Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 1, 10 October 1862 — HE MOOOLELO NO MANAMANAIAKALUHEA. [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO MANAMANAIAKALUHEA.

0 Keawe ke kaoe, o KeabHreia ka wahine, oa noho I*fta ma Kaōikini i Kahakoloa i Kahului i Maui* A hapai o Keahiwela $jtc keiki, a hanao ae 2a he kaikamahine m.asnka, a kapa iho la laua i kona inoa o Manamanaiakaluhea. Ua hanai laua ia ia

me ke knpalu mao ana i na la a pau o kofia wa ano hamaiii una, i nui koke ae, a mare aku i ke kane, loaa ka mea nana e hooikaika mai ilōko oko laua wa nawaliwali. Ia wa no hoi ko laua hanai kupalui atia i kekahi mau waiwai na ka laua kaikamahine, oia hoi ka ilio, kā puad, ka moa, ua piha pono loa na pa ekolu i keia mau. ano holoholona, a ua mohiopa like loa lakoii, ua loloa like na niho o na puaa, a ua paiahalaha like na kuamoo ona ilio, a ua huini like na kakala o na moa.

A ua nui ae la o ua o Manamanaiukaluhea, a wahiue maikai, a kau mai na pua oka hoomahie iluna. Ama ia hope iho, make iho la o Keawe, ka makuakane, a koe iho la laua elua. Ia wa o Keahiwela i hooinaamaa ai i kana kaikamahine e iho i kahakai o Kaukini i fcahakuloa o Waihee i Kahului 6 lawaia haha tnau ai, anp o ia lawaia ma ka laupapa e haha ai na Hma i na i ike ia mamua, ā ihe na lua ia i loaa hōu ae, & pa ae no hoi ka ia* oia iho la no ke ano o ka lawaia hahamau, aoka laua lawaia ia e ihō ai i ua maa o Manamānaiaano a kona makiiahine i kuhikuhi ai.

Ma ia hope iho, manaahi mala o Maaamanaiakalnhea me kekahi kanaka o Kalakeahi kona inoa f me ka ike ole o Keahiwela i keia manaahi ana, ā manuahi hoii no o ua o Manamanaiakaluhea me kekahi kane hou aku, oia hoi o Aiwohi, nolaila, huhu o Kalakeahi ia Manamanaiakaiuhea i ka lilo ia AiWohi, anaana iho la oia ia Manamanaiakkluhea a make, ua make oia i ka poakahi, a kanuiu i ka poalua, nui loa ke alohā o Keahiwela i kana kaikamāhine no ka make ana, a ua kaawale āku la ia luhi oiia, ua make ke kaikamahine, ona wāiwai ka luhi i koe. A poalua kela iloko o kā lepo, ā poakolu i ka a poaha, a ika poalima, loaa ka uhane o ua Manamanaiākaluheā ia Hiiaka me Wahiheomao e lawaia hahamau ana i kāhakai o Kaukini i Kahakuloa o Waihee i Kahului. Mai Hawaii muio Hiiaka me Wahin&>mao, i hoonnaia mai e Pele e kii laua ia LohiāU i Kauāh Māihiia. ae iiāe okā loāā ana o iia o Manamāi)āiakaiahe& ia Hiiākā. me Wahineomao, uā iho no ka uhāne o uā o Māaāmanaiakaīuhea i ka lawāia hah&m&u i aa k&hakai nei oha, i na po o iia la ona i ha--10 ai i ka lepo, aua hu ae kohā aloiā 1 aa kahakai nei ōnā n<* konā ike ana aku 6 pae laīāni māi ana ka a ana o ke ahi lamaialha a ka poe lawaia kino kanaka māoli t alaila, 011 aku la oia peuei. Aloha ka ia lamalāinā o kā aina* Ke lama iā mai la, * Pii no kā lfepā la o k«5 ahi ia. A iia lohe n6 keia poe e lāwaiā lamalama nei i keia leo mama e oli nei, aua maopopo no iā lakou, he leo o k& inea 1 make. A i ka ike ana o Eliiāka mā ia Manamanālakaluhea e kau ānā ilaiiā o kā ala pohaku, pee ifeo tā lāuā o iki māi o Māaāmāoaiakāluhea, a ma k* ala pohaka ā Manamanaiakaluhea e.kao nei, o kā lua ia malalo pohoi ona; oli ako āka la oii penei.

Hele māi nei ke kai o kuu kahakai, A popoi ilunā ā ua ia—4a, Pale ka hoholo aku o ka lāa o kuu lima, Pale ka mau aku i kā lua o ka Olali, He koele wale ne ka lau o kuu lim» Pii mai elOā iā.

Aole nae he pii m« o lea ia| olelo iho la o ua o Manamanaiakalnhea, ka! Aole hoi penela wau e heie mai ai i oa kahakai sei o*tt f he heie mai no hoi ia» i loa no hoi i ia lau o kua lima a maaio ako u* ka !aa, pii mai uo eieia ia, i keia hoi, aohe pii mai o ka ia. Oie ae nei hoi paha i keia laa, aia aka &ei hoi paha i ka In» heepali, he!ē hoo aka ia ma kahl e akn, a hiki i k» !ua 6 ka heepaH. oli hoii aka la ia me ke kahikahi o oa K. ma penei; Hele m&i nei ke kai o kaa kahakai, A opoopa iluna a u& ia, Pale ka hoholo ftka o ka lan okaa lhoii, Pale k» man akn i ka lua o ka heepali, Fit mai ka awe ale; Pil mai elaa hee.

Aohe no be pii mai o na bee, olelo hon U»o 1» no keia, o k**a h*na no boi keia o k* 1*wai* i aa kahakai nei o'n, boi oo boi ao me ka ia, i keia bele aoa mai nei boi, aloa oo laa, aloa 00 i ka ia ole, ole ae oei hoi paha i keia mao lea, aia ako aei paha i ka loa o ka nhū. Hele hoo no keia a ka loa o ka oho, oli hpo 00 keia e like me kela mao oK aoa mamaa, aobe do be pii mai o oa nhu, popoi jaai la ka liaoa ō ke kai ia ia nei, ko ae la keia Unna, a papale ae la i ka honahooa o ke kai e kao ana mai ka lae a ka aorqrae. Pela ka ia nei lawaia ana i kela lu® ia, keia Iaa ia, aole loaa o ka ia Hookahi lua ia i kōe, 0 ka loa Ula, ia loa pao loa. Ia ike ana ako 0 Wahineomao me Hiiaka i ka Manamamao hana ana no k1t*- lawaia, pane ākn la o Wahineomao ia Hiiaka, penei; nani hoi kiihi wahliie lea i ke oli, pela j ka ka hana ana o ka lawaia, be oli akn me | ke kuhi o nā lima, alaila, pii mai la ka ia. Alaila, pane akn la 0 Hiiaka ia Wahineomao, aole paha ia he wahine kanaka maoli au e ike aku la, he akua kelā, hoole mai la o i W&hineomao me ka i mai, pela ka boi kan ; akna, o ka nolio kino kanaka maoli mai no me ke oli no a ke kanakā, he akna iho la kaia ia oe. Nui ko laua hoopaapaa ana, a pane aku la o Hiiaka ia Wahineomao, ina he makemake oe e ike pono i kona ano e ike no oe. I hoolei akn au i ka pua hala nei a ka>r ua la, ina i haule ma ke alo, a-i lele ilnnā, alaila, ua ko ka'u he akua, aka, i ole e lele, ua ko hoi kau he kaiiaka, āka, k8..fiai ak<f nei au ia oe, o ko'o ike, ua }ike mēkona.a na ano huhu o Hiiaka ia Wahinēohiao no kā hoohala wale i ko laua wa hele. Ia manawā, hele hon o ua o Manamanaiakalnhea i ka lua i koe, oia ka lua ula, a hoomaka no oia e oli e like me kela niau oli ana mamua, me ke kuhi no o 'na lima ona. Ia manawa hoi o Hiiaka i hoolei māi ai i ua pua' hala nei a iaua, ua lele mai ka puahala a haule ma ke alo o ua o Manamanaikal 11hea. Iā ihānawa, puiwa ae lā ōiā ā lele ilu-* na me ka leo auwe. Penei no ia, auwel heaha la hoi keia mea halulu? e haule iho keia mea halulu i kuu ai, o kun make ana no ia; auwell heaha la hoi keia mea haluluf e koele iho keiā mea hālulu i kiiu lima, o ka haki āna nō la ta hoikeīāmea A '"lte* hekili ina nae hoi paha he hekili kui hou iho, he ōlai paha? ina nae hōi paha he olai, nei hou iho, he uwilāpaha? ina nae hoi paha he uwila, anapn hou iho, he manu pa* ha? inānae hoi paha he manu he-u iho, he kanaka paha? ina nae hoi paha he kānaka, hele mai hoi i ua kahakai nei ō'u. Heaha la ka keia mea halulu, e kupono iho nēi keia mea halulu i kuu poo, o ka naha no ana no la ia. I keia wa a ia nei e kamailio haohao nei 1 keia mea halulu; eia keia ilunao ka lewa e lele nei; e nana ana i na mea halulu o luna; ia manawa no hoi 9 Hiiaka ma i pee loa ai, a ike aku la uāe o Hiiaka i ke ahua ae o ko Wahiueomao kua, kokope mai la ia ma koua kua, a pane mai lā 0 Wahineomao, "Heaha hoi kau mea e kopē nei i ko'u kua i ka inēa eha? Pane aku la o Hiiaka, i ke ahua hoi pāha ō kou kua, a ike māi hoi auanei ua mea nei au e hoopaa nei he kanaka, aole hoi auanei e hoi hou mai, a ae aku la o Wahineomao. A pau keia lele ana a na o Manamanaiakaluea, hoi iho la oia, no ka meā ua nele na mēā halulu o luna, a kau iho la no maluna o kāhi aha i lawaia hope ai. Iā manawa, ikē Iho la oia i ka puā hala e pii āe aiia mai loko oe<o kahi ā ia nei e kau anā, a onini ae la ka puji hala i ka ili 0 ke kai, ālailā, lele iho la oia iioko o ke kāi, a hopu iho lā i kā pua hāla, me ka hooho kamāilio olioli penei. " Ma ka'u pua halā, Mā ka'u puā hala." I-o i anei keiā ē hōpuhopo āi i ua pua hār la uei, a loaa aē la, honi i&o lā keia, a no ka noi launa ōlē o ke āla, oleio iho la keia, Kal aoiē hōi penei ka hala o ko'u aina, 0 ltaulriiii &ei i Kāhakoloa 0 Waihee i J&āhdl(ii: he booi aē iio i& he ala no. he paopaoa nāe, he oi loa iho nēi hōi keia, aohe no hōi he ālā a kōe akrij ke hele la a anttanu' ka poo ō ko'u iho; hoi ako no auaoei au a kuo wābi makoahine, ia Keahiwela, haawi ako op wtftt 1 kao pUa hala, nana no ia ē kanu iho malana o kou wabi pooa, a oio no aoanēi, i bitā nō, ā palā no, ooki māi no kuo wahi makuahine o Keahiwela, a kui mai īk> a lawa, iioolēi oiai no ia'o, o koo wahine maikai no aaanēi, tt* kohu no, na'n no ka ehā. Ia manawn, kao mai la ka halia o Hliaka i* Manamānāiakalahea, a maopopo lō* ae la 1» ia ia, o Hiiaka ko ka mea nan* kei* poa bal«s ao!e nae ia i ike pono akn i kāhi o Hii*ka m*tpē6*i, aka, «aeehla oaeoia no ka hāli* o Hiiāka i lo&a iaia, alaila, oli ako la 0« penei. Onini poa i* hala i ke kai-~e, No Panaewa ka hala, No Pana hoi k* wahioe, Xo k* !a* hoi—-e. A lohe & Hiiaka i kei* auiko* mele,

| ae aka 1* oia i* Wahioeomao, o* ike ia ka- [ oa, e pee wale no kaaa aole e nalo, no ka r mea, na ike ia mai la no kana, a na hai mna | akn no boi aa ia oe, o kon* ike, n* like pn i&o me ko'u ike, *o!e hoi e hihi, o' ko pakela Ihoopāa 110 boi. L Faa ae ia k* lan* kamailio *n*, alaila, bo- | ike aka la lana me ka hai aka penei, " Ae, »o Panaewa io 00 k* b*l*, no Pona hoi k* ; wahine, no ka lna. n Ia ike ao* mai no o [ Manamanaiakalnhe* ia laua nei, owe mai la :#i* no kona māke, ma ke oli ana penei. H" Anwe no boi knn makTe e, % E holo no an e make uo ia olu* # ; k Ua kokoke loa no olua, - J ' X B noho no boi e make>no ia olua, | Ua kokoke loa no olua, [ B nohō no hoi au—e. r A pao ia oli ana a ia nei no kona make, alaila, oli hooalohaloha aku la keia, me ka rhai aku i kana hanā o ka laieaia, me ka manao hoi ē ola ia Hiiaka ma penei. f 0 ka'u hana wale iho la no ia, r. 0 ka helei ka lawaia i kifb kahakai nei, 0 Kaukini, i Kahakuloa, Waihee i KaHoi no wau me ka ia, . t [hului, 1 kela hele ana hoi a'u aohe ta, Maliā ka i nele ai ka ia o knu kahakai, l Ua pau ka hoi ia olua. A lohe o Hiiaka ma i keia, pane aku )a o rWabineomao ia Hiiaka, 0 ka paii loa no ka hoi kau i ka aole ka hoi ā ia la ia. : Pane aku la hoi o Hiiaka, ia Wahineomao, v Kupānaha no hoi oe, hele mai hei hōi kaua he ia ka'u i lawe mai nei? kai noa he hnakai okoa no kā kaua. 'p Lalāu aku o Kilauea; (oia hoi na limā 0 Hiiāka,) iā Manainanaiakaluhea, a paā mai la i ka poho o kona Jima, alaila, parie akn lā oia ;ia Wahineomao, Eja ua wahi wahine akua , la i ka poho o kuu lima. Pehēā Ja kou manao ? e opa ae paha wāu ia iā ae|? Pane aku la hof o Wahineomao ia HiiaHa, Aliā e pepehi, anoai hoi auanei, h& ai no |ka iā nei, he ia no hoi, he kapa, he hāle; i Ihelē hoi kaua i ka kaila huakai a hoi māi, |&a loaā hoi ko kaua kamaaina, ai ā maona, : ku ae no hele. I Ae aku la o itiē kona plelo aku ia i Wahineomao, Maanēi kana e pii ai, a i ko ;īāua pii anā, a kokoke i hale o ka makua[hine o na o Manamanaiākalahēa, oia hoi o aka, i kona ike aiia mai i keia man e ak K-ena, hti oe l a lioha- aloha i kana kaikamahine, no ke kau ana aku o na maka ia ia, nolaila, uwe mai la pia penei. Auwe kuu keiki hoi—e, Poaha kuu keiki i ka lepo, | Poaha uo ko'u luhi ana, Luhi ana i ka waiwai a ke kēiki, Hele ka puaa a halaia ka niho, Ilele ka ilio a palahalaha ke kua, ! ( Hele ka moa a huini kakala, Na kuu keiki wale no ia waiwai, 1 Auwe I kuu keiki—e. A pane aku la o Wahineomao ia Hiiaka, Aia hol paha la, he wahinē waiwai kahoila, e make ai hoi paha i kaua, aole hoi e loaa kela mau waiwai. I aku la hoi o Hiiaka, e noho oe maanei, a owau hoi ke hele e ninau ia Keahiwela, 110 kanā mea e uwe ana. 0 ke kumu nae 0 keia hoonoho ana o Hiiaka ia Wahineomao, no kona manao ana,o mahaoi aku auanei ia Keahiwela, no ka loaa ana o ke kino uhane o kana kaikamahine. Helē āku la 110 hoi o Hiiaka, a noho iho la ma ka puka o kahale o Keahiwela, a ninan aku ia o Hiiaka, Heaha keia āue uwe nēi? Pane āku la o Keahiwela, me ka uwe haaiouloa āna 110 ka nui 0 ke aloha, ē hwe ānā aa i kuu keiki ua make, ninau hou akn o Hiiaka, f nahea ka make ana? Wahi hoi a Keahiwela, 1 kā poakahi iho nei, a i ka poālua aē no kanu ia f aha iho nei la o kuu keiki i ka lepo, a o ka la do hoi i make ai alima. Paue aku la 0 Hiiaka, £ āho hoi ha na'u e lapaāu ko kēiki ? I mai 1& hoi kēla me ka olelo hoomaauwea, Nawai e ola ka mea i | make i ka poakahi, a o ka poalima hoi keia. | Hai aku la no o Hiiaka me ka olelo akn, He ola no, ina na'u e lāpaau. Ae māi la no hoi o Keahiwela, me ka olelo māi nae, La<paan paha aUānēi oe a ola, heaha }*• āuānei ka $ n wMwai hui e ukn aka ai ia oe ? Hai hon aku I* no o Hiiaka, Hookahi no waiwai nai o kā b*lekipa, i hele maua i ka huakai * maaā * hol mai, e noho ae ana olill, loaa ko mauā kamaaina o kei* wahL Iloko o keia māo*wa loihi * laua e k*m&ilio loihi nei, eia no k* nhane o Manamanaiakalnhe* i k* poho o k* lim* o Hiiaka. A iioko hbi o keia man&wā loihi o ke kamailia an», * n* *ne alahaa lo* boi o Wahineomao, me kona manao no e make anā o Mad*manaiākaluhea i* Hiiaka, nolaila, hn māi I* *īob* i* M., * pāle ae la oia i na oleio kauo b* ā Hiiaka ia i* e noho malie malaila, nola-! ila, ka ae la oia ilana, * k*hea mli 1* ia Ke? *biwela, nialoko o ke nielē penēi. Aobea oe e Keahiwel*, Eia mai hoi keia wahi kaikamahine, I It«* mai nēi hoi i* maoa, I ke one o Kaakini, o Kahakalo*, O Waihee i Kāhnlai, Ai* mai I* i k* pobo o k* lim*, O kqitt aikaoe ta— €, ke kāpalala *kti la, Oi* nei enai no—e, Lohe aka !a o Keahiwela i keia leo e bat *ke «na no k*&* kaikamahine, alalla, 1*? n* oe 1* kon* m*nao, e ola io no k*q* kaik#-

mahioe ke lapaao ia, alaila, kahea mai la oia ia laoa nei me ka haaoli maloko o keoli aoa peoei. ; Auhea oloa e na wahine maiihiei—e f Ka-ko-ku mai, haele mai, Ao-ao Eia ka ai la, eia ka ia e, ai a maona, Lea ka hele a ka hoakai moe ipo, l O kp Wahioeomao ka ae la jjo ia a liele mai la, a noho pn iho la me Hiiaka, aka, inaina loa nae oia ia Wahioeomao, no kona hai mahaoi ana mai, a no ke pale hoi kekahi i kaoa man olelo, nolaila, keaa ae la oia ia Wahmeomao, e hele a ka pnoa o Mananuinaiakalohea i kano ia ai, alaila, e kahea fljpno oe penei, E Manamanaiakalohea—e! £ Manamanaiakaluhea—e 11 A nana noaoanei ia e o ae. Ku ae la o Wahineomao, a hele ako la a hiki ma kahi i kaooia ai o M., kahea iho la oia, e kahea ihg la e īike me ka Hiiaka i olelo mai a», aka, aohe nae heoaeo M., nolaila kahea mai la dfa ia Hiiaka, no ke o ole ae o M. Pane aku la o Hiiaka, Aole oo paha wau i olelo akn nei ia oe e kahea ibo, alaila o ae; kai noa o ka'o i olelo aku nei iā oe, e «hokihnki ae oe i ka laao o ka poo* a pau, a kabea iho oe i ka lua o o ae no.

Pane mai la o Wahineomao, Ae e hukiha* ki ka ika la&u o ka puoa a pan, alaila ka/e kahea iho, 0 ka'u hoi keia, o ke kahea wale iho no. Hukihuki iho la o Wahineomao ika Puoa a pau a koe iho la ka lua, aka, i kooa hoomaka ana e kahea hon, aohe no he o mai; huli ae !a keia, a kahea hou aku ia ia Hiiaka, me ka hoole jika, aohe no. he o mai. Olelo hou aku la no o Hiiaka* Aole no paha wau i olelo aku nei ia oe pela, e hnkihuki i kalaau oka puua a pau, alaila, kahea iho; o ka'a paha i olelo aku ai ia oe, e eli iho i ka lua a pau, alaila kahea iho oe, e o ae no. Hana iho fo no o Wahineomao e like me ka Hiiaka ma ke oii ana peuai. .

Anhea oe e Manamanaiakalohea e, Eia hoi au ke huai aku nei'ia oe, Ke wilf k"a ea oka lepo iluna, E Mauamanaiakaluhea—-e.

Akolu kahea ana a Wahineomao, aohe no he o ae, a kohu inaina loa maoli iho lā ia no Hiieka, no kona hooluhi wale ia ia, nolaila, kahea hou mai la oia la Hiiaka, o ka ha ia, aohe oae la. Pane aku la no o Hiiaka, oka ha ia; aole no paha wau i olelo aku nei iaoe e Wole iho, o' kahi pah« r otelo «kcr ia oe, e eli iho no a loaa ke kino o M., alaila hapai ae ilnna. Hoomaka iho Ia o Wahineomao e hana no, e like hoi me ka Hiiaka olelo, a loaa iho la ke kino o M., ua aole nae i hele ka pili o na iwi, aka, hopu iho la oia a hapai ae la iluna, ine he hii ana la paha o ke keiki 110 ka wa opiopio, a oli iho la penei. Eia hoi ua wahine nei au i i mai ai, Ē hele no au a kahea iho o ae no, Ua lohe hoi ae e ke aikane, 0 ka'u puni i hai aku ai ia oe, 0 ka'u mea makau keia o ke akua, Auwe 1 kuu pau i ke akua~e.

Hoolei ino iho la keia i ke kino kopapaa o Manamanaiakaluhea, & waiho mai ana i kahi e. Holo kiki mai la o Hiiaka/ā pane ae la ia Wahineomao, Ka ! alua no hoi ia oe, o ka makemake a pau, a o ka hanaino iho ka hoi| kainoa ua hai mua aku no wau ia oe e ke &ikaftg, i ka wa a kana i ike ai ia ia nei e lawaia ana he akua, hoopaa no oe he kanaka; a hala hoi ia, pii mai nei kana a hiki i anei, hoonoho aku au ia oe ma kahi e, no kou manao, o hai mahaoi mai oe i kuu wa e hele ai e ninan i ka maknahine o ke kaikamahine, no kona inoa, a me kona la i make ai, aka, o kou hai mahaōi ae no ia, a ike oe ika ihea luhi la, Ae mai la no o Wahineomao me ka olelo mai, Ua hewa io no wan.

Iloko o keia wa k&maiiio o laua nei, pnka mai Ja o Keahiwela, a ike iho la i ke kino o kana kaikauiahine, a uwe iho la, me ke kapa m'ai ia Hiiaka ma i ka hana ino i kana keiki, o oli akn la penei.

Aawe kue keiki—e, Mai Puaa boi olua i hole mai net, HeJe mai olua a komo i Kaiaoaka, E noho ana na wahine kike haia Haila, 1 hele inai nei ke olttia e hoomaiooi&o, 1 ke kiuo o knu keiki,

Alaila, pane mai !a o Hiuka ia KeahiweU, aole paba au keiki o onei, t ka wa ■ ola paha o ke |iao o ko keiki, alaila, aaa, a i ke° ia wa |)aha, &ol# nao. Alaila, pane aktt la o Hiiaka ia Wahioeomao, e paa mai oc īke PQQ oi+ i&ei, 6 hoo akli ao I ka ahane, paa mai Ia q Wahineomao I ke poo me ka hoomanaWanai 1 ka pilai; ē kate ana ilalo, no ka mea, na hmahinn ua liioa o lana nei me he āila la, ika noi oka |no. Ōli mai la o Wahioeomao peqei.

Heilpi |a hoi keia mea lalilal!, 1 ka san o kuq || lapaan waie no kaaa, I k«a wahi akqa pilao, Aole e ola ia kana, Aohe kahuna nni e ee, £ ola ai ia keia akna pltao f

Alaila, paoe at(u la Q ll> fA kA ift Wahineomao, " kapanaha no oe. e ke na knhi ka paiM» oe be |ui» onoli Wa elike ine oe, aole, b« kioo lan Wliia ao ia'n ko'a ola a me m«ke. E paa mai paha oe I ke poo # m na poohi*i," alaila, paa mai la o Wa-

hineomao, me ka k*i ibo i ke *oo o kooa p** u* n»loko o ke oii, peoei. Pft« van lft e, pu wma r Hoo» nwi y kt ohmae ildco, 1 lohe okn boi an i k« kapaloln m nn, Alo la ke holo mi )t Hona, Holo po nt*i iu Jx* M ko Jum i b haopo, I lobe ako boi ao I ka <hh> iaii mai, liwinoo Man&manaiftkftiabe* i o-o-o >o ae ai e ola, alaila, ike io ibo la o Wabioeomao i ke ano ola o oa o hea, haooii loa iho la ia, oli hoo ibo la ia. 0 ke ola ana ka paba ia o ia oel, Ke o-o-o ae oei me be moa la, A o!a io ae la o oa o Manamaiwiakaliihea, a ku ilooa, ko po ae la no boi ioe Hiiaka e pāa ao& ina poohiwi oia nei. AlaOa, lalau ako )a o Kilaoea i ke kāi o kahakai o Kankini, o» ka inoa oua lima o Hiiaka, (o K h iauea,) a kopi ae la ma ke koa oia nci t faelvlei iho la ka ilo oke kna oia n«i t lalan hou ako !a rio na lima o Hiiaka i ke kai i kah.v kai o Kaokini i Kahaknlua, o Waihee i K*holai, » kopi ae la nia ke alo oia n«i, heiek-i iho la ka ilo o ke alo, pela laoMiei i hoanio ai ia ia nei a pao ka ino oia nei. Hele bna> kai kaapuni iho !a lakoojiei i ka lea kopupao oia nei a poni. A o ke ano o ia mea, oia ka hoolana mni ana, pela ioa no ka hana ana a hiki i keia manawa, a'oia ka Hiiaka ma haoa ia Manamanaiakalohea. A pan ke kaapuni ana a lakou nei, noho iho la lakon uei ekolu, a kuhea aku ia o Hiiaka ia Keahiwele, hele mai hoi paha e nana i ko kaileamahine oa ol;», puka mai la oia mai ka hale mai, a nana mai la, e noho aku ana lakon nei ekolu, o Manamanaiakaiuhea ke kolu, oa ola io ofa, u«re mai la oia me ka hoike bon mai no i na waiwai a ke kaikamahine ana i hoike ai manana maloko o ke oli, penei.

Auwe knn keiii, Poaha kuu keiki i ka lepo, Pōaha koo lohi wale no i ka ai a k* waiwai knu keiki, A«we kou keiki—e f Hele -ka pnaa a penei ka pio o na niho, Hele ka ilio a palahaiaha ke kna, Hele ka moa a huini kakaia, Na kuu keiki wale no ia waiwai, Ua lilo jiae na olaa, •

A. ikē ae la.o K eahiwela me kana kaikamahine, pane ako la o KeriiiweU ia Hiiaka Iwie*; .''«iiil 1* l»oa; I»<yihoi aku la lakou nei, a hiki i ka hale, kuhikuhi aku ia o-Keahiwela ia Hiiaka oia i na pa holoholona ekolu me ka haawi ako oa laua no a pao foa na pa holohoiona.

A pane aku la o Hiiaka ia Keahiwela, e pau no ka waiwai a maua ia oe i ke kalan hookahi ana, hoole mai la kela, aole paha e pau loa ia'u, oia auanei he kane au o ikaika aku na'lima i ka unuunu ana i ua waiwai, heaha ia hoi auauei, ftia no paha ia i ka'u haua ona. Kii aka (a keia aua pa holoholona, ohao aku la keia hookahi puaa, ua pau loa na puaa i ka paa wale mai no; pela no i ka ilio a rae ka uw»a. A pela no ka unuunu ana a me ke kuai ana, a no ka hikiwawe loa o keia hana ana, haohao iho la kona manao no keia hana kupanaha.

A he mea kupanaha loa keia i ko Keahiwela ike ana, aole ia i ike i kekahi tnea hikiwawe ona mea ai e like me kela. A ein no hoi keia hoa ana a ia nei i ka smn i kei» la hookahi no, o ka poalima, oia no keia la i loaa ai o Manamanaiakaluhea i kahakai <i Kaukini e lawaia aea. A pau na mea ai i ka maikai, me ka piha pono i na pohakn, ulu iho la keia ika umu a pau, kalua ika puaa, i ka ilio, i ka moa, i ka ai • me ku luau, a pau iloko o lea ima, kauwewe keia a paa, kana aku la i ka lepo,

la wa o iliiaka i olelo kauoha aku ai ux Wahineomao penei. £ia wau ke hiamoe nei, aohe fipea e hoala i k(/u hiamoe, he hiamoe kapu ko*n, mai hoala oe, aia no na Hanamauaiakaluhea wau 6 hooala, alaila, ala wao. la'n « moe ai, ina ike akn oe t ke ka> nn ana o Keahiwela i ka iuiu ana a leoe ae olniia loa oka iron, alaila, p«ne aka oe oa moa, I huai mai kela i ka imu s pstf, ā lawe tnal ina mea ai iloko oka hale nei, alaila, o

oukou ke ai e mamua a pan, aiaill; homla iho o Mahamanaiakalahea ia'o. iie Mku la O Wahineomao. •/ * •

Iloko o keia olelo kauoha & i» Wahineomao, be kamu imi hoo keia o Hliak» i mea e make bou ai o Msna{Qao«|«kiJttbea e tike me mamua. A hiamoe iboH'&- Hiiaka, ike aku la o Wnhineomao i ke kanu mai o Keahiweh» i ka tepo o ki imn, -s koe aē !» oiuna, pane aku U o Wahineoto»o ia Kenhiwel«, m »m>» ka tett f pane mai |& hoi o Keahiwela, aole paha i moa iho, eia noaa ke kantt uei aole i nato ibo olona o ka iwo, ke malm nei iio. Pane hooako U o WiU> aeomao me ka olelo āaa, oa moa Hoai hoo iho !a keia l ka 6mtf me ka ltafca iloko <m% a kiola ioo ae la i ke kaawewa ia !i aei f ike mai Uo Wahio«ori»io i && ino oia a» i ke kaowewe, n*ai £ Keahiwela» beai» boi ia «WW i it« ia i ke kaowewe a *a he aao boha pahakoa. Hoo»c aka la *a|hiwctia meki i mai, t hoolei ako Ia Ikp au i ke |aa*re*e i M «** «e q lima Ika ttaba q

ka tma, i ka bele a paluh-e k* «**• ® a «1«*. o ka paa co ia d ka Wahineomao ninaa ana, oo ka o na olelo a Keiliiiela. AVat ke aoo bobn to p*> kon% no kona inakaa o bttal keia a iil&aolē ka mea ai, he«v keia ia !atHii&, nolaila, imi keia i na ole* | le maikai, e Uki ai ke paai no ka uinao. | Ipeo ae ka hana oke kaawewe, kokope j akn !a keis i ka mea ai me ka manao iloko \ ona aohe i moa, i kope malo ako ka haoa oia nei, ua hele a, palakahnki ka mea ai. Hoi mu* keia a ka hale, haiii keia i ka moeaa a > maik&i, kii keia i ka ai iloko o ka ima, halihali keia a pan iioko o ka hale, ka ka ai, ka ia, ka wai T a makaakau na mea ai ia ia nei.

Kahea aka la keia ia Wihineomao ma e hele mai e paina, ae inai la o Wāhineomao me k& pane māi, o kakon ho ke paina e mamna a maona, ka poe e ala ana; alaila, pane ako la o Keahiwela ia Waiiineomao, kai noa i kaloa iā ka niea ai na olaa, aole na maoa, e hoala iho paha oe> hoole akn la o Wahineomao, aole e ala ia'u, aia a na ia nei e hoala alaila alā, o kakou no ke paina e mamua. Ae aka la lāea nei, paina iho la iakoa nei a maona, hai aku la o Wahineomao ia Manunanaiakaluheu, hoāla ia iho hoi paha kela wahine e īnoe nei, mai lioala liina maoli akn nae oe, aole auanei e ala mai. A ninan akn la ia r pehea la auanei e ala ai ta T u ko ia nei hiamoe, ke hoala aku; hn vvale mai iloko o ia rtei ka manāo, ina ē hoala lima maoli aku, o ko ia nei make no ia. Nolaila v hali keia i mea e olā ai, aohe nae he loaa, manao hon keia i ko ia nei make, aua ano pilikia loa keiā i ka noonoo anā i ko Hiiaka mea e ala ai, aole nae he loaa. Nana iho la na kāikniiāne o Hii'ika a aloha iā iā nei, oiā hoi o Lonomakua mā t hookomo iho lā i ka manao lana iloko ona me ka loaa koke o kanā hoāla ināloko 0 ke oli. £ ala, e ala, e hooalalahia, K ala ae oe e inoe loa hei, Ua hiki kā lā āia iluna, Aia Puna la ke hāā māi ta t I ka nahi a kā wahine, 0 ka liiā lā—e. Ia wa uo o Hiiāka i ala koiohe ae ai me ke ane hiamoe oie* ē hooluhiluhi ana kēiā inā o a maanei, e like nie ke ano mau b kē «la ana ae mai kā hiātiiōfe ana, a me konā olelo mai, Nani ka hoi ko'u hiamoe ana, eiā ka lia moa ka iinu ā kakoU. Pāne āku la o Manauianaiakālnheāi Aohfe iio ē kāla ka iiiiii i inoa āi, i kali akii nei hot i ko hlainoe ā d)a āē* alailā, paihā oe. Niuau mai lā o liiiaka md kā kookolohe, Ua painā iho hei ho feā oukoii? āku iā iio hoi lākoū. Ala āe la kfetā iiUhāi ā iiiākāUknU ē pāinā; l|āl htai lā oiā iā iākou i kohā kanāwāi no kona thanā\tāē pāinā ai, āoig ē nana aku I kohā ihāhāwā e pāihā ai, e pliioii a paa loa» ā hiā kā pkiā wāie hb o kā hāk ē liuli ai, lio-a iki hiāi iid ttiāfefe iā'ii, hāwauawatia hiai no hiake; āiā iiO ā paii kuU painā ana, ala mai oiikou. tJā ihāikai āe iā hb ia. Hoomākā keiā ē aVkāhgā āS ahā keia i hā kuikimane, o ka āi iho ia iio iā ā pah; liouhoā no hoii i aia āe ko lākou iiēi haiia, uā p&U hā inea ai. A pielā i uiā hou āi o Mahaināhāiākaluhea. A kii tāUā nei ā iiiiie i kāUāi» ā hoho no hoi o Māhāmāhāiākāiuea mā. Me ke aloha no. F. W.