Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 45, 31 July 1862 — NA KE AUPUNI. [ARTICLE]

NA KE AUPUNI.

, n (P KASAWAI £fbmci ma i hdtahi maupono ika poe Hui hqpoUtemae topaa ma Monoluiu. e Ke AHI me I»'Lii, i me ka Poeikohoia o ko Hawaii P*»e Aina, i akoaifoknj*ka VhaokAn kna,,^ Packc 1. E haawiia amAkeia aa jfc»awiia no D * pOBO i iwu i» se |>6e Hui a p»a 7 oifi e | i/fc a hoohni e noho nei: AkūKi. oke ko paa I lawe ia uiAi, mai ta «i»a e mai, &ua w«uhoU ma ka hale papaa o ke Aopuni i mea e lawo Ik«i ia'i, e hiH Ekf ia lakoo ke hooni4€mae ia, me ka nkn ole i ke dute nialona o ia ko, malalo nae o ua rula i kau ia e ka Luna Dat e Nui ; ika boi, ina i kuai ia'ku ua ko paa nei ikiko o keia Anpuni, alaila, e hooukuia i ke dnte a ke Kauawai e kau ai i kela a me keia roanawa. £ hookomo mai maloko o keia Aupttrfi me ka nku oie Ike duie i na mea paahana a pau e pono ai ko lakon hana, oia hoi, ka puhi ana a me ka hoomaemae ana i ke ko paa, a me ka puhi ana i kela a me keia ano o ka molakeke. Al*olu, E hookomo mai maloko o keia Aupuni, me ka uku ole i ke dute ka ianahu iwi a lakou e lawe ia mai ai no ko !akou hana. Paukl* 2. Ma keia na papa iua poe II ui neykoleĒiyt6u ife f&&i i kfcb»br%*i oiai e noho ana lakou malalo.o ka palapala hoohui e noho nei, a ina hoi e puhi no lakon i ka wai ona, aiaila, e hooneie ia i na pono a pau i haawiia na lakon maialo o keia Kanawai Palku 3. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku o kona hooholoia ana. KAMEHiVMĒHA. Kaabumaku. 4

HE kAKAWAI

E hoomiaopopo ika hana a vie na mana o ke kokua Lunahanaieai eiua a La Aiia Kiekie. E hooholoia e ke Alii, me na 'Lii, a me ka Poei'kohoia o ko Hawaii Pae Aiiia i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kunawai. Paoku 1. Mahope aku o ka hooholo ana o keia Kanawai e haawiiu na mana o ka hana o ka Aha Kiekie i ke kokua Lunakanawai elua o ka Aha Kiekie e iike me ka mana, a me ka hana i loaa i ke niua o ia Aha ma na Kanawai e noho nei. 2. E hoopauia na Kanawai a rne na hapa Kanawai e kue ana i keia Kanawai. Pavku 3. E JiJo keia i Kannwai uuu kun» la i hooholoia'i. Aponoia i keia la lt o lulaj, M. H. 1862. kAMEHAMEHA. Kaahcuaxc,

HE KANAWAI

E hooloii ana ika Pauku 796 o kē Kanawai Kimla, e pili ana i na hoopii e kue ana i ka noho ana o na hoa o ka Uale Ahaolelō o ka E hooh6loia eke Alii me na 'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Ilawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo k*n Kanawai. Pauku 1. E hoololiia ka Paukn "90 oke Kanawai Kivila a e lieluheluia penei : Packu 798. T Ina ikekahi manawa e hoopii !iko na kanaka koho hc kanalima a keu aku paha o kekahi Apana, iinua o ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia, e olelo ana, tia kohoia kekahi kanaka i Lunamakaainana no ia Apana mamuii o ka uku kij)e ana, a o kekahi hana paewaewa e ae paho, a e olelo aua paha, he kupono ole ma ke Kanawal ua kanaka la, na ka Uale o ka Pwikohoia, e imi aku i ka oiaio a nie ka oiaio ole o na kumu hoopii; a ina ua maopopo ia lakou ua oiaio ka hoopii ana, e hooholo koke lakou, ua noa ke kohoia ana o ua kanaka la, & ua lilo i rnea ole. Ma na hoopii a pau o keia ano ; ma ka āoao hoopii, a me ka aoao i ho*>piiia, e uku i na lilo i ko iakoa mau lu.ike ponoi i laweia mai, a i kauhois paha i mea e hooiaio ai, a hoole ai paha i ko leamu hoopH." Paukl* 2. E lilo keia i Kanawai i kona la t holahaia'i. Aponoia i keia 1& 17 o lalai, M. H- 1862. KAMEHAMEHA. Kaahukaku.

HE KAKAWAI

E hoololi ana ika Mokuna 14 o ke Kanawai KivUa no na Ahahooikolokolo Kaapuni. £ hookoloia e ke Alli me na 'Lii s me ka Poelkuhoia o ko Hawaii Aina i akoakoa iloko ō ka Ahaolelo kau Kanawai, Faukc 1. E hoololiia, a ina keia ua hooiolna lio ka Pauku 871 o ke Kaoawai Kivila, t heluhelu ia ia pauku penei: K ukuia ka Luaakanawai o ka Aha Kaapuni Apaoa akahi, 1 uku makahiki eouo lianer| dala. E uku ia ko ktf Apana Kaapuni elua i uku makahiki, emikumamalua haneri daiae nkuialeo ka Apana* Kaaponi eha i liku inakaiuMi,' hookahi iaoaan i dala ; i o ukuia na mea o ka Apana Kaapuni ekōlu, eiwa hanen dala pakahi l ka mekaliiki,* ina ! kohoia e!aa wale no Lunakanawai no ia Apana Kaapanl ekolu, aka hoi, ina i kohoia ekoiu Lunakanawal no ka Apana Kaapuni ekotu, alaila, e uku iā i kela meā a me keia fiiei o iakou 1 eono hanen \ ka makahik>. £ akiī is keia man uku makahiki, t kela malamai keiā malami, mai loko mai o ka Wailiona dala o ke Aiipnni. Pau*c 3. E lilo keia i Kanawai mai kotiA la ī hooUh^ia'l. Aponoia i keia li 1T o lulai, M. H. 1^62. KAMBHASPSHĀ

■HE ' [

E bstua ai l* helolie* Ma nuoopeM o keia mau MimrupvftL K b<x>hou>u eke Aln b» na f La » 0,46 l»oeOtohoU o ko H«*lH P«»41"t» l »k*ko. itoko o k» ilhMlelo k*n K»na*»i. Pa£« 1. p»j»»liW.oßrf»«t.C.a»ai«, Wiliām. U oree>,>«e k« poe i hui me I»ii*, * nae l«cs tnā« bope, i Ahmhui ma ke K*na**i* a e kapa ia lakoa oki ,r pOe Hui hoohelo iooka mahu a me ka pjfti aina o ko Hawmii nei P*c Aina/ r no na makahiki umi~ mai ka la i huohobift*t liea»- Kaiiairai, a e loaa ia lakon na ponO a aela po maikai a p*a i haawiia i na Ahahoi o ke Kanavrai e noho uei, a e hwponopv»6 ia Ukon malalo o ia Kanawai.

Paukl* 1 ona Ahahul n6l wale no iai ae ia ka hooholo ana i ka moka maho, a mau moku mahu paha, ma na kai o keia pae aina, tnai kekahi awa a i kekahi awa, uo ua makahiki he umikumamalua mai keia la aku, a e loaa hoi i ko lakou mau moku mahu na |>on«> a pau i haawiia, a e haawiia ana paha ma keia hope i na moku kalepa o keia Pae Aina,

pAt ki: 3. Iloko o ia mau makahiki he iimikunminaloa i olelo moa ia, ua ae ia ua poe hu» nei e lawe ika wai me ka uku ole no ko lakou moku mahu, a mau moku mahu paha, mai na lua wai o ke Aupuni.

Pinee 4. E hooka&wnle ia eke Kuhina ! Kuhiiaina, m* Aina Huu, i dapo no ka moku mahu, a mau moku mahu paha o ua poe hui r?ci ; no ua poe wale la no ia uapo, i wahi e hcK>p&c ai i na nkanā, a me na ohua, a e waihoia'i ka laoahu, uo|e oao e hou.uku ia lakou no ia napo ekW Auponi • a na lakou tio ka hana hou a maikai ke naha a ino ka uapo, aole hoi e hoouku ia ia mau moku uo na eiute awa, a rac ka palnpala ae holo pili aina, a i kekahi auhau e ae paha e pi)i ona i na moku mahu o lakou e hooholo ana, a pau na makahiki i olelo mua ia. A pela hoi ika waiwai e pono ai ka hooholo moku niahu ana, aole no e auhauia ia mau mea, aku aole no e loaa i ua poe hui hooholo inoku mahu a me ka pili aina o ko Hawaii nei Pae aina, i na pono a me na pomaikai i oleloia ma keia Kanawai, aole lioi e lilo keia i Kanawai,a ia a haalele ia e ka poe hui onoku niahu Hawaii i ko lakou palapalaaeya ehoihoiia i ke K uliina Kalaiaina. ; f Pauko 6. oka lanahu ame na meae ae a pau e loaa'i ka mahu, a me na mea hao e pono ai na moku mahu o ua poe hui nei, e hookoinoia ma keia aina- me ka uku ole i ke dute, a b ua ba6kū a paA i lawe inai i ua mau mea la, no na inokn maha o keia poe Mi, e hookuu ia ia mau mokn i na cHjte n awa, ke ole lakou i lawe i kekahi waiwai e eio&u obtta paha. Pauku 6. £ kuu inoa ia eke Anpuni ua moku a mau moku mahu la, a e kau ia ka Hae Hawaii maluna i ka noi ana ae o ka, Agcna o ka poe hui, a e noho oia tnti keia pae aina, a e loaa no i na moku mahu a niau' moku mahu paha i na pouo a me na poinaikai a pau e haaawiia nei i na moku holo pili aiua, koe nae na mea i hookoe ia ma keia Kan&wai, a e noho hoi malalo o na Kauawai e pili ana ia man moku ; aka hoi, aole nb i ae ia ma keia Kanawai, i ka pono o ke kolo ana i na moku. Pauku t. I mea e loaa'i iua poe hui nei na pomaikftt i haawiia ma na pauku maihua ae, e hooholo mau lakou ma na kai o keia pae aiun, i hookahi moku mahu paa, a maikai no hoi, aole e emi kona mau toua malaio o ka 200; iloko o na niahina he lunikumamalima mai ka hooholoia ana o keia Kanawai," e hoomaka ai ka holo ana o ua moku la, a e hooholo māu ia e like me keia Kanawai.

Pauku 8. Ka ka Agena o ua poe hui nei, e hoike ke Kuhina ,Jtalaiaiji|, i a m'ē keia Jiapālua mdkahiki, f ha loaa a me na lilo a pau o ka poe hui, a ina ma ia loike ana, tia maopopo, ua puka ka lmna, ā e loaa ana i kela a me keia o na hoa hui, 3 hapahunen 0 koh& mau dala i komo i ka hui, no ka hapaha makahiki hookahi, a i ole ia, he 12 hapahanen no !n\ makāhiki hookāhi, ina hoi ua akaka ia mea, na ua poe hui nei e kii hou aku, a e hōoh6)6; v ihai i moku mahu iu)u, e like me ka olelo o keia Kanawai. Pausu 9. Iha i hāha, a poho loa paha. na moku mahu, a mau inoku mahu paha i olelo ia ma ka pauku 8, iloko o ka manāwa i haawiia'i keia mau pono, alaila, e hoakaka ae ka Agena o pa poe hui uei o ke Kuhina Kalaiaina, iloko o elia mai ka naha ana o ua mokn maim la, e hoakakl ana i ka manao o kā poe hui, e kii hoii i pāni no kā moku I fcia ki moku hou mamua ao o ka pau ana o na mahina he umikumamaiima tjiai« ia naha ana, aiaila, e Ulo keia Kaniwai i mea ole, a e hoopāu ia ua poe hui nei, Packu l#n hui rtei e lawe i na eke leta mii kekāhl i kekahi awa kahi i komb'i* (U&oM tbrf& i <# p;H no ia lakou na Kunawai no lea halihali ■ leta» aie ka hoolahā aKtf no hot i ki i* bolo, * e ha*vi poīolei i ua eke leta la, i ka mea i kauohaia'i ihd kaū&h bit!. Packc 11. j JSe hiks no i upa poe hni nei ke kuai, a e hooholo i n4Wj peā hooholo pifi »inani»UWdk^ ob i loaa ;^qn holo *i i kekahi pomaikai i ot akii o k* mea i loa* i na mokn e ae malalo o ka Hme HawaiL ■ - a . J *^ B fiP auk W a P®P o keiā Kan»W«, liiKi f Wol»-i bc moS7 » iāi i k* m*k*ni 1 w*le

' ™ffk ka Aha Kiekie o Aiua, e mWmoo, a e hoobok> k* bookui* «m ioaoWo o ke- » « womiw* poe Hui nei, me ka boftkak« ts«e ouuno* i kalii, a me ka mana«* « hwkokikoloim'n*, * e ninauia'oa p»ha; a i maopopo io* Alui'la, aole no i hoo koia keia «UMt Panku e I» aiaila. he mana ko ka Aha e hooemiia na pono i haawiia a eli<xjp«tt ioa itt paha, ke maaao &le pono. Apoooia i keia la 25 o lulai, M. H. 1862. KAMEHAMEHA. Kaahiiiaxu.

Hfi kAnawai

E kokua ai i ka hooholo ana i na moku mahu / mu ka moana Pakipika, Xo ka mea, ina e hooholo mau ia na moku maho kalepa ma keia moaua Pakipika, me ke kipaoia mau moku ma Honolnln nei, i kolakou holo ana ako a holo ana rnai; be mea maopopo.ia, e holo mua ana ka waiwai o ka la- | hui Hawaii; a no ka mea, ake manae ta nei, | e hoomaka ana ka hooholo ia mai o na moku | oia ano ma keia moana, iloko o na makahiki | elua e hiki mai aha ; Nōlaila. | E hoosolo2a e ke Alii, a me a me ka. Poeikohoia 6ko Hawail PaeAifli, i akoukoa iloko o ka Ahaololo kau Ratttt*rai. I Paukul. E hiki no ike Kuhina -Kalai- ! aina, me ka ae mai o ka Moi iloko o ka Ahakukamalu, ke hookaawale i kekahi kahua kai, i hoopiha 010 ia ma ka aina o ke Aupuni, o Waikahaiulu, e pili ana i ke Awa o Honoluiu, e nui kupono anu, i wahi no na uapo,' ala-ha6,< kapiii hule-papaa, a me kahi waiho lanahu uo ua mau.moku mahu nei, e hooholoia ana ma ka mOana Pakipika, e pili i kekahi ahahui i hoohui po no ia, oia hoi ka Ahahui e hoomaka mtia ana i ka hooholo ana i ha moku mahu, me ka uku ole no na makahiki he kanakolu, mai ka la i fhbottak&ta'i ia hooholo moku mahu ana. , 0 na lilo a pau, no ka hoomaikai, a me ka hnna hon ana i ua aina nei i hookaawaleia, e pili no ia i ua Ahahui nei; a ma ka pau ana o na makahiki he kanakolu i Jia| ittla ia, he hiki iio 1 ke Aupttnf l£afcfcii lee ieuai aleu i na mea i liaha ia e ua' ikhaiiui nei tni tia wahi ? la,no ke kiimuknai i hooholoia e kekahi mau kanaka ku i k» wa, i kohoia e na aoao elua ;a i ole ia, he hiki no i ua.Ahahui nei ke noho aku i manawa hou, ine ka uku makahiki naō, e like'ine kflt ; mfea i hooholoia, a ad ia ma ia manawa, ē kekiihi mau kanaka ku i ka wa, i kohoia e na aoao a i elua, ■ ; 5 f Paoku 2. Mamuii oka manao oke Kuhina Kalaiaina, e like me hdoakaka ana o ka Puuku akahi ; e haawiia no ua Ahahui nei keia mau pomaikai, oia hoi na au|iau awa, o kekahi, uapp o ke Aupuui, i wahi hoopae ukana, a me kahi apah&' aina i hoohiiikaiia i-wahi waiho lahahii, a e /loaa no hoi i ua mau moku nei ka wai mai loko mai ona ohe wai oke Aupuni; e pili keia inauponōi hooakakiiia me ka uku>ole, no na makaiiiin elihta, thai ita mahawā i ku niai ai ka moku mihu mua'o ha Ahihui nei ma Honpluiu. Pauku 3. I mea e loaa ai iua Ahahni nei na pomaikai i olelo mua ia, e hooholo mau lakou i kela mahina keia mahina, ina moku maliu, mawaeha o Hoiiolulu, a me na awa o San Francisco, Ciilifornia, a i ole ia/ o Yictoria, yancouverB Islan|l, a i haule )feia hooholo ana i ka manawa hookahi, a hala na mahina^eono, me na'kumu piohO olē isloakaka lea ole ia i ka Aha Kiekie, aiaila, e* lilo na pono i haawiia ma kfiia Kanawai i mea ole, a e hiki i ke Aupuni ke manao ia pela, e \awo i ua mea i hanaia e ua Ahahui jiei Wiiluhko'ka hnm o Wiiika&alhlu, no klWahi khniukhai, e like iāe ke aho i hoomāopopoia ma kti Pauku eha. ...» keia i Kanawai mai kona i hooSākjl»nbia i keia la 25 o 186Ī V , , - &AMEHAMEHA. * KaaWM&U. 4 '™ "

HE KANAWAI.

E hoopau aii ka hoolaha ana o ka mai māwaena o na Hipa. E HoeiioLoiA e ke Alii 4 a me na 'Lii, a roe ka Poeikoiioia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Aiiaōlelo. kau Kahawai. PAtJK.u 1. Aole ekai ke Knnawai ka hoa o kekahi kanaka 1 na Hipa i loaa ka mai lele. ma oa alanoi e holo ana maluna o kekahi aina hanai Ilipa o kekahi mea, ;me ka hoolahā 61 e āku"J hookahl la o ka la i nianadiS"eisfl* iHipa e hoīo |tna maīona o uft aina I& t a i ole ia, i kona hope paha. i ! la|| i hoa ia me k« kue ika Pauku. ak.ahi okeia K#xiaifraj,Uk6op4(li D alā/ %lfaka mapiua,o hoomaopppoi* ka hewa a Apanā paha j e eDa ° * a nana <? hoike mai fka poe he*a, f a me kd 'waihooa iDala oke a e hiki no hoi ke hoopii poho i& o* rtifeā hfewa uei ma lee ano Kivila r , Mf6 , keJSITCi n^i1 f mai ko--Wll ii!b6liiliita , i. ; ; A|»noia i keia la 25 o lulai, M. H.1862. ' 4 KAIteiAMKHA. 8 „Ka^rci^Nw, I lsr 9ka waiwai ioi ae mamua oke go. ila a me ke dala, oka n*ia*o, ka ike, a me ||a nolio pono. * 1 . i i : ..W' 4 - i '-:j ; ; ■: >•

Ka UMruo o kekahi kau&kA Kaole* o Farani ( o ke kuma oui oka popole o kanaka, o. ka pepehi inoino i» i k* wm kamalii .. v 0» k>he mako* & kaaiisaoak« kialua Ann EHia, i ktt mai uei iloko o kd» Inaa la. | Aole i haii» k« knmaknai