Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 30, 7 May 1863 — HE MOOOLELO NO LUKELA! [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO LUKELA!

[I onuhii* mai no ioko o ha Buke Alsbia.] HKhU 13.

Ua olelo ia mt ka Helu l£ i hala aē nei, lia iuaii o Kama-a, a ua kahiho ift ia a haia«nu me ka gaihi i%una ole, a ua hoike ia mai kbfti tiūi 6 iia kaikfimahine.gula a me «a keik» kāhe kiittitnft ō im ; oiakaf? tftoo wale o Kiiahama. A ma kem Helu hoi kakou e ike iho ai ia KHahama e lunu iM iOK ke kiowai a Kamai- "■ ra i auau iho «i. (kia nae ka mea kupanaha i na maka o KiUhama» i kona ike atia mahopo iho o ka hoi anā o Kaniarft mai ka wai ae a kahi ma* 100, a maloko o kttna olelo wale iho no, no na mēa aahu, ame ka poe laweiawe; ulelo o Kilahama ilōko iho <ma, kupanaha maol» ! ua lona ia'u na mea mana a pau loa, a me ta mau mea e hiki ai ko olelo, a i keia hoi, o ka olelo wale ie 00, ua hiki koke mai me ka lohi ole ona mea a pau, he keu oe t āhe oi no hoi oo ka manu-) la laua e oielo atia no kahl a Kiiahama e «tuau iho ai, pane aku la o Kilahama la Kamara, ** imua o kou alo * kuu Haku wahine ilihia o Maunakn»nara, ka mea nana i hoomaiule iho ka puuwai opiopio o kau kauwa palupalu n<?i." Aole « hīki ia'a ke kapae ae mawaho o kau kiowai i komo iho ai, oiai au he kuleana mau nou e kokoke mai ana, aole au e huli akau a hulī hem& hoi nou e kuu Haku, ma kahi a kou mau manea i hehī iho ai, a malaU la no hoi au e hnna berita iho aij a o ka mea ia ) makaukau i ko*u puuwai e uwepa p&a iho ano. A hamaa o KUahama i ka olelo aku ia Kamara» ia wa oia i heie ai a auau ma kahi o K*m*ra i auau at. A pau ka auau ana a Kilahnma, ia olelo iho la o Kamnra, penei kana olelo ana ae; I kapa no kuu ka* ne, ī lole «ahenahe keokeo lahilahi loa, na mea oō & pau tia o keia ano keia ano, i& manawa no, ku ena ke ahua. O na keīki kuimana hoi ewa3u, $ hele tnai e hookoino » ke kapa o kuu kane, ia wa no, ku ana lakou uei, a hookomo iho la i na mea a p&u loa i ke kino o Kilahama. la tnan§i'«va no, pane hou iho la oo o Ka» inasra, o ua keil«i gu!ā he harsyri © ku anai lakou e lawelawe mai imoa o kuu kane, © maiama, e haun ©ukou e Hke m© &oaa ma« kemake iho. A pau keta miu mea a ka haua ia, ta ro«Da«f&» ku iiiaī k & KHuhaiaa a hoi » ka hal« mo Kemana, & laua i noho iho ai a hiki i ko laua imm ana.

[ Aia ma ha haie e atere ai n« mea oani : hiluhiiu nut o ke kumuhoaī, ka bale, he pikameae ke kahua o lalo, ka loa o ke kahua, be haoeri me kenawalu kaulahao, he huioa halike nae. Na hale, he kanalīma b8le„ mai ka hale akahi a ka h&le o luna loa, be 60 alapii, be momi o*raho, he kaimana ō loko, he gula aiai aweawe loa fia puka, be gula ke alapii, ka pa o Waho. he da!a aiai loa ī a«riti ta me ke keleawe melemeie, ke kiai o ka puka 030, be Aeko momi. Kē keena ftare ; aiā i ka hale iwakaluaku* momalima, ma keia keena na ooho aoo like ole, he aniani akaaka loa£ma haliilii me ka . pua weleweka gula, he aniani nui e kii ana : ine ke ano o na mea kino o ka hunua. | He auna manu elele poai ana me ke mele ! oli ma ka vraha, e olēlo ana, "bo ka nani keia keena;" na noho o na mare, elua kaulahao ka loa tluna, he L>iona gula na wawae, he hiomi ka ooho, he kaiiiiaiia ka hilinai, he kalaunu welewekā motni me ba onohi kaimana ka pale o wnho. Ēlima iauaani ka poe puhi ohe a rae ka liHi, ke kimepala, a liie kuolo kani, na pahu kani, elua haneri me kanalima na pāhu kani, e hiki kona kani liiawaho o na niile he I kanakolu, Ua like mai Maui a Hawaii kona ; loihi, " kiAono maoli.'' Ka poe hoonani mare/he māu tadilāni ko lakoii niii, nā kane a tne nā wahine, nā'lii Moi nohd āupuni, hoOkahi lauaani me elimā hāhei'i, naMii haiiohānō iiialalo ihu, eiima haj neri tausani. Na na pa pu kuniahi, he miliona, na pu ! kau poohiwi, he iniliohā o na miliona, na pa* bi, ua like me nā pu, ā o na koa, hookahi keliliona, na koa lio t e holo ana* eluā piliō* na, tne na kenelāla hookahi miliona me kā haneri tausāni. Ka poe makaikai, he poe bui hiki ole ke helu aku, nolaila, ua pilikia ka aina, āolē e hiki ke moe, āole no hoi e noho, o ke ku wale iho la no ilUna, mfe kā pili aku pill māi, oia wale iho lā ho kā pono, eono mahinā e ahaaina ai, hoōkāhi makahiki e lealeā ai» filua kanawai khpu, o ka aihue, o ka pe» pehl kanakā, o na kanawai e ae t Ua noā ia, oia ka olelo kukala aka luna olelo; ā hiki poo o na kanaka, a mālaiīa e hele āi na ālii i ka mare. A pukā ō KUahama mā iwaho ō ko lāUa wahi t noho ai, kani ae la na pu kaupōōhiwi, po ka lewa i ka uwahi, paa ka malamalamāo ka la, nakele na kuahiwi t hehee kā hau o nā i i>aunā, ikuwā kā leo o nā pahu me ka ohe, i m&awalu ka leo o ka pilā me ke kuolo. ' (Cilahaitia mea nant oi loā, o ka manu me ke pakaukaii olelo, ā o ko Kama* ra hoi, nā lio kaiinanā ā tftfe na iolō hooka» ni iluna\ iii pepeiao o ka lio. ! Oke kino ō Kilahāniā, maW&hō aku o ke Ktliliotta kōnā kumukuai, ā pela n6 j hoi ko Kāin>rā, maluna o ke kaa momi laua i hele āi, keiki kaimana hfe haneri, ma k6 aoao, a pela fto hoi ma ko Kamai'a aoāōA A l\ahi mare, ua mnkaukāu na tnea a pau, ia hia.awa, ku mai iā o Lukela, 0 Loniio, a me tlvUama Kini, tta moi kane no a pau loa m i ka\oao o Kilahania, ā pelā no hoi ō Kamar&y kkmai la 6 Ane Hila, o Kuliana, a ine na tntK wāhine no hōi a pau loā rha ka aoao o KanUa, lā manawa, ku mai l\ ke kahuna pule e tnare ia laua, a penei tta\|elo mare.i Imuā o olua e nā llakikiiHia, Nā Aeko o keia mau au^ni, Ke Inwe nei olua i keia uwepa, Ka makia paa i kukulu iaAka Adatnu muā, Ka liiea i kina āi ka hemolie o £dena, Ke kihapai a ke Akua i inaV a i, | He k«ula gula ka mare ke L ami , \ ā> ! He ihu pololei e holo ai n« klp jka mae- ! mae, ' \ j Ke kukui ma)<mālam4>no na\ au e hiki j mai ana, If' \ 1 E apo mai ke Akua hemolele ia Q Amene. \ I A pau ae la ka mare ona, ia manlU ma . kana iho ia na mea a pau lōa i ka lakV mRU makana olohi, a pāu ia, ahaaina lealeWula, a me na mea ano iike ōo a pau loa f L, aa na mahina he umikuniamālua, la mank ft r ua hookuu ia fta kanaka. \ A pau ka ahaaina ana, hoi na alii i ke a\ puni o Aianapo e noho *i, kuu ka luhi, pai k& hele ana io a ia nen A mi keia wahi e tsa hoa aloha, papapan kakou he aa ko kā hale; pau no hoi ko oukou ike ana t keia mooolelo kaulana, & hoomaha hoi ka hapa puiima i ka paa ana o ke penei, nolaila, e na hoa kaiue © na mooolelo, ke. makeuiake nei no wau e hoouna hou aku t mooolelo kaulana, nolailo. amī lielō l&ilii aku oukou, o ike ole auanei Aioha oukou a pau loa. S. D. Keoj,anci. Niuhelewai, Kapalama» Apee\ 1863 ' No ka lohe paewaewa paha o ka mea pupuhi kukui o ka Hale pa&au o oa koa kt« ai Hawaii, tio2ai!a t ua hōop&nee ia a hlki i keia «hiahi. E bel« maī sta koa & pan