Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 29, 20 July 1878 — HE MAKE WALOHIA. [ARTICLE]

HE MAKE WALOHIA.

E Ko Hawaii Pae Aina ; oa: — lva u.woa .tei'eg;Uap,'i nann e uhai innma aku ka lohe ma na kapai o ko kakou ninu Ailana, i iko uiai ai ua kiui makauiuka o kuu wahine i hala'ku Ia raa kela-aoaoo ka muliwai eleele, i kauoi;» e na lio eleeleponi o ka mako, ke ala hoi ole mai o na mea kiuo; oia o Kahab Ua hanauia oia ma'llonoipu, Kohal» Aknu, Hnwaii, i k:i A D 1853; a ua hoohuiia hoi maua ma ka Malei'oimonio eka inakua Rev. 11, 11. Parker, ma kona Hale noho ina Knwniahao, Hokolnlu, Sopt. 7, A D ISO4—Ua haalele mai la oia ia'n i konn lioapili lie kane, a maneloia'ku la ma kela aoao o ka luakupapau, kahi i oleloia, "ka lua piha-welu a ke aloha ole;" ahauleaku la i ka "himoo kapu o Niolopua" ma Kawaluna. Kulawao, Molokai, lune 17, A D 1878. Ana ka papalina oUa honua ia i huna'kn, a nalo aku la no ka mnnawa pau ole, Akn, ua koe ka l'ia leo anu innoele i kuu poli—a nolaila, me ka liiua haalulu o naka ana. niu ke knumaha, me nn mnka i hele a niua, nio kaninka silaeinu hookina anu i ka wai eleolo o ka inikn, a e lioolunhiai hala 010 ana maluna o ko kahun aiai oke kalana. Nolaila, oka loihi oko matin mau la o kn noho pu ana, helo pu nna, a kaapa pu aua ma. koia ilihonua mauleule lio 13 tnak. me 6 uialauia, —A no ia mau piii aloha pu ann, akahi no a welie ka ])ili hookoo ia loko, pela ke aloha e hookikiua uiai uei ia'n e ulelo iho i kau wahi mapuna wai kanaenne aioiia uona:

Jle kaniknu aloiiā keia 11011 e Moeikauhane, Kuu wnhine uiai ke Kaihawanawana o Ka waihne, Ha'eha'e ke aloha ilol;o o'u e uoho nei; — Oia k;ū d kaiia e pukukni ui i ke koekoo, Koeleoe au ua hele oe k;i mua e mehanu'i, Kuu ivahino mai ka makaui apaapa o KolKlhl, Hala ke alolin, tiaue pu tio rtie lea waimaka, !li> ninV;:\ini\k;i k« uloha ke hiki iuai—e, Kuu waliiuo mai ku wai hooipo o Keawewai, Ile waiM*ai uui ua'u ko aloha-e hiipoi nei, E lolii nei o k:x po ke tnoo ia, 0 ku'u ia e u nei o ko aioha; Auwe kua walōno! kuu waliino hoi—e ! Ivnu wahiue mai ka ua kipau puu o Waimea Mai ka makaui kuL'hu lepa la o Lihue, Hu« ke aloiia, hanini ka waimaka— Kuu wahine mai ke at\u nahu ili o Mana, JJai k« pili enaena aopu i ka ]a, Akahi hei la a ke aloha i hiki mai ai. Kuu wahiue mai ka piina ikiikl o I\lalrikona, Mai ka iho'ua loa la o Honoipn — Hoolono aku o ke kaui mal akeoeoe o Kiiauea, 1 ka lawe inalie i ka ili o ke kai, Kuu wahine mai ua ale hanupanupa o Aleauiliaha,

Niiliaha ka pili hooko-o ia kaua—o, Auwe kuu wal)in«! kuu'moa iniuamina ])au ole'-e!! Kun wahme~njai ka ua apunkea o Ilann, Mai ka makiuii ami !a lm Kuholalele, Lele puiwa uiokumokuahua ka m.inao ia oe e t E ake akn ana o ka iko iko kiuo wailua, Elua a'a nv.\ti ia e Inili noi, 0 ka alamihī hoi <ue ka u-u; Ke mihi ae nei au .me ka 11 i ko aloha, Kuu waliiue raai ke kai o Mokulumo, Ke hiiia nnii la e Keanini, Hanini ktiu wuimaka, ua pilia i ko aloliii, Aaloha nu o kā wai o Punahoa, Oia wai a'u o auuu ai me ktm alolia; Auwe kuu wahine! kuu nianonao ia oe-n! Kuu wahine mai k;v ulu liala o Honomaele Mai ka la welawela o lloiioluilani, tlu lani nui uii'u ko aloha « lei noi, Ilooma-u aku kaua o ka wai o Waianapanapa, Oia wai hona-e i ka iii o ka kannka, He wai maknikai ia un ka niulihiiii— Kuii wnhLiiiī mai ka uka o ka Ililiinii, Hilinni ka ua ow« ika lau oka liala, linla ke kino, ka halo lioi o ke alulia— lf uu wahine mai ka wai-ka u o Keauae, Nae iki, pauj)aualio au i ko aloha e noho iiuij Anwe knu waliinu! kim pauinnko iaoe e! Kuu wahine mai ke awa lai o Kahulni, Alohii ia oue a kaua e lielo ai. liele ko kino kuu tnea luinaniina pauflle e, Kn hooilina paa akunaloha i noho ai— Aloha ka ua hoeha-ili o Waiehu, Aloha ka inakani lviliooyu o Waihee, Kuu wahiue mai ke ula v>aa i ka ohu, Aloha ka ihona o Mukmnaol'e, Me ka piinn ikiiki o Mnlulokai. Uajkiiki au ī ko alolia e nnho nei, Aloha kā iho'na o Maknliua, Niua au i ko aloha e uoho nei, Auwe kuu wahiue ! kuu manaonao ia oe—a !!

Kuu wahine mai kala welaweia o Lahaina Koino aku kana i ka oin o ky knkui, 0 ke ahe maī a.ka makani he Ma-a-a, Kuu wahine mai ka inalu nlti o Lole, Lele ke aho o knu alohn, ua hahi, Ei akti-noi piilia me Hiku j ka nahele, Hele oe, kauwalo kti pili a knua, Kuu wahino mai na ualu haimnku o»Uo, Mai ka piha kanaka la o Keawaiki, Ikiiki an i ko aloha e 'noho nei Aloha au o ka belc o Ka uwe houe inai i ko nno ahi.ihi, Ua ahi kuu Uino, ua wula i ko aloha. Au.we kuu wahiuo ! kuu mauaonao ia oe—a !!

K\m M'aliine mai.ua ale kualoloa o Pallolo Alol Ki-i-a-ka i-n- ka un-e- H-Io- ;ti,

15 pili ni i keanu a kn makani, Ike .aku katia i ka lai a ko Kioea, Me ka i'a ka wuwao o Ililia, Ilihia nu i ko aloha e nolio uoi,. Alolia ia makani he Kaelololi, Lolii mau ke aloli» ia'u rae he ipo 'la, Alolin ka lne o Kala.iu e au n'ei i ka kai, Au »ku mauao na alo kawahawaha o KaAlolu Makapuu oau nei i ko kai me he manu la, I kn paia mai o ka inakani la liq Moao, Auwe kuu wahino ! kuu manaouao ia oe—a !1 Kuw wahino mni kokai unu o Manana, Ke hoonana ae uei au i ko aloha, a'oo nalo Nalo Waimea i ka ehu a ka ua, Nalo Mokulua i k» ohu a ke kai, Aloha ia kai a kana o holo ai, Kuu hoa inai ka ia hopn lima o na moku Mai ka nU Pouihala o Kahaluu, Lnuluu kauinnha ke olio okapalai i ka ua Kuhi no au n o oe īa e kuu aloha, Alaha au o na Ilalo-wili ko o Kaalnea, Oia wnlii a kana o helo ai, E pili ai i ka ut\ nie ka maknni. Amve kuu wnliine! kuu pnumnko ia oc«a K'au wahiuo n\ai ke kai o Mokolii, Ke lolii nei nu i ko alohn, Alohn ko ala hele o Kunloa, Loa ka imi'na ia oo e kuu aloha, Kia ln oe i hea i nalo iho nei, Aia paha oo i ke ao polohiwa a ICnno, lva mea hoi ia īa ka wni ola, Ola Uaua i ka ai nahi ole a ka haolo, Aloha ke kula l'oa o Punaluu, Oia wahi a kaua e liele.ni, K lolii ai i ko anu a ke kehau, Aloha ke one lai o llauula. Auwe kuu wahiuo! kuu luulnu ia oe-a!! Kiui wahine mni ke kula wela o Laio iualoo Aloha ia wahi a kaua ke holo—a; Alohn na u o Lewa; kau i ka p.ili, Aloha na hala o Kahuku e au nei i ke kni, Akalii au a ike i ko aloha ko huiiiui nei i kuu manawa,

Aloha Wai(»ea#ke kala ko.i, Aloha Puaena e alo nei i ke ehu a ke kai, E lai wule ana hoi ko kda o-Mokuleia i l<a la, Aknhi iioi la a ke aioha i hiki inni ai, Uiki niai ko aloha, e uwe no uu e ! Alo/ia ka makuui kaiaulu o VVaianae, E wehe aku ana i ka lau o ka niu o l'okai, Auwe liuu waliīne! kuu moa minaniiua ia 00 —a !! Kuu wahine mai ke kula anu o Lihne, Ilue ko aioha e upa nui i kuu nui kino, Kuu wahine inai ke awiulau o L'uuloa, Mai ka ia hamau leo o Ewa, Aloha ka piina o Kapukaki, j\le ka ihona iai o iloaualua, Aloha ke knla o Kaiwiula. Aloha ka huikau o ke taona, Aloha ka īa mililiuia o Ulakoheo, Aloha ka ai haaheo o ka aina, Aloha ka ua Kukalahale o Honolulu, Alolia ka bc;le kuīliu o Kaukeano. Alolia kuu waluue ! kuu miuai'uua pau ole—a!! He llisrEtti Kanikau : 1 Ile uhaiie he aloha keia la, Noii no lue Moeikauhane; Ua hala e aku ue> oe, I ke ala hoi 010 mai Cbo.—Auwo! he aloha la i kuu hoa, Kuu hoapili la.o ke anu; 3s T oho iho nei au me ke kaumaha, Me ka hmluu la ia oe. 2 Ile aioha knnka o Waimiuiu, Oia wahi a kaua e liele ui; 0 ka holu mai a kit lau kiikui, Kuhi hoi au ao ko kino ia, 3 Ile aiolia ka wai o WaHeia, Kalii a kaua e pili ai; 0 ka,la iho hoi ko luiia, 0 leaua no hoi ko lalo. 4 lle uloha ka wui o Wnikolu, Kahi a kaua epukukni ni, 1 ke anu hoi mo ke Koekoe, 0 ka luakani auu Kilioopu 5 Ile aloha ko onu o Hoolulma,. Kalii a leaua e noho ni, Un nolioia ino ka inea, . Oia leaha loa ai ole. 6 Ile aloha kabele o Siloama, 1 ka heaheii anamai, Auhea oe e Moeikauliane ? Kaua i ka psuo o ka uhaue. 7 11« aloha eka lai o Kawaluuu, K.ihi hoi a kaua e noho ai, Noho liookuhi iho iiei au. Ua liele oe la kuu iede 8 Ei aku nei paha oe ika lani, Me na puali aneln," 0 ka Mnkua Miiua Mau Loa, Ma ka Paeeeluiuo o Eilena E XC«.UIAPAIOLE. Kawalun», Molokai,-lului 8, 1878.