi, eia no laua ke noho pu nei ma kahi hookahi, ua like laua me na mea i mare ia, ia kekahi, ua hopu ia laua maua no ka moe kolohe, a ua hoopakeleia, eia no laua ma Auwaiolimu kahi i noho pu ai me ke kane manuahi, ua haalele loa mai ia'u i ke kane i mare ia. Na PILA HOLI.
Ualapue, Molokai, Feb. 24, 1862. 23-3t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA, A me na Haole, Pake, ke nana mai i keia, o makou o na mea nona na inoa malalo iho nei, ke papa aku nei makou me ka hookapu i ko makou aina kuai ma Puiwa, Nuuanu, aole e hele kekahi Lio, bipi, hoki, miula, ina e hele kekahi o keia mau holoholona, i olelo ia maluna, e uku no $1.00, ina he puaa, kao, hipa, moa, pelehu, kaka, he hapawalu ka uku, ina he kanaka hele hewa, e uku no he hapalua, ua kapu loa na mea ulu, a me na mea moe maluna o ka aina i olelo ia maluna, eia ka la e lilo ai i kanawai paa no keia aina, ma ka hoopuka ana ma ka Hoku Pakipika, ina e ike wau i kekahi o keia mau mea e hele ana iluna o ka aina, e hopu no au a papa e like me ke Kanawai. LUAU,
KAAA,
PUWAHIKI,
KIUWAIAHULU,
HAOLE.
Puiwa, Nuuanu, Feb. 18, 1862. 22-3t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE NA KANAKA A PAU O NA aina o H. K. Kapakuhaili o ke Ahupuaa o Wailuku, ma ke kula, Lio, bipi, hoki, miula, he hapalua dala no ke poo, hipa, kao, puaa, he hapawalu no ke poo, ma na aina o W. C. Lunalilo ma Waiehu me Napoko, i hoolimalima ole ia, he $1,00 no ke poo, hipa, kao, puaa, he hapawalu no ke poo no ka makahiki hookahi.
                E haawi mua mai i ka uku iloko o keia malama, me ka nui o na holoholona. I ka la mua o Maraki, ina e hookaa mua ole mai na kanaka me na haole, e hopu ia na holoholona a pau, mai komo hewa kekahi iloko o na aina i oleloia, e a i ko lakou mau holoholona, ina e loaa ia'u a me kuu mau Luna, e hoopiiia no. S. M. KAMAKAU.
Waihee, Feberuari, 4, 1862. 23-3t*

Ili! Ili! Ili!

E UKU aku no na mea nona na inoa malalo nei i ka uku oi loa no na ili, ke laweia mai ma ko lakou hale kuai.
JANION, GREEN & Co.
Honolulu, Okatoba 22, 1861. 5-tf

KA HOKU
O KA
PAKIPIKA.

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O

J. W. H. KAUWAHI,

Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehuehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.

OLELO HOOLAHA.

E LIKE me ke Kanawai i hooholo ia i ka la 24 o Augate o keia makahiki, ke kahea aku nei maua i na Konohiki a pau, mai Hawaii a Kauai, i loaa ko lakou palapala mahele, aole nae i loaa ko lakou palapala hooko mai na Luna Hoona mai, e hele mai lakou imua o maua ma ke Keena hana o ke Kuhina Kalaiaina, i kela poakahi keia poakahi, o na pule a pau, me na hoike pu mai, e hoomaopopo i ko lakou kuleana ma ia mau aina mahele, a na maua e haawi i palapala hooko e like me na Luna Hoona mamua, ke maopopo ko oukou kuleana, a i ole na Konohiki, o na hooilina a me na Luna hooponopono waiwai hooilina paha.
                Ina aole oukou e hele mai a hiki i ka la hope o Iune M. H. 1862, e nele no oukou i ka aina ole, a e lilo ia mau aina i ke Aupuni.
                Ua makaukau na Palapala Hooko o ka poe nona na inoa malalo. E kii koke mai.
Kamanoualani, (Napuahola,) Kanehiwa, (Hinau,)
Luluhiwalani, Koakano,
Kaopua, Hono, (Nahalau,)
Honaunau, Kainalu,
Kaluainanea, Kawai, (Kiaaina,)
Kapalu, Ke, (Hoopili,)
Hale, Nahua,
Hanakaipo, Kailakanoa,
Keawehano, Kalawaiaku,
Pahau, Napahi,
Paalua, Kanunu,
Laamaikahiki, Helehewa, S. (Kainaina,)
Alapai, (Kalola w,) Kaulunae,
Pahoa (Fehling & Maikai,) Kanele,
Kaahumanu, (Kaoaopa,) Kainaina,
Paewahine, (Hinau,) Hoe,
S. SPENCER.
J. H. SMITH.
Kakauolelo o ke Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, 18, Ianuari 1862, 18-tf

PAPA MANUAHI!

EIA ka mea hou loa no na kanaka maoli o Hawaii nei, ua loaa mai ia'u na Papa Oregona o kela ano keia ano, me ke kumu kuai make pono loa, e pono e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na Laau a me na Papa.
                Laau nui, laau liilii, Papa hele, Papa kahiia, Papa kalakala, Papa Paina no Amerika a me na Pine paa, Pili.
                Eia kekahi, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena, Wai hoomaloo a me na mea e ae kupono no na hale. Aia makai ma
Aina Hou, mauka iho o ka Hale Dute Hou.
GEO. G. HOWE.
Honolulu, Aperila 3, 1861. 15-tf

KA LAKO HALE A ME NA
Pahu Kupapau!

AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!
                A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.

OLELO HOOLAHA!
HALE HANA NOHO A ME NA KOKI!

O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke hai aku nei maua ma ke akea, ua makaukau no maua e hana i na mea a pau e pili ana i ka oihana i oleloia maluna.
                Eia no hoi ma ko maua wahi na noho a me na papakaukau e kuai ai ma ka uku emi loa.
                Na lako hale kahiko i hana hou ia.
                O na pahu kupapau o na ano a pau no ka uku make pono loa kekahi mea a maua e kuai ana.
                E pono no i na kanaka a pau e hele mua mai e kamailio pu me maua mamua o ka hele ana ma na wahi e ae, no ka mea, ke manao nei maua e oluolu no oukou e kuai me maua. ALAPINI,
KALE.
Alanui Alii, ma kahi e pili ana i kahi o Keoni Palaunu Luna Makai. 11-tf

MEA HOU!
MA KA HALE KUAI
O KEOKI OLELO E.

AIA ma ke kihi huina alanui mauka iho o ka Hale uinihepa, hale kamaa, malaila ka lole Nu Hou i keia wa, na ano no a pau, ka mea makemake ia, me ka hooemi ana i ke kumukuai.
8-3m

PEPEIAO LAAU! LALA MANO!

KE MAKEMAKE nei au i na pepeiao laau a me na Lala mano e lae mai me a'u e kuai ai no ke kumukuai makepono loa, oia hoi 8 1/2 keneta o ka paona hookahi o ka pepepiao laau, a he 15 keneta no ka paona hookahi o ka Lalamano, aia ko'u hale kuai ma Polelewa, mauka o ka Hale pule haole, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka Hale kuai uwini hepa o Kakela ma, a mauka hoi o ke alanui Alii. AHUNAKO, (Pake.) 45-tf

Olelo Hoolaha!

O NA MEA A PAU E MANAO ANA E LAWE mai i na Olelo Hoolaha, a me na Mele, e hookomoia ma ka Hoku Pakipika, e hiki no ia oukou ke waiho mai ma ko'u lima, G. W. MILA. ka Luna Hooponopono, a ina aole au ma ka Hale Paipalapala, alaila, e pono no e waiho ma ka lima o J. L. Kapahi, a me ke Kakauolelo o ka Luna Hooponopono. Ia lakou wale no, aole i kekahi mea e ae. G. W. MILA.
18-tf Luna Hooponopono.

R. E. Wakeman,

Kamana Hale a me ke kapilipili Kaa.
ALANUI ALII MAUKA O KA HALE LOLE BIPI o Mr. CORNWELL.
22-tf